Nobel Y Học 2025 được trao cho ba nhà khoa học Mỹ-Nhật do những khám phá về miễn dịch ngoại biên

Giải Nobel Y học đã được công bố vào sáng nay, 06/10/2025. Theo đó, bộ ba nhà khoa học đến từ Mỹ và Nhật Bản đã đoạt được giải thưởng danh giá này nhờ những khám phá liên quan đến khả năng dung nạp miễn dịch ngoại biên. Đây là cơ chế giúp cơ thể ngăn hệ miễn dịch không bị rối loạn và tấn công nhầm vào các mô của chính mình thay vì tấn công các tác nhân gây bệnh từ bên ngoài. 


Công bố những người đoạt giải Nobel Y học ngày 06/10/2025, tại Stockholm, Thụy Điển. AP - Claudio Bresciani

Theo Ủy ban Nobel, ba nhà khoa học này bao gồm Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell và Shimon Sakaguchi. Hãng tin AFP dẫn thông cáo cho biết công trình nghiên cứu của họ đã "đặt nền móng cho một lĩnh vực nghiên cứu mới và thúc đẩy việc phát triển các phương pháp điều trị mới, chẳng hạn như trong điều trị ung thư và các bệnh tự miễn." 
Mỗi giải Nobel bao gồm phần thưởng trị giá 11 triệu krona Thụy Điển (tương đương 1,2 triệu đô la Mỹ), và một huy chương vàng do Vua Thụy Điển trao tặng. Giải Nobel Y học năm ngoái được trao cho các nhà khoa học Mỹ Victor Ambros và Gary Ruvkun vì những khám phá về microRNA và vai trò then chốt của nó trong cách các sinh vật đa bào phát triển và tồn tại.
Theo truyền thống, giải Nobel Y học mở đầu cho chuỗi các giải Nobel hàng năm. Các giải còn lại sẽ lần lượt được công bố từ nay đến thứ Hai tuần sau, bao gồm giải Nobel Vật lý (thứ Ba), Hóa học (thứ Tư), Văn học (thứ Năm), Hòa bình (thứ Sáu) và Kinh tế (thứ Hai 13/10). Lễ trao giải sẽ được tổ chức vào ngày 10/12, đúng dịp kỷ niệm ngày mất của Alfred Nobel, người sáng lập các giải thưởng này. 


Theo RFI

Nobel Hóa Học 2025 được trao cho các nhà nghiên cứu về sự phát triển các cấu trúc kim loại hữu cơ
Viện Hàn lâm khoa học Hoàng gia Thụy Điển tại Stockholm hôm nay, 08/10/2025, công bố giải Nobel Hóa Học 2025 được trao cho ba nhà khoa học Susuma Kitagawa, Richard Robson và Omar M.Yaghi. Nghiên cứu về cấu trúc khung kim loại hữu cơ của ba nhà nghiên cứu, cho phép khí và các hóa chất đi qua, có thể được sử dụng để thu thập nước từ không khí sa mạc, thu giữ dioxide carbon, lưu trữ khí độc hoặc xúc tác các phản ứng hóa học.

Ba nhà khoa học đoạt Giải Nobel Hóa học năm 2025 : Susumu Kitagawa (Đại học Kyoto, Nhật Bản), Richard Robson (Đại học Melbourne, Úc) và Omar M. Yaghi (Đại học California, Berkeley, Hoa Kỳ), tại Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển ở Stockholm, Thụy Điển, ngày 08/10/2025. © REUTERS - Fredrik Sandberg/TT

