NASA vừa công bố những hình ảnh bên trong tàu vũ trụ trên Trạm Không gian Quốc tế. Phi hành gia Kelly (trái) và Watts (phải) đang loại bỏ carbon dioxide trong một thiết bị
Trước đây, khi chương trình phóng phi thuyền lên không gian chưa bị hủy bỏ, mỗi khi cơ quan NASA cho phóng phi thuyền tại Trung tâm Không gian Kennedy, Florida, thì đây là một sự kiện có thể nói là độc đáo, thường thu hút nhiều ngàn người tới xem.
NASA cho biết, mỗi một lần phóng như thế, người ta phải cần đến một nhóm gồm 170 kỹ sư và kỹ thuật viên làm việc liên tục trong 30 ngày ở dàn phóng để chuẩn bị cho sự kiện trên. Và trong ngày phóng phi thuyền, ít giờ trước khi phóng, các phi hành gia được đưa từ dưới đất lên bằng một hệ thống thang máy lên trên một sàn ngang nối vào cửa phi thuyền. Chiếc sàn này cao cách mặt đất khoảng 200 feet (60 mét). Khi phi hành gia bước từ thang máy lên sàn trước khi bước vào trong phi thuyền, họ sẽ nhìn thấy một tấm bảng có ghi hàng chữ “Phòng vệ sinh cuối cùng trên trái đất” (Last bathroom on Earth). Tấm bảng mang rất nhiều ý nghĩa, trong đó người phi hành gia, trước khi bước vào phòng lái của phi thuyền, có cơ hội để làm một công việc hết sức bình thường mà ai cũng phải làm một ngày vài lần trên mặt đất. Bởi vì một khi được phóng ra ngoài không gian, tất cả mọi sinh hoạt tưởng là bình thường và nhiều khi vặt vãnh ít ai để ý sẽ hoàn toàn thay đổi làm cho nhiều người trong thời gian sống và làm việc ở ngoài trái đất nhớ nhung và thèm muốn được hưởng lại những cái thú sinh hoạt được coi là hết sức bình thường đó.
Mỗi khi chúng ta xem những chương trình truyền hình hay phim ảnh về đề tài không gian, hoặc thậm chí một vài đoạn phim quay từ Trạm Không gian Quốc tế, dễ làm nhiều người hiểu lầm về một cuộc sống thật sự ngoài không gian. Để hiểu rõ hơn về đời sống ngoài không gian, không gì bằng tìm hiểu những sinh hoạt thường ngày của những phi hành gia đang làm việc trên trạm không gian ấy. Rất nhiều những chi tiết nhỏ nhặt, nhiều khi là lặt vặt, nhưng rất quan trọng và cần thiết để người thường chúng ta có thể nhìn ra được những cái khác biệt giữa cuộc sống trên trái đất và cuộc sống ngoài không gian ra sao.
Sự khác biệt lớn nhất giữa cuộc sống trên trái đất và ngoài không gian là trọng lực. Sống ngoài không gian là hoàn toàn không có trọng lực (zero gravitiy), thế nên tất cả mọi thứ sẽ bay lơ lửng trong khoảng không nếu không có gì cản giữ lại. Chúng ta đôi lần xem một đoạn phim quay cảnh phi hành gia bay lơ lửng trong lòng của phi thuyền, rồi nhào lộn một cách khoái chí. Theo kinh nghiệm kể lại của một số phi hành gia, lúc đầu thấy lạ và thích, nhưng sau rồi mới thấy cuộc sống mà không có trọng lực thì rất là bất tiện.
Trong môi trường không trọng lực, lúc ngủ để nằm yên một chỗ phải cố định vào vị trí bằng dây đai
Có thể nói, Định luật Newton hoàn toàn chi phối mọi hoạt động ngoài không gian. Nếu chỉ cần làm một chuyện thật đơn giản thôi, chẳng hạn đánh chữ trên bàn phím vi tính, thì những cú gõ nhè nhẹ đó cũng đủ để nhấc bổng cơ thể của một người và đẩy cho bay lơ lửng trên không. Do đó người ta phải bám vào một vật gì thật chắc chắn. Có người dùng đôi bàn chân để bám xuống mặt nền, rồi lại dùng đôi bàn chân để di chuyển từ chỗ này qua chỗ khác và sau đó lại dùng chính đôi bàn chân để đáp xuống. Vì xử dụng đôi bàn chân quá nhiều, chỉ trong một thời gian ngắn, những ngón chân của người đó sẽ bị chai đi.
