Người Châu Á thường nghĩ đến chuyện làm việc thiện để tích tụ công đức, trong đó có “phóng sinh”, thả những con vật như chim cá cho chúng được sống tự do. Tại Sài Gòn, vào những ngày cuối tuần, nhiều thiện nam tín nữ và những người hảo tâm thường đến trước bờ sông chùa Diệu Pháp để phóng sinh. Họ mua các loài vật dễ sống như: cá lóc, rô bí, cá chép, trê, ba ba, lươn… thả xuống sông để tích tụ công đức. Ngoài bờ sông chùa Diệu Pháp, những nơi khác cũng thường có người thả hàng trăm con chim lên trời, hàng ngàn con cá xuống sông để tích tụ công đức.
Ngày nay, phóng sinh đã trở thành một trong những việc cần làm trong cuộc sống hằng ngày của nhiều người: Phật tử và những người lương thiện coi việc phóng sinh là một nhu cầu lớn trong hoạt động tín ngưỡng, tâm linh, gắn liền với Phật giáo. Nhà giàu phóng sinh với mục đích tích tụ công đức, những kẻ từng làm những việc bất chính phóng sinh để chuộc lại lỗi lầm của mình. Họ không chỉ phóng sinh mỗi lần vài con chim, vài lồng chim như trước đây, số lượng chim cá phóng sinh có thể từ vài trăm đến vài ngàn con. Có những đợt phóng sinh bằng tàu lớn chở hàng ngàn con cá ra sông, ra biển trả lại cho chúng cuộc sống tự do. Ngoài chim cá, họ còn thả những con vật khác như cáo, chồn hay rắn độc… kết quả gây ra những tác dụng ngược lại, như phóng sinh chim với số lượng lớn kích thích người bắt chim chạy theo số lượng, phóng sinh động vật sinh dưỡng trong môi trường nhân tạo ra môi trường tự nhiên khiến chúng không thể sống được, phóng sinh những động vật gây hại cho môi trường hoặc gây hại cho các loài vật khác, phóng sinh những con vật độc hại khiến người xung quanh lo sợ, phóng sinh không đúng cách khiến nhiều động vật bị chết trước khi được thả ra. Phóng sinh như vậy chưa hẳn những con vật được thả ra có thể sống an toàn. Một thành viên của Hiệp hội Bảo vệ Động vật ở Trung Quốc cho biết, đa số các con vật phóng sinh bị bắt ở miền nam được thả ra ở miền bắc, điều kiện môi trường khác hẳn nhau, tất nhiên sẽ làm hại đến đời sống của chúng. Phóng sinh như vậy không phải tích tụ công đức mà gây ra tai họa không sao lường trước được.
Trung Quốc với họa phóng sinh
Nhân ngày lễ Phật Đản, Vu Lan hoặc các ngày lễ Phật giáo khác, thiện nam tín nữ và những người lương thiện thường thả những con chim bồ câu trước cửa chùa để tích tụ công đức. Những năm gần đây, chuyện thả chim bay lên trời, thả cá xuống sông hay những con vật khác trở về nơi hoang dã để tích tụ công đức đã trở thành điều không thể thiếu của người Trung Quốc, trong đó có người giàu và những kẻ làm những điều thất đức, bất chính.
Theo điều tra, mỗi năm người Trung Quốc phóng sinh khoảng 200 triệu con vật để tích tụ công đức. Riêng sông Hoàng phố ở Thượng Hải, trong 2 ngày thứ Bảy và Chúa Nhật có tới hàng trăm nhóm người phóng sinh tập thể, hàng ngàn con lươn được thả xuống sông tung tăng bơi lội. Trong khi đó, Trung Quốc không có một quy định nào rõ ràng về phóng sinh, khiến cho việc làm “hảo tâm” này trở thành việc làm “thất đức”, ảnh hưởng đến cuộc sống của chính những con vật được phóng sinh và những người xung quanh. Một viên chức nhà nước ở địa phương nọ từng nói: “Mua chim thả lên trời là ‘tích đức’ hay gây ‘tội ác’ là điều chưa thể nói trước được”. Ông ta cho biết, những chú chim nuôi trong lồng từ nhỏ đến lớn không thể tự kiếm thức ăn được nay thả ra chúng sẽ chết dần chết mòn. Nhiều con cá hoặc loài động vật sinh sống trong nước người thả không phân biệt được nước mặn nước ngọt, cũng khiến chúng mai một dần.
Tháng 09/2015, tại một khu vực ở Tứ Xuyên người ta tổ chức phóng sinh loài bướm. Tứ Xuyên không có bướm, phải thu mua bướm từ Vân Nam chở bằng máy bay về Thành Đô. Khí hậu Tứ Xuyên ẩm và lạnh hơn Vân Nam, loài bướm không thích nghi được, khi phóng sinh, nhiều con bướm đã chết không còn bay lên trời được, rớt xuống đầy mặt đất. Phóng sinh như vậy không phải cứu sống loài vật mà giết hại chúng một cách thê thảm.
Ngoài việc phóng sinh giết hại một số loài vật như vậy, dân Tàu còn tẩu hỏa nhập ma trong việc làm gọi là “tích tụ công đức” này. Ngoài những loài vật thường dùng để phóng sinh như chim, cá, ba ba… một số người còn phóng sinh những con vật có hại như rắn độc, cáo chồn, cá sấu… khiến một số người trở thành nạn nhân của những con thú dữ vừa được phóng sinh.
