Nghĩa Dũng Đài trong Nghĩa Trang Quân Đội Biên Hòa sau khi được trùng tu. VAF PHOTO
Tiến triển khả quan
Sau thời gian âm thầm vận động với phía Việt Nam từ 2006, việc trùng tu Nghĩa Trang Quân Đội Biên Hòa, mà VAF Sáng Hội Việt Mỹ gọi một cách trân trọng là tôn tạo mộ phần của 16.000 binh sĩ miền Nam bỏ mình trong cuộc chiến, đang có những bước tiến khả quan.

Trở về sau chuyến đi hồi tháng Bảy, chủ tịch VAF, ông Nguyễn Đạc Thành, dành cho Thanh Trúc bài phỏng vấn với những tiến triển mới nhất tính đến lúc này:

Nguyễn Đạc Thành: Chuyến trước chúng tôi về đầu tháng Ba 2012 để bắt đầu tôn tạo lại Nghĩa Trang Biên Hòa. Chuyến tôi mới về lần này, ngày 20 tháng Bảy 2013 theo lời mời của ông Tổng Lãnh Sự Lê Thành Ân, một trong những người hết sức quan trọng, đã ủng hộ và đã giúp chúng tôi thực hiện việc trùng tu Nghĩa Trang Biên Hòa. Vì ông muốn thấy kết quả trước khi mãn nhiệm kỳ và chúng tôi đã trở về ngày 20 tháng Bảy, gặp ông Lê Thành Ân ngày 21 tháng Bảy. Sau đó chúng tôi yêu cầu bên anh em trên Bình Dương, đây là những người trong chính quyền tỉnh Bình Dương, thì họ thực hiện ngay ba cái cầu thang còn lại. Khi chúng tôi và ông Lê Thành Ân lên thăm nghĩa trang ba cái cầu thang đang được xây dựng.

Đó là ba bậc thang lên Nghĩa Dũng Đài. Nghĩa Dũng Đài là nơi có Vành Khăn Tang, trong đó thờ phượng những anh em đã hy sinh. Bốn bốn góc là bên trái, bên phải, trước, sau của Nghĩa Dũng Đài là có bốn bậc thang đi lên. Bốn bậc thang đó bị hư hết thì bậc thang đầu tiên ở trước mặt đã làm xong, có bàn thờ với bức tường đá đen để thân nhân đến lễ bái. Ba bậc thang còn lại chưa thực hiện thì ngay ngày chúng tôi về chúng tôi yêu cầu trên Bình Dương thì ngày hôm sau người ta thực hiện liền. Đến khi tôi về thì bốn bậc thang của Nghĩa Dũng Đài đều đã hoàn tất.

Nghĩa trang quân đội Biên Hòa trước khi được trùng tu. VAF PHOTO.
Thanh Trúc: Bên cạnh đó ông còn làm việc gì khác liên quan đến vấn đề chính quyền bên đó cho phép tôn tạo nghĩa trang?

Nguyễn Đạc Thành: Chúng tôi và ông Tổng Lãnh Sự Lê Thành Ân và người nữa là tiến sĩ Đinh Xuân Quân, phụ tá đặc biệt về ngoại giao của VAF, đã gặp ông thứ trưởng Bộ Ngoại Giao Nguyễn Thanh Sơn. Trong buổi họp chúng tôi có nhắc lại và thảo luận thì ông thứ trưởng Nguyễn Thanh Sơn đồng ý coi như thực hiện ngay việc tu bổ Vành Khan Tang và những phần còn lại của Đài Tưởng Niệm. Xong đó thì sẽ có một phái đoàn của chúng tôi về để thăm Nghịa Trang Biên Hòa, cầu siêu cho anh em trong những ngày sắp tới.

Thanh Trúc: Thưa ông, sau chuyến đi vừa rồi xin ông trình bày thêm chi tiết về kết quả việc tu bổ Nghĩa Trang Biên Hòa tính đến lúc này?

Nghĩa Trang Quân Đội Biên Hòa khi đang được trùng tu. VAF PHOTO
Nguyễn Đạc Thành: Tính tới bây giờ thì bốn cầu thang đi vào Nghĩa Dũng Đài đã hoàn tất, chúng tôi đã ủi bứt đi cái nhà vệ sinh, cái vọng gác của bộ đội, làm sạch và tráng xi măng, trồng hoa bên trong Nghĩa Dũng Đài nơi thờ phượng trong đó có Vành Khăn Tang. Tức nhiên là cái vòng tròn cao ở trên thì đắp lại những chỗ bị bể, và ở dưới thì chúng tôi đã ủi bằng phẳng, tráng xi măng lối đi bên trong của Nghĩa Dũng Đài rồi xây con lươn và trồng bông, xây bàn thờ với bức tường đá đen có lư hương, trang trí cây kiểng để quan khách và thân nhân đến viếng thăm nghĩa trang có nơi đặt lễ vật, dâng hương và tưởng niệm người quá cố.

Trong khi đó chúng tôi cũng nhổ đi một số cây to trên phần đất bên ngoài, bắt hệ thống nước, ủi bằng làm sạch sẽ Nghĩa Dũng Đài, đồng thời ủi bằng phẳng và tráng nhựa con đường từ ngoài cổng đi vào.