Người ta sẽ không thể tưởng tượng được sự bất tiện nếu sống không có trọng lực. Trên trái đất, tất cả mọi thứ vật dụng chúng ta có trong nhà, có cái bị vất lây lất trên nền nhà, có cái lại được để trên mặt bàn, cái khác lại được xếp ngay ngắn trong ngăn tủ hay trên kệ là chuyện hết sức bình thường. Nhưng ở ngoài không gian thì lại khác, những thứ ấy, nếu không được cột kỹ, sẽ bay tứ tung khắp phía.
Quang cảnh chuẩn bị bữa ăn trên tàu vũ trụ. Mọi người tập trung xung quanh bàn ăn, nhưng không ngồi được mà ai cũng lơ lửng
Khi sống trong môi trường không trọng lực, tất cả nước trong cơ thể cũng ở trong tình trạng không trọng lực, do đó các phi hành gia khi mới bay ra ngoài đó thường hay có cảm giác đầu nằng nặng, là do chất nước của cơ thể bị đẩy lên đầu, chạy vào các xoang mũi; có người mặt bị xưng lên. Trong mấy ngày đầu khi mới bay ra ngoài không gian, tình trạng không trọng lực còn gây ra cảm giác buồn nôn và chóng mặt. Nhưng sau ít ngày, cơ thể con người thích ứng với hoàn cảnh mới và bộ não biết cách làm ngơ những tín hiệu hoảng sợ phát ra từ bên trong lỗ tai, và những cơn choáng váng cũng từ từ biến mất.
Một điều quan trọng khác mà người sống ở ngoài không gian một thời gian dài sẽ gặp phải là chứng loãng xương. Xương tái tạo và phát triển một phần là để đáp ứng lại với công việc người ta làm mỗi ngày. Ở ngoài không gian người ta không phải chống đỡ sức nặng của cơ thể, thế nên tỉ lệ cơ thể tạo thêm những tế bào mới sẽ chậm lại, đưa tới tình trạng xương mỏng dần và yếu đi. Một phụ nữ bình thường sống trên mặt đất, sau khi tắt kinh có thể mất khoảng 1 phần trăm khối lượng xương một năm. Một người, bất kể thuộc giới tính nào, nếu sống ngoài không gian có thể mất 1 phần trăm khối lượng xương chỉ trong một tháng.
Có người dí dỏm ví sống trong điều kiện không có trọng lực cũng giống như người nằm lâu trong bệnh viện vậy. Cơ bắp của người ta sẽ bị teo và yếu dần đi. Lượng máu trong người cũng sẽ ít đi. Người ta sẽ mất đi sự dẻo dai, khả năng chịu đựng, dễ bị mệt. Nói cách khác, sống ngoài không gian là sống trong điều kiện “khắc nghiệt” đối với cơ thể.
Nói là “khắc nghiệt” với cơ thể là vì trong điều kiện không có trọng lực, cơ thể người ta không phải làm gì nặng nhọc nên đâm ra …“lười”. Để chống lại cái lười đó người ta chỉ còn cách là bắt cơ thể làm việc. Thế nên, một trong những công việc quan trọng trong ngày của các phi hành gia sống ở ngoài không gian là phải tập thể dục. Ở trong khu vực thuộc Hoa Kỳ trên trạm không gian quốc tế có ba chiếc máy tập thể dục – đó là môt chiếc xe đạp không ghế ngồi, một chiếc máy để đi hoặc chạy bộ, và một chiếc máy tập tạ. Các phi hành gia mỗi ngày phải tập hai tiếng rưỡi, sáu ngày một tuần, nhưng phần đông họ tập bảy ngày một tuần. Cơ quan NASA coi việc tập thể dục là một phần rất quan trọng đối với sức khỏe của phi hành gia sống và làm việc ngoài không gian nên họ chính thức đưa nó vào lịch trình làm việc mỗi ngày. Có lẽ vì vậy mà phần đông các phi hành gia tập thành thói quen mỗi ngày thức dậy thật sớm và tập trong lúc ngoài giờ làm việc.