Báo ngoại quốc viết về họa phóng sinh ở Trung Quốc
Những điều trình bày ở phần trên không phải là lần đầu dân Tàu gây ra họa phóng sinh. Vài ba năm trước, tờ tuần báo Courrier International, phát hành ở Paris bằng 3 thứ tiếng Pháp, Bồ Đào Nha và Nhật Bản, từng viết bài báo đề tựa Hãy cứu chúng tôi khỏi những người phóng sinh nói về tình trạng phóng sinh ở Trung Quốc. Chua xót thay, lời cầu cứu trên không phải những con vật bị con người lợi dụng để “tích tụ công đức” kêu cứu, mà là tiếng kêu la thảm thiết của những người chịu hậu quả của việc phóng sinh. Nội dung câu chuyện đó như sau:
Một ngày cuối tuần, một đoàn xe chở khoảng ba bốn chục người từ Bắc Kinh đến một ngôi làng ở tỉnh Hồ Bắc. Họ mang theo hàng ngàn con trăn và rắn đủ loại thả vào trong một khu vườn ở ven rừng. Biết được chuyện này, dân làng kinh hãi, mất ăn mất ngủ vì sợ… rắn độc. Dân làng tức giận đã bắt giữ 13 người phóng sinh, khi công an đến can thiệp họ mới được thả ra. Ngày hôm sau, dân làng họp gấp phát động… “chiến dịch bắt rắn”. Tuy nhiên, dù cố gắng, họ cũng chỉ giết được gần phân nửa số rắn đã được thả ra, trong khi đó, họ lại tìm thấy nhiều trứng rắn vừa được sinh ra. Thế là dân làng lại phải chịu thêm một nỗi sợ hãi khác: những cái trứng đó sẽ nở ra rất nhiều chú rắn con. Từ đó cuộc sống của họ bị đảo lộn, không ai dám lên rừng hái lượm, không ai dám xuống sông giặt giũ, trẻ em không đi học, tất cả tập trung vào việc… bắt rắn.
Hiện tượng phóng sinh như vậy hiện rất phổ biến ở khắp Trung Quốc. Có nhiều nhóm người, nhân dịp Phật Đản hay lễ lớn của Phật giáo, quyên góp tiền mua chim, cá, ba ba, rắn để phóng sinh. Có cung thì có cầu, việc phóng sinh đã vô tình tạo thành một chuỗi cung ứng hoàn toàn phù hợp với quy luật kinh tế thị trường. Những người cần phóng sinh đặt hàng ở những người chuyên bán những con vật phóng sinh. Người bán tìm người chuyên đi săn bắt các loài vật để phục vụ cho phóng sinh theo đơn đặt hàng. Bên cạnh đó, tại các khu chợ ở thủ đô Bắc Kinh, ba ba, rắn dùng cho mục đích phóng sinh được bày bán khắp nơi. Người bán còn không ngại treo những tấm biển mời khách hàng với nội dung: “Số phận của những con vật này chính là số phận của các bạn, các bạn hãy tranh thủ làm việc thiện để tự cứu mình”. Nhiều người nhìn thấy đặt câu hỏi: “Đó là lời kêu gọi lòng từ bi hay đe dọa để kiếm tiền của những kẻ tham lam?”.
Phóng sinh là một việc làm tốt đẹp. Tuy nhiên, nếu phóng sinh làm đảo lộn cuộc sống của mọi người và đe dọa trật tự công cộng, hoặc lạm dụng quá sẽ có tác dụng ngược lại. Ví như việc thả rắn ở ngôi làng vừa nêu trên khiến dân làng hoang mang lo sợ là điều không nên làm. Hơn nữa, đối với chính những con vật, khi được phóng sinh như thế, cuộc sống chưa chắc gì được bảo đảm. Một thành viên của một hiệp hội bảo vệ động vật tại Trung Quốc cho biết, đa số các con vật phóng sinh bị bắt ở miền nam đem thả ở miền bắc, điều kiện môi trường khác hẳn sẽ làm hại đến đời sống của chúng.
Như vậy, nếu phóng sinh không đúng cách kết quả sẽ trái ngược lại với mong muốn của người phóng sinh. Về vấn đề này, tờ tuần báo Courrier International dẫn lời của một vị đại hòa thượng cho hay, Phật tử hay những người có lòng từ thiện khi phóng sinh nên chú trọng đến cái gốc là “lòng từ bi thật sự”, không nên chú ý đến hình thức là phóng sinh nhiều hay ít.
Hiện tượng này hé mở “tâm sự thầm kín” trong đời sống tâm linh của người Trung Quốc hiện tại. Một bộ phận người thành thị, lo bươn chải kiếm tiền, vừa thoát được cảnh nghèo khổ, chợt cảm thấy tâm hồn chơi vơi, họ bèn chọn cách phóng sinh như một giải pháp tìm lại tâm hồn của mình trong thế giới vật chất ồn ào, phức tạp. Cụ thể là họ tìm mua động vật và thả chúng ở các vùng quê, cho đó là một việc thiện. Thế nhưng, khi cứu lấy mạng sống của các con vật, họ vô tình quên đi mạng sống của con người. Như vậy, trong một thế giới mà con người đổ xô tìm kiếm lợi ích, việc trở lại với đời sống tâm linh có khi cũng không có lợi cho nền kinh tế. Đó là một sự thật chua chát!
Tóm lại, phóng sinh là một việc làm từ thiện, tuy nhiên, cần phải hiểu rõ ý nghĩa của nó và không gây bất kỳ một tác hại nào đối với loài vật cũng như những người xung quanh.
Lý Anh