Chúng tôi có một số anh em, đã bảo trợ cho 20 ngôi mộ, Hai chục ngôi mộ này là xây làm kiểu mẫu để sau này bà con muốn tôn tạo lại mộ thân nhân của mình thì đúng theo những cái mộ đó. Chúng tôi muốn từ đây về sau tu bổ mộ là đúng theo một kiểu, không cao không thấp, bằng nhau để nghĩa trang được khang trang.

Kêu gọi không bốc mộ

Thanh Trúc: Thế còn những công việc mà VAF phải tiếp tục thực hiện trong những ngày tới là nghư thế nào?

Nguyễn Đạc Thành: Chúng tôi đang tổ chức cắt cỏ, nhổ cỏ dại, dọn rác. Hy vọng Thanh Minh năm nay nghĩa trang sẽ được sạch sẽ những ngày cuối năm sáp tới.

Trong 6 tháng còn lại là chương trình mà Bộ Ngoại Giao yêu cầu chúng tôi cho biết sáu tháng còn lại của năm 2013 và năm 2014 là làm cái gì. Chỉ còn lại mấy tháng mà thôi và làm những việc đó chúng tôi cũng cần người bảo trợ để đưa vào thực hiện.

Năm 2014 chúng tôi muốn hoàn tất đắp mộ, những ngôi mộ bằng đất mà không còn thân nhân nữa, thì chúng tôi muốn vận động bà con có tu bổ mộ thì làm đúng theo kích thước của bên quản trang và chúng tôi đang làm. Chứ còn nếu làm cái cao cái thấp, cái lớn cái nhỏ, cái trồi cái sụt thì chẳng khác nào một cái nghĩa trang bình thường, coi nó rất tội nghiệp cho anh em nằm ở dưới.

Đồng thời nữa, chúng tôi muốn kêu gọi bà con, là bởi vì trước đó có những tin đồn rỉ tai, nói rằng Nghĩa Trang Biên Hòa sẽ bị giải tỏa, nếu không bốc mộ thì người ta sẽ cào hoặc dời hài cốt đi và hài cốt sẽ bị mất. Cho nên đã có một số, ít nhất khoảng 3.000 ngôi mộ, đã dời đi rồi. Đó là một trong những lý do Nghĩa Trang Biên Hòa có gần 60 mẫu mà bây giờ còn khoảng 29 mẫu thôi. Đó là một điều tai hại.

Và cũng như kỳ rồi là cắm cọc mặt bằng, chúng tôi đã lập tức gởi văn thư lên Bộ Ngoại Giao và lên chính quyền tỉnh Bình Dương. Họ cho biết rằng đó là một sự sai lầm của bên phía địa phương thì cọc đã nhổ ngay. Rồi sau này, khi chúng tôi đưa hình ảnh Nghĩa Trang Biên Hòa đã tu bổ được thì có một số người chống đối, đồng thời suy luận trước sau gì nghĩa trang cũng bị giải tỏa cho nên không cần phải tu bổ. Có một số bà con tưởng đó là đúng và tiếp tục bốc mộ nữa. Chúng tôi xin kêu gọi bà con đừng làm như vậy. Bốc mộ như vậy thì nghĩa trang chỉ còn ít mộ thôi thì thử hỏi làm sao giữ được nghĩa trang? Chỉ còn một ít mộ nữa thì bắt buộc chính quyền Việt Nam người ta phải qui hoạch trở lại, đem những cái mộ đi chỗ khác thì Nghĩa Trang Biên Hòa, nơi an nghĩ của 16.000 tử sĩ Việt Nam Cộng Hòa, sẽ không còn nữa. Đó là di tích lịch sử của miền Nam và có thể là của một quốc gia. Xin mọi người hiểu nghĩa trang không bị cào xới là bởi gì bây giờ mọi người trên thế giới đều biết rằng chính phủ Việt Nam cho phép tôn tạo lại Nghĩa Trang Biên Hòa có nghĩa là Nghĩa Trang Biên Hòa không bị giải tỏa.

Thanh Trúc: Được biết theo dự tính của VAF thì năm 2014 một ủy ban vận động tu bổ Nghĩa Trang Biên Hòa sẽ được thành lập. Xin ông nói qua về công việc này?

Nguyễn Đạc Thành: Nghĩa Trang Biên Hòa không phải riêng của ai. Toàn thể chúng ta thọ ơn những người đã nằm xuống. Giữ vững nghĩa trang và tu bổ nghĩa trang là bổn phận chung. Đó là lý do mà chúng tôi muốn có một đại hội vào tháng Hai 2014. Đại hội có một ủy ban ra đời, gồm đại diện bên Pháp, bên Đức, bên Úc, một số tiểu bang cũng như một số hội đoàn quân đội, tham gia làm một ban hỗn hợp điều khiển. Việc tu bổ, vận động tài chánh là Là ủy ban này quyết định chứ không phải VAF quyết định nữa.

Thanh Trúc: Thưa ông Nguyễn Đạc Thành, xin cảm ơn thời giờ của ông.
Theo RFA