Hỏa hoạn tại California vào những ngày đầu năm dương lịch, cuối năm âm lịch, đã làm thiệt mạng 28 người, bị thương nặng 22 người, mất tích 31 người, buộc hơn 200,000 người phải sơ tán, phá hủy hoặc làm hư hại hơn 17,021 công trình (nhà ở, công sở, cơ sở thương mại...), thiêu rụi 63 dặm vuông (164 km2) thổ cư và đất rừng [1]. Nhà chức trách đang còn điều tra nguyên do gây hỏa hoạn. Nhưng dù là nguyên do nào, sự thiệt hại về nhân mạng và cơ sở vật chất là mất mát lớn lao của lịch sử hỏa hoạn California. Trong điều kiện thế nào thì sự góp phần của thiên nhiên (với tình trạng hạn hán và gió mạnh Santa Ana – windstorm) cũng là yếu tố chính để gây nên một trận hỏa tai lịch sử.
Đó là lửa của thế giới hiện tượng. Còn ngọn lửa mà hành giả theo Phật thường quan sát nơi nội tâm là lửa tham, lửa sân, lửa si. Ba ngọn lửa này còn được gọi là tam độc, tức ba thứ độc hại phá hoại niềm hạnh phúc, đem lại nhiều khổ đau cho con người; xa hơn là gieo khổ đến gia đình và xã hội.
Nói theo thứ tự của Mười hai Nhân-duyên [2] thì Si (Vô minh) là khởi nguyên dẫn đến Tham và Sân.
Chính vì vô minh, nhận thức sai về tự ngã và thế giới; nhận thức sai về thân và tâm; không phân biệt được chánh-tà, chân-ngụy; luôn cho mình là thật, là đúng, kẻ khác là giả, là sai; dẫn đến tham lam, sân hận, từ cá nhân nhỏ bé lan đến tham sân xã hội, tham sân quốc gia, quốc tế. Hậu quả là sản sinh những ý thức hệ chống trái, mâu thuẫn nhau; và hệ quả thảm khốc khôn lường có thể thấy rõ qua lịch sử chiến tranh thế giới lần thứ nhất (1914 – 1918) và thứ hai (1939 – 1945).
Vô minh là sự u tối, mù mịt, là sự cuồng mê một đối tượng (con người), một chủ thuyết, giáo điều (tôn giáo) hay ý thức hệ (đảng phái) mà không cần lý giải, không cần hiểu rõ nguyên nhân, thực chất và hậu quả của nó; luôn biện bạch, bênh vực mù quáng niềm tin và ý kiến của mình, khiến gây bao tranh cãi, chiến đấu, giành giật, tàn hại lẫn nhau từ gia đình đến xã hội, từ quốc gia đến thế giới.
Người ta nói, nếu thế chiến thứ ba xảy ra, hậu quả còn tàn khốc ngàn lần hơn hai cuộc thế chiến quá khứ, và có thể hủy diệt luôn quả địa cầu. Trong cái nhìn của người theo Phật, có thể không đến nỗi có một cuộc đại chiến thế giới nếu con người biết tĩnh tâm, vận dụng lòng thương hướng về tha nhân, hóa giải những xung đột từ niềm tin và quan điểm. Thế chiến thứ ba có thể không bùng phát dữ dội trong một giai đoạn năm năm, sáu năm (như hai lần thế chiến trước); mà có thể là cuộc chiến dài lâu, lúc âm ỉ, lúc phừng phừng, giữa thiện và ác, giữa chân thật và giả dối, giữa buông xả và tham lam, giữa trí tuệ và cuồng si, giữa từ bi và hận thù [3].
Người con Phật, phải là những sứ giả dẫn đầu trong sứ mệnh mang lại hòa bình, phúc lạc cho nhân loại. Vì vậy, nhất thiết là phải vận dụng và phổ hiện lòng từ bi, trí tuệ trong sinh hoạt tâm linh cũng như trong sự giao tiếp thường nhật với con người và cộng đồng xã hội.
Cuộc sống của người con Phật hiền trí không thể thiếu vắng đức tánh từ bi, trí tuệ.
Cuộc sống của người con Phật hiền trí không thể là cuộc sống vô minh, vọng động và đầy tham, sân.
Thế giới vốn bất toàn; các chế độ chính trị cũng không bền vững [4]; nhưng chính sự bất toàn ấy là môi trường thuận lợi nhất để từ nơi thống khổ bất an ấy, hành giả khởi phát tâm bồ-đề, hướng về tuệ giác tối thượng và cứu độ tất cả chúng sanh hữu tình.
Đón chào xuân mới với tâm tĩnh tại, nhìn trần gian với lòng yêu thương, tha thứ; mong tất cả tai ương từ thiên nhiên hay nhân tạo đều được khắc phục, những người xấu-ác trở nên thiện lương, tham lam biến thành buông xả, hận thù hóa thành khoan dung, vô minh chuyển sinh trí tuệ. Có vậy, những ngày đầu năm mới lan tỏa niềm an lạc, hạnh phúc dưới bầu trời rực rỡ sắc xuân.
Vĩnh Hảo
_______
[1] Dữ liệu từ Wikipedia, hỏa hoạn bắt đầu từ ngày 07/01/2025, gồm 31 đám cháy ở nhiều khu vực; cho đến ngày 20/01/2025, vẫn còn 2 đám cháy ở Palisades và Eaton; các quận miền Nam California bị ảnh hưởng là Los Angeles, Riverside, San Bernadino, và Ventura:
https://en.wikipedia.org...largest%20of%20the%2031.[2] Mười hai Nhân-duyên (Thập nhị Nhân-duyên), gồm: Vô minh, Hành, Thức, Danh Sắc, Lục Nhập, Xúc, Thọ, Ái, Thủ, Hữu, Sanh, Lão Tử. Xin tìm hiểu thêm từ các Từ điển Phật học.
[3] Mượn lời và ý từ Kinh Pháp Cú: “Lấy từ bi thắng hận thù, Lấy điều lành thắng hung dữ, Lấy bố thí thắng xan tham, Lấy chơn thật thắng hư ngụy.”
[4] Điều giác ngộ thứ nhất (trong Kinh Tám Điều Giác Ngộ của bậc Đại nhân): “Thế gian vô thường, quốc độ nguy thúy” (Thế gian vô thường, chế độ chính trị - hay cõi nước, quốc gia - cũng mong manh, không bền vững).
