Sau khi thành công với hai tập phim ''Les Trois Mouquetaires'' (Ba chàng lính ngự lâm), hai đạo diễn Alexandre de La Patellière và Matthieu Delaporte một lần nữa lại đưa lên màn ảnh lớn ''Le Comte de Monte Cristo'' (Bá tước Monte Cristo) cũng là một bộ tiểu thuyết nổi tiếng của văn hào Alexandre Dumas. Trung thành với cốt truyện, hai tác giả người Pháp đã đem lại một cách đọc khá rõ ràng, mạch lạc về một câu chuyện báo thù hấp dẫn táo bạo, dù xem ở bất cứ thời đại nào.
Haydée, một nhân vật trong phim Bá tước Monte Cristo. Jérôme Prébois
Theo số liệu của tạp chí Le Film Français hôm 14/09/2024, bản phóng tác ''Bá tước Monte Cristo'' với Pierre Niney trong vai Edmond Dantès, vẫn đứng đầu phòng vé Pháp gần ba tháng sau khi được cho ra mắt tại các rạp phim. Phiên bản phóng tác mới đã thu hút hơn 8 triệu rưỡi lượt người xem, tức cao gấp đôi số khán giả đến rạp để xem hai tập phim ''Ba chàng lính ngự lâm'' (tập một D'Artagnan và tập nhì Milady).
Ngoài là một trong những bộ phim ăn khách nhất năm 2024 trên thị trường Pháp, phá luôn kỷ lục của phiên bản năm 1954 với nam diễn viên Jean Marais trong vai chính (7,8 triệu người xem), ''Bá tước Monte Cristo'' cũng là một trong bốn tác phẩm có khá nhiều triển vọng đại diện cho nước Pháp tại lễ trao giải Oscar 2025. Vào giữa tháng 09/2024, Trung tâm điện ảnh quốc gia CNC của Pháp rốt cuộc đề cử bộ phim ''Emila Pérez'' của đạo diễn Jacques Audiard đi tranh giải.
''Bá tước Monte Cristo'' gợi hứng cho 40 bản phóng tác Về nội dung, phiên bản điện ảnh năm 2024 khá trung thành với bộ tiểu thuyết của Alexandre Dumas bắt đầu với câu chuyện của chiếc tàu buôn Pharaon. Giữa lúc biển động do trời giông bão, Edmond Dantès nhảy xuống biển cứu một cô gái đang chết đuối. Nhờ hành động dũng cảm này, khi trở về Marseille, Edmond được thăng chức thuyền trưởng, người yêu của Edmond (cô Mercedès) cũng nhận lời cầu hôn của anh.
Sự thành công của Edmond Dantès khiến cho người khác ghen ghét. Đồng nghiệp của anh là Danglars mới bày mưu lập kế hãm hại anh. Edmond bị bắt ngay trong lễ cưới vì tội danh phản quốc, làm gián điệp cho phe của Napoléon Bonaparte chống lại triều đình Pháp (Napoléon lúc bấy giờ đang bị lưu đày ở đảo Elba). Dù vô tội, nhưng Edmond vẫn bị giam vào ngục tối trong 14 năm trời. Trong tù, anh may mắn gặp được tu sĩ Faria, một nhân vật thông thái bị ngồi tù vì chính kiến. Vị tu sĩ này truyền lại cho Edmond nhiều kiến thức từ lịch sử đến ngoại ngữ, nhưng quan trọng hơn nữa, ông tiết lộ cho Edmond nơi chôn giấu kho báu của đội quân Hiệp sĩ đền Thánh trên đảo Monte Cristo.
Sau cái chết trong tù của tu sĩ Faria, Edmond Dantès mượn kế thoát xác để vượt ngục thành công. Nhưng đến khi trở về nhà, Edmond bàng hoàng khi hay tin thân phụ anh đã qua đời, còn người yêu lại thành hôn với người đã từng viết thư buộc tội anh. Sau khi tìm được kho báu, Edmond Dantès trở lại Paris với biệt danh Bá tước Monte Cristo, thề rằng từ nay sẽ làm tất cả những gì ông trời đã quên làm : đền đáp trả ơn những người đã giúp đỡ anh tận tình và trừng phạt đích đáng những kẻ đã từng hại mình.
Đối với một bộ phim dài 3 tiếng, nhịp độ của ''Bá tước Monte Cristo'' lại không hề chậm, thậm chí khá dồn dập trong phần đầu. Ngay cả 14 năm sống trong tù, đủ để nuôi dưỡng bao nỗi uất hận căm thù, lại khá ngắn trên màn ảnh lớn. Ngoại trừ khuyết điểm này, phim rất mạch lạc trong lối dẫn dắt, giúp cho người xem nắm bắt rõ ràng cá tính của những nhân vật chính. Đằng sau câu chuyện báo thù (của hai nhân vật Edmond và Haydée) và xa hơn nữa là thực thi công lý, còn có quy luật nhân quả ở đời, người sống sót thường có mặc cảm tội lỗi, lòng khoan dung đối với kẻ thù chưa chắc gì đã khó bằng chuyện tự tha thứ cho mình …. cách đọc này khá tân thời so với tác phẩm do Alexandre Dumas đã viết cách đây 180 năm (1844).
