Bạn bị mệt mỏi do nôn mửa hay tiêu chảy? Đảm bảo vệ sinh cá nhân là biện pháp chính để ngăn chặn bùng phát dịch viêm dạ dày, ruột, một căn bệnh có nguy cơ lây nhiễm cao
Bệnh lý thông thường

Luôn luôn rửa tay kỹ bằng xà phòng và nước ít nhất 10 giây trước khi cầm thức ăn và luôn rửa tay sau khi sử dụng bồn cầu. (Credit: Reuters)

Một câu chuyện cười kể rằng nếu không muốn sếp bạn hỏi quá nhiều khi bạn gọi điện xin nghỉ ốm thì cứ nói bạn bị đau bụng vì chả ai muốn nghe bạn kể miêu tả hiện tượng nôn mửa và tiêu chảy.

Nhưng với những người mắc bệnh này thì không có gì đáng buồn cười, nhất là khi có triệu chứng sốt, đau đầu, đau quặn bụng và đau cơ. Người bệnh cũng có thể bị mất nước do các triệu chứng tiêu chảy và nôn mửa, thậm chí nguy hại đến tính mạng nếu bệnh nhân là trẻ nhỏ hay người già.

Nguyên nhân gây bệnh viêm dạ dày ruột thường là do nhiễm norovirus hoặc rotavirus, hai loại vi-rút rất dễ lây nhiễm từ người này sang người khác.

Khi một em bé bị nôn mửa hoặc tiêu chảy nhẹ nhưng chưa rửa tay sạch sẽ, vi-rút sẽ truyền sang miệng của người khác thông qua tiếp xúc trực tiếp, bắt tay hoặc sờ vào những vật bị nhiễm bẩn.

Tuy nhiên, mọi người cần đảm bảo vệ sinh để phòng ngừa norovirus bởi chúng có thể lây lan trong không khí hay trong những giọt nước, làm nhiễm bẩn các bề mặt. Loại vi-rút trong không khí này cũng có thể xâm nhập vào ruột khi người bệnh hít vào đáy họng.

Theo giáo sư Bill Rawlinson, chuyên gia nghiên cứu vi-rút cao cấp từ Đại học New South Wales, loại vi-rút này không lây lan trong không khí giống như các vi-rút gây các bệnh đường hô hấp khác mà chỉ lây nhiễm khi tiếp xúc gần như cha mẹ dọn dẹp sau khi con bị tiêu chảy hay nôn mửa.

Trong trường hợp này có thể tránh nhiễm khuẩn bằng cách đeo khẩu trang.

Ngăn chặn lây lan

Cách tốt nhất để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh viêm dạ dày – ruột do vi-rút là rửa tay kỹ bằng xà phòng và nước ít nhất 10 giây trước khi cầm thức ăn và luôn rửa tay sau khi sử dụng bồn cầu.

Người bị nhiễm bệnh viêm dạ dày – ruột nên nghỉ việc hoặc nghỉ học để tránh lây cho người khác.

Cần tránh đến những nơi có người dễ bị nhiễm bệnh như bệnh viện hoặc các trung tâm chăm sóc người già.

Người bệnh có thể thấy triệu chứng bệnh sau vài ngày kể từ khi nhiễm vi-rút và bệnh sẽ kéo dài khoảng một, hai ngày hay lâu hơn.

Trong hầu hết các trường hợp, vi-rút lây từ người đang có các triệu chứng bệnh. Tuy nhiên, một số người có thể truyền bệnh trong khi không có triệu chứng, đặc biệt là trong vòng 48 giờ sau khi hồi phục hoặc trong giai đoạn ủ bệnh từ lúc nhiễm vi-rút tới lúc phát bệnh.

Giáo sư Bill Rawlinson khuyên những ông bố bà mẹ chăm sóc con trong các cơ sở y tế nơi có trẻ em khác đang bị viêm dạ dày – ruột nên cần thận hơn, không cho con sử dụng chung thìa và thức ăn với anh/ chị chúng bởi có thể chúng đang ủ bệnh.

Ông cho biết dịch thường bùng phát khoảng hai, ba năm một lần khi vi-rút biến đổi theo hướng dễ lây nhiễm. Những người bị nhiễm bệnh tại thời điểm này có thể miễn dịch trong vài năm tới.

