Nhà văn Harper Lee để lại những thắc mắc, sự bí ẩn Tiểu thuyết gia Harper Lee đã qua đời, nhưng những lời bàn tán, phân tích về cuộc sống và công việc của bà chỉ mới bắt đầu.
Ông Wayne Flynt, bạn của bà Lee, là một nhà sử học ở Alabama, nói với hãng tin AP, “Tôi nghĩ rằng cái nhìn hồi cố sẽ hữu ích hơn những điều đã được nói trong suốt cuộc đời của bà, vì có rất nhiều điều chúng ta có thể bắt đầu làm mà trước đây không thể làm được.”
Bà Harper Lee được Tổng Thống George W. Bush vinh danh với Huy Chương Tổng Thống tại Tòa Bạch Ốc vào năm 2007. (Getty Images)
Cái chết của Lee hôm thứ Sáu, ở tuổi 89, xảy ra cách gần đúng một năm sau khi nhà xuất bản của bà, HarperCollins, làm cho cả thế giới sửng sốt với một lời loan báo, rằng một cuốn tiểu thuyết thứ hai của tác giả cuốn “To Kill a Mockingbird” (Giết Con Chim Nhại), sẽ được phát hành. Sự loan báo lúc đó đã làm chấm dứt một điều mà nhiều người từng tin là bà Lee đã mong ước được giữ im lặng vĩnh viễn trong lãnh vực văn chương.
Cuốn Giết Con Chim Nhại kể chuyện qua lời của một em gái ngỗ ngáo, có cha là một luật sư da trắng bênh vực một nghi can da đen bị nghi tội hiếp dâm một phụ nữ da trắng ở vùng quê mà đa số là người da trắng. Tiểu thuyết này cũng có một số nhân vật khác mà hầu như không một người Mỹ nào không từng biết khi họ được đọc trong thời niên thiếu. Cuốn Giết Con Chim Nhại đã được tái bản liên tục trong hơn nửa thế kỷ, và được xem là cuốn sách được in nhiều nhất ở Hoa Kỳ, chỉ sau cuốn Kinh Thánh.
Bà Lee ở trong một viện dưỡng lão tại Monroeville, Alabama, quê hương của bà, và chỉ giao tiếp thông qua các bản thông cáo báo chí. Điều này khiến cho nhiều người thắc mắc rằng liệu chính bà có biết không hay không về cuộc tranh cãi về tình trạng tâm trí của bà và về cuốn sách thứ nhì, “Go Set a Watchman” (Đi Đặt Một Người Canh Phòng). Cuốn tiểu thuyết này đã được xuất bản mà không có bà. Có lẽ cuộc tranh cãi sẽ gia tăng, khi những người thân cận với bà cuối cùng sẽ lên tiếng, và người ta biết thêm về chuyện các tác phẩm khác mà bà để lại là gì, nếu có.
Việc nữ văn hào này rút ra khỏi đời sống công cộng trong suốt nửa thế kỷ vừa qua, đã tạo ra một loại bí ẩn. Việc xuất bản cuốn “Go Set a Watchman” trong mùa hè năm ngoái đã tạo ra một bí ẩn khác. Hàng triệu người từng nghĩ rằng họ “biết” nhân vật luật sư Atticus Finch trong cuốn tiểu thuyết Giết Con Chim Nhại). Những độc giả này đã đặt tên con của họ theo tên ông Atticus và cũng trở trở thành các luật sư để tranh đấu cho công lý như ông. Đến khi có cuốn tiểu thuyết thứ hai được phát hành năm ngoái, các độc giả trung thành đã phải đối diện với một ông Atticus dường như khác biệt trong cuốn sách mới. Cuốn này kể lại chuyện xảy ra 20 năm sau đó, nhưng thực sự đã được viết trước khi Lee quay sang viết cuốn trở thành “To Kill a Mockingbird.”
Vị luật sư táo bạo trong năm 1930 đã bảo vệ một người da đen bị buộc tội hiếp dâm, trong cuốn “Mockingbird.” Ông đã già đi trở thành một kẻ phản động đầy ác ý, lên án quyết định năm 1954 của Tối Cao Pháp Viện cấm việc phân cách chủng tộc trong các trường công. Phải chăng Atticus trong “Mockingbird” là một nhân vật được lãng mạn hóa, và Atticus trong “Watchman” gần với sự thật hơn? Phải chăng Atticus, dựa sát vào cha của Lee, thực sự thay đổi, hoặc ông chỉ là một người quý tộc thoải mái hơn với các quy tắc cũ, khi tất cả các quyền lực đều thuộc về những người da trắng?
Ralph Eubanks là một cựu biên tập viên của tạp chí Quarterly Review Virginia, và hiện là giáo sư thỉnh giảng của khoa nghiên cứu về Miền Nam Hoa Kỳ tại trường Millsaps College ở Jackson, Mississippi, Ông nói rằng điểm xuất sắc của “Mockingbird” là ở cách thức cuốn tiểu thuyết này có thể làm cho bất cứ ai, từ miền bắc hoặc từ miền nam, cũng đều tự đồng hóa với các vấn đề và với các nhân vật.
Ông nói, “Đối với cuốn 'Go Set a Watchman', không có một người nào mà cổ vũ cho. Đối với tôi, điều đó đã làm thay đổi động lực.”
Isabel Wilkerson, một sử gia từng đoạt giải thưởng, nói rằng Lee đã tạo ra hai di sản xứng đáng ngang nhau.
Bà Wilkerson viết, “Harper Lee đã để lại cho chúng ta một tặng phẩm tuyệt vời: một tầm nhìn được yêu mến về những của bản ngã tốt hơn của chúng ta, trong cuốn 'To Kill a Mockingbird', và sự phản ảnh gay go hơn về những điều nằm bên dưới, trong bản thảo trước đó của bà là 'Go Set a Watchman. Trong cả hai cuốn, mà đã can đảm cho chúng ta các phiên bản về đất nước chúng ta, để chúng ta suy nghĩ trong nhiều thế hệ.”
Sử gia Wilkerson là tác giả của cuốn sách nổi tiếng 'The Warmth of Others Suns' (Nắng Ấm Của Những Mặt Trời Khác), truy dò về chuyện người da đen di cư từ miền nam Hoa Kỳ trong thế kỷ 20.
Theo báo Viễn Đông