Ba nhà khoa học đã được vinh danh vì tạo ra một dạng kiến trúc phân tử hoàn toàn mới - Metal-organic framework (MOF) . Trong thông cáo, chủ tịch ủy ban Nobel Hóa Học, giáo sư Heiner Linke nhận định rằng : « Các khung hữu cơ - kim loại có tiềm năng khổng lồ, mở ra những cơ hội chưa từng có cho việc tạo ra các vật liệu ‘thiết kế theo yêu cầu’ với các chức năng hoàn toàn mới ».
Các khung kim loại hữu cơ được xây dựng từ ion kim loại, đóng vai trò như các góc nối, liên kết với các phân tử hữu cơ dài, đóng vai trò như thanh nối. Cấu trúc này tạo nên các tinh thể xốp và các khoang rỗng đồng đều, có thể thiết kế tùy chỉnh để lưu giữ hay phản ứng với các phân tử cụ thể. 
Từ những khám phá ban đầu, các nhà khoa học đã tạo ra hàng chục nghìn loại khung kim loại hữu cơ khác nhau. Các khối này có thể thu giữ, lưu trữ các chất cụ thể, hoặc kích hoạt các phản ứng hóa học và dẫn điện.
Các vật liệu này hứa hẹn góp phần giải quyết những thách thức lớn của nhân loại, chẳng hạn: Tách bỏ chất PFAS (“hóa chất vĩnh cửu”) ra khỏi nguồn nước; Phân hủy dược phẩm tồn dư trong môi trường; Hấp thụ CO₂ để giảm khí nhà kính; Khai thác hơi nước trong không khí sa mạc nhằm cung cấp nước sạch.
Giải thưởng trị giá 11 triệu crown (920.000 euro) sẽ được chia cho ba nhà khoa học, đồng nhận giải.
Theo RFI

Nobel Hòa Bình 2025 vinh danh Maria Corina Machado, lãnh đạo đối lập Venezuela

Giải Nobel Hòa Bình năm 2025 được trao cho nhà lãnh đạo đối lập Venezueala, bà Maria Corina Machado, 58 tuổi, vì các nỗ lực thúc đẩy « tiến trình chuyển đổi từ chế độ độc tài sang nền dân chủ một cách công bằng và ôn hòa ».

Nobel Hòa Bình 2025: Lãnh đạo đối lập Venezuela Maria Corina Machado, trong cuộc biểu tình chống tổng thống Nicolas Maduro, tại Caracas, ngày 09/01/2025. © AP - Ariana Cubillos

Trong bài phát biểu sáng hôm nay, 10/10/2025, tại Oslo, chủ tịch Ủy ban Nobel, Jørgen Watne Frydnes, khẳng định, bà Machado, là « một gương mặt chủ chốt làm nên sự thống nhất của các lực lượng đối lập Venezuela, từng bị chia rẽ sâu sắc, giờ đây đã tìm được đồng thuận trong các tranh đấu đòi bầu cử tự do và một chính quyền đại diện cho dân ».
Chủ tịch Ủy ban Nobel nhấn mạnh, lãnh đạo đối lập Venezuela, Maria Corina Machado, đã thành công trong việc đoàn kết đối lập vào thời điểm mà « Venezuela chuyển từ một nước tương đối dân chủ và thịnh vượng sang một chế độ tàn bạo và độc đoán, chìm trong khủng hoảng nhân đạo và kinh tế ».
Trong kỳ bỏ phiểu chọn ứng cử viên tổng thống trong nội bộ đối lập Venezuala hồi tháng 10/2023, bà Machado đã nhận được hơn 90% phiếu bầu trên tổng số 3 triệu người tham gia, theo hãng tin Pháp AFP. Chính quyền Venezuela rút cục đã cấm lãnh đạo đối lập Machado tranh cử tổng thống.
Ủy ban Nobel cũng nhắc lại rằng « bất chấp các đe dọa nghiêm trọng đối với sinh mạng của mình », việc nhà lãnh đạo đối lập quyết định ở lại trong nước « đã gây cảm hứng cho hàng triệu người ». Maria Corina Machado được nhiều người mệnh danh là « người giải phóng » (« libertadora »), danh hiệu vốn chỉ được dùng để nói về nhà cách mạng nổi tiếng người Venezuela Simon Bolivar, lãnh đạo các phong trào giành độc lập tại Nam Mỹ đầu thế kỷ 19.
Bà Maria Corina Machado, được đào tạo kỹ sư, và là mẹ của ba người con. Bà bước vào chính trường từ đầu những năm 2000, với việc tham gia cuộc vận động trưng cầu dân ý chống lại chế độ của Hugo Chavez. Kể từ khi tổng thống Nicolas Maduro, kế nhiệm nhà lãnh đạo Chavez, lên cầm quyền năm 2013, khoảng 8 triệu người dân Venezula đã rời bỏ xứ sở.
Năm ngoái, các nỗ lực của lãnh đạo đối lập Venezuela đã được châu Âu vinh danh, với giải thưởng nhân quyền Vaclav Havel của Hội Đồng Toàn Châu Âu và giải thưởng nhân quyền Sakharov của Liên Hiệp Châu Âu.
Theo RFI