Điều trị bệnh viêm dạ dày/ruột

Hiện chưa có biện pháp đặc trị cho bệnh viêm dạ dày/ruột do vi-rút, ngoại trừ cách nghỉ ngơi và uống nhiều nước. Bù lượng điện giải, muối và khoáng chất bị mất cũng rất quan trọng. Tuy nhiên trẻ không cần kiêng ăn các thức ăn rắn một thời gian sau khi lành bệnh như quan niệm trước đây.

Cách lý tưởng nhất đề bù mất nước là cho trẻ uống loại đồ uống bù nước bán tại các hiệu thuốc. Loại dung dịch này có các chất điện giải cần thiết như natri và ka-li cũng như glucose để tiếp thêm năng lượng. Dung dịch này cũng giúp người bệnh đỡ đau đầu và kiệt sức.

Hãy nhớ cần uống theo chỉ định bởi nếu sử dụng quá liều có thể dẫn đến hiện tượng tiêu chảy và mất nước nghiêm trọng hơn.

Mỗi người có thể tự pha dung dịch bù nước từ bột hoa quả, nước ngọt hoặc nước quả ép nhưng cần pha loãng với nước.

· Bột hoa quả cần pha loãng với tỉ lệ 1:20

· Nước ngọt hoặc nước quả nên được pha loãng với tỉ lệ 1:5

Không nên uống các loại nước không đường hoặc hàm lượng ca-lo thấp.

Trẻ mất khoảng 10% lượng nước cơ thể có thể dẫn đến nguy cơ tử vong.

Người già cũng dễ bị mất nước do chức năng chuyển hóa muối và chất lỏng của thận yếu đi. Người già còn mắc các chứng bệnh như xơ cứng mạch do tích mỡ hoặc cholesterol. Trong các trường hợp này, hiện tượng mất nước có thể dẫn tới đau tim hoặc đột quỵ

Không để người bệnh bị đói

Theo tài liệu đăng trên website của Bệnh viện Nhi Hoàng gia Melbourne, trẻ bị viêm dạ dày – ruột chê ăn không phải là vấn đề lớn.

Tuy nhiên, các bác sĩ nay cho rằng không cần hạn chế ăn mà nên cho trẻ ăn bất cứ lúc nào chúng cảm thấy đói và thèm ăn, tuyệt đối không nên để trẻ không ăn gì trong vòng trên 24 giờ.

Ông Bill Rawlinson cho biết khi người bệnh thèm ăn một loại thực phẩm nào không có nghĩa là cơ thể muốn hoặc cần chất dinh dưỡng đó.

“Nguyên tắc chung là không nên để người bệnh đói nhưng chỉ nên cho người bệnh ăn sau khi đã ngừng nôn mửa. Người bệnh không muốn tiếp tục bị nôn bởi sẽ bị mất nước. Tuy nhiên, kềm chế nôn mửa có thể gây ra hiện tượng nghẹt thở,” ông Rawlinson nói.

Ông Rawlinson khuyên nên chờ khoảng 12 tiếng sau khi nôn mới ăn trong khi vẫn uống nước thường xuyên. Người bệnh nên ăn các đồ ăn dễ tiêu hóa như cơm, bánh mì khô hoặc bánh quy với lượng nhỏ.

Sau khi bị viêm dạ dày - ruột, cơ thể sẽ khó hấp thụ các đồ ăn nhiều chất béo và một số trẻ sẽ bị dị ứng lactose, nghĩa là chúng không ăn được sản phẩm bơ sữa cho đến khi ruột phục hồi hoàn toàn.

Với trẻ chỉ ốm vừa phải, bạn có thể thử cho trẻ ăn nhưng với trẻ bị viêm ruột nặng, bạn không nên cố ép trẻ.

Ông Rawlinson cho biết bệnh viêm ruột xuất hiện vào mọi thời điểm nhưng thường xảy ra nhất vào mùa đông và đầu mùa xuân.

Không có quy luật nào cho thấy các đợt bùng phát bênh sẽ kéo dài bao lâu. Do vậy, đảm bảo vệ sinh là cách phòng bệnh tốt nhất.
Source: ABC Australia