Hoa quả, đồ ăn bay lơ lửng trong khoang tàu vũ trụ do môi trường không trọng lực
Khi không có trọng lực, việc cơ thể toát ra mồ hôi cũng không phải là một chuyện thú vị. Ở trên mặt đất, khi người ta đạp xe đạp hay tập thể dục, điều tự nhiên là sẽ đổ mồ hôi. Những giọt mồ hôi đó rịn ra từ lỗ chân lông, lúc đầu lấm tấm, một lúc sau thì những giọt mồ hôi đó lớn dần và rơi xuống đất. Bên ngoài không gian thì không được như vậy, những giọt mồ hôi đó bám riết vào cơ thể thành một lớp nước mỏng trên cánh tay, trên đầu, trên mặt, quanh khoé mắt. Một đôi khi, một cục mồ hôi khá lớn tách khỏi cơ thể và bay lơ lửng trong khoảng không trông rất kỳ lạ. Để giải quyết sự bất tiện đó, các phi hành gia thường dùng khăn tắm lau khô người, và sau khi tập thể dục, họ dùng khăn ướt để lau người chứ không tắm vì trên đó làm gì có cái gọi là phòng tắm. Và thường thì các phi hành gia mặc bộ đồ mới trong một tuần, sau đó thay bộ đồ khác và lấy bộ đồ cũ đó để tập thể dục cũng trong một tuần, xong rồi thì vất vào thùng rác.
Thêm một điểm nữa là sống lâu ngày ngoài không gian trong tình trạng vô trọng lực, nước trong người sẽ dồn lên đầu và tạo sức ép từ đằng sau tròng mắt, cứ mỗi ngày một chút, dần dần làm cho tròng mắt bị dẹp lại gây ra tình trạng nhiều người bị viễn thị. Thế nên, ở trên trạm không gian quốc tế, người ta dự trữ sẵn một số kính lão để khi ai cần thì có sẵn để mang vào. Nếu những ai đã đeo kính ở dưới đất, cơ quan NASA khuyên nên mang thêm một cặp kính với độ nặng hơn để thay khi cần.
Mặc dù còn phải vượt qua nhiều thử thách để con người có thể làm quen được với cuộc sống ngoài không gian, một số nhà khoa học nghĩ rằng việc di dân ra ngoài không gian là một công việc hết sức quan trọng và cần thiết cho sự sống còn của nhân loại trong tương lai. Như nhà vật lý nổi danh người Anh Stephen Hawking đã nói vào năm 2006 rằng đã đến lúc con người phải nghĩ đến việc chinh phục những hành tinh thuộc những thái dương hệ khác trong trường hợp một thiên thạch khổng lồ va vào trái đất hoặc một cuộc chiến tranh nguyên tử nổ ra. Ý kiến đó nghe ra tưởng như vừa lấy từ một đoạn văn trong một cuốn tiểu thuyết loại khoa học giả tưởng nào. Nhưng nghĩ cho cùng, đó không hẳn là một ý tưởng điên rồ hay quá xa thực tế. Có lý thuyết cho rằng loài khủng long bị tuyệt chủng vì hậu quả của một cú va chạm mạnh từ một tảng thiên thạch khổng lồ vào mặt đất cách đây hàng trăm triệu năm. Vậy thì một cú va chạm khác của thiên thạch rất có thể sẽ xảy ra lần nữa, và đến lúc đó, tất cả mọi sinh vật trên trái đất sẽ bị tiêu diệt, trong đó có cả loài người.
Thế nên, không gì bằng là cứ chuẩn bị trước thì vẫn hơn.
Huy Lâm