Gần hai thế kỷ sau ngày ra mắt độc giả, bộ tiểu thuyết ''Bá tước Monte Cristo'' đã gợi hứng cho rất nhiều đạo diễn. Tính đến nay, đã có 24 tác phẩm dành cho màn ảnh lớn và 12 bộ phim truyền hình nhiều tập được chuyển thể từ bộ truyện này. So với các bộ phim trước, phiên bản điện ảnh ''Bá tước Monte Cristo'' năm 2024 của hai đạo diễn Alexandre de La Patellière và Matthieu Delaporte có ba ưu điểm.
Ưu điểm đầu tiên là lối dàn dựng được đầu tư kỹ lưỡng. Từ ngoại cảnh cho đến nội thất, các màn quay đều rất đẹp mắt chỉn chu, cả góc nhìn lẫn khung hình, một lối quay theo cách làm phim truyền thống nếu không nói là ''old school'' (thời của CinémaScope) và ngoại trừ một số cảnh quay bằng drone thì hầu như bộ phim này không dùng kỹ xảo vi tính (CGI). Ở đây phải nhấn mạnh đến vai trò của giám đốc nhiếp ảnh Nicolas Bolduc đến từ vùng Québec, chính ngôn ngữ hình ảnh ''cinematography'' giúp cho cuộc phiêu lưu có thêm nét ''oai phong'' hoành tráng, xứng đáng dành cho màn ảnh rộng hơn là xem trên truyền hình.
Cô đọng bộ tiểu thuyết dày cả ngàn trangƯu điểm thứ nhì nằm trong phần casting hợp lý, mỗi diễn viên vừa vặn với vai của mình. Ánh mắt biểu cảm trên khuôn mặt thùy mị đoan trang của Mercedès : người yêu của Edmond dẫn đầu các vai nữ, đem lại một nét gì đó dịu dàng cảm động trong một thế giới đầy bất trắc, biến động. Nam diễn viên Pierre Niney thật sự nổi trội trong vai Edmond Dantès, lúc đầu có vẻ hơi yếu đuối, còn non tuổi đời nhưng rốt cuộc thần thái lại đầy khí chất, thậm chí vì quyết tâm trả thù mà đâm ra lạnh lùng tàn nhẫn. Chuyện phim hấp dẫn thường là nhờ vào vai phản diện và ở đây lại có đến ba nhân vật Morcerf (Bastien Bouillon), Danglars (Patrick Mille) và nhất là Villefort (Laurent Lafitte). Mỗi người một nét, nhưng cả ba đều có đủ sân diễn để trổ tài thuyết phục, vì thế mà càng trở nên đáng ghét.
Ưu điểm cuối cùng và cũng là quan trọng nhất chính là kịch bản phóng tác. Do lúc đầu được đăng thành nhiều kỳ trên báo, tác phẩm ''Bá tước Monte Cristo'' thuộc vào dạng trường thiên tiểu thuyết, khi được in thành sách lần đầu tiên vào năm 1889, bộ truyện gồm tổng cộng 6 tập, dày hơn 1.400 trang.
Trả lời phỏng vấn RFI Pháp ngữ, hai đạo diễn Alexandre de La Patellière và Matthieu Delaporte đã tìm cách rút gọn một bộ tiểu thuyết dày hơn một ngàn trang thành một kịch bản 300 trang, hai đồng tác giả đã tìm cách chuyển thể làm sao để biến một tác phẩm dày đặc như ''Bá tước Monte Cristo'' thành một bộ phim dễ hiểu hơn đối với mọi người.
Ngay từ đầu, hai đạo diễn đã phân định những tuyến truyện cần thiết nhất. Hai đồng tác giả kịch bản đã loại bỏ nhiều tình tiết phụ để tránh cho khán giả bị lạc vào một thế giới quá phức tạp. Khi tập trung vào các nhân vật quan trọng nhất, hai đạo diễn chọn cách kể chuyện từ góc nhìn của Edmond Dantès, giúp cho mạch phim trở nên rõ ràng và nhất là duy trì nhịp độ khá dồn dập, khiến người xem đắm chìm vào câu chuyện từ lúc nào không hay.
Nhờ vào lối phóng tác ấy, phiên bản ''Bá tước Monte Cristo'' năm 2024 nhìn chung đã nhận được khá nhiều đánh giá tích cực của giới báo chí. Còn trên trang Rotten Tomatoes của Mỹ, phim này đã nhận được 100% lời khen từ phía các nhà phê bình (TomatoMeter), 95% điểm tích cực từ phía những người xem phim (PopcornMeter).
Với hơn 8 triệu lượt khán giả tại Pháp sau 3 tháng trình chiếu, ''Bá tước Monte Cristo'' đã thành công trên hai phương diện : thực hiện phim với kinh phí cao theo kiểu Pháp mà vẫn không sao chép các công thức blockbuster theo kiểu Mỹ, đồng thời đề cao kho truyện phiêu lưu của Pháp, biến các tác phẩm đồ sộ của Alexandre Dumas thành những cuộc mạo hiểm phiêu lưu, đầy sức lôi cuốn nhờ nét hào nhoáng, lộng lẫy. Riêng về điểm này, ''Bá tước Monte Cristo'' có lẽ đã nhắm trúng mục tiêu : chính xác như mũi tên, sắc bén hơn lưỡi kiếm.
Thep RFI
