VRNs (01.09.2013) – Sài Gòn - Chúng ta không biết ngôn ngữ nào là ngôn ngữ đầu tiên mà con người sử dụng để liên lạc với nhau, nhưng chắc chắn rằng, âm thanh chính là cách thức hữu hiệu đã được con người sử dụng để thông tin và liên lạc với nhau trong buổi sơ khai. Họ dùng âm thanh để cảnh báo khi có kẻ thù tới gần, kêu cứu khi gặp nạn hay để tập họp nhau lại…
Cùng với âm thanh, việc thông tin bằng hình ảnh màu sắc cũng xuất hiện rất sớm trong lịch sử loài người. Từ những nét vẽ nguệch ngoạc trên thành các hang động của người tiền sử, cho đến các hoa văn, hình điêu khắc được vẽ và chạm trổ hết sức tinh tế trên các đền đài, phù điêu, cột trụ…. được dùng như là phương tiện để diễn tả một tình trạng sống hay một nền văn hóa nào đó của con người trong từng giai đoạn lịch sử khác nhau.
Ở đâu khả năng giao tiếp và thông tin của con người càng phát triển thì ở đó nền văn minh của con người càng tiến bộ. Âm thanh và hình ảnh là hai trong nhiều yếu tố quan trọng trong quá trình tiến hóa và phát triển của loài người, là nền tảng phát triển cho mọi nền văn minh trên thế giới và là mẫu số chung cho cả nhân loại.
Con người đã thật sự cần đến âm thanh, hình ảnh để hiểu nhau, tương tác với nhau và để tồn tại. Âm thanh đầu tiên của con người, có lẽ, là tiếng khóc chào đời. Tiếng khóc chào đời của một đứa trẻ, là âm thanh để thông tin cho cha mẹ của nó hay cho mọi người khác biết sự hiện diện của nó trên mặt đất này, và cũng là một tín hiệu cầu cứu sự chở che cho một thân phận mong manh yếu đuối của nó.
Âm thanh có thể là một giọng nói vang lên, một giai điệu du dương, tiếng ồn của máy móc, tiếng gió thổi qua khe cửa, tiếng suối chảy róc rách, tất cả đều cho chúng ta một thông tin nào đó về một cái gì đang xảy ra xung quanh chúng ta. Âm thanh không chỉ giúp con người mở ra chính mình với thế giới nhưng còn mở ra để đón nhận cả thế giới vào trong chính cuộc sống của mình.
Cũng vậy, hình ảnh màu sắc là những thứ mà chúng ta có thể thấy, đụng chạm và sử dụng hàng ngày để bày tỏ, đón nhận, đánh giá, tương tác với những thực trạng hiện tại trong thiên nhiên trong hay đời sống xã hội, gia đình chúng ta. Khi nhìn vào màu sắc của bầu trời, cây cối chúng ta có thể dự đoán được những thay đổi về thời tiết khí hậu sẽ xảy ra như thế nào. Hình ảnh một người ngáp ngắn ngáp dài, thi thoảng lại gục đầu xuống bàn làm việc cho chúng ta biết người đó có thể đang rất mệt mỏi hoặc phải làm việc quá khuya.
Tuy nhiên, hình ảnh màu sắc hay các biểu tượng không chỉ dừng lại ở việc thông tin cho chúng ta tình trạng hiện tại mà còn cho chúng ta cái nhìn sâu hơn xa hơn về thực tại trước mắt. Hình ảnh một người dân kêu oan lăn lộn hàng chục năm trời đi tìm công lý không chỉ cho chúng ta biết về một con người đang thất vọng đau khổ và mệt mỏi, mà còn cho chúng ta biết về một thực trạng hệ thống cai trị của nhà cầm quyền đang áp bức và bóc lột người dân. Hay hình ảnh những bạn trẻ đang bị lôi cuốn vào các tệ nạn xã hội không chỉ cho chúng ta thấy tình trạng luân lý của các bạn trẻ, mà còn cho chúng ta thấy xa hơn về một thực trạng giáo dục, nhất là giáo dục lương tâm của hệ thống giáo dục dưới chế độ cộng sản vô thần hiện nay.Hình ảnh và màu sắc là những điều mà con người có thể cảm nhận dễ nhất. Một bài viết dài kể về nỗi khổ của một người mẹ tần tảo bán hàng rong để nuôi con sẽ không thể đánh động chúng ta nhiều cho bằng hình ảnh chân thực của người mẹ đó được thấy tận mắt hoặc được kinh nghiệm qua những bức ảnh ngay trong chính tình trạng của bà.
Khi tạo dựng nên con người, Thiên Chúa lấy hình ảnh của chính Ngài để làm ra con người, và trước đó, khi tạo dựng mọi loài thụ tạo khác, Thiên Chúa đã “nói/phán”, tức là dung âm thanh. Rồi sau đó, Ngài trao m5oi thụ tạo đó cho con người cai quản. Dường như Thiên Chúa đã làm cho con người có khả năng cảm thụ hình ảnh và âm thanh để nhận là Ngài.
Đo là lý do tại sao con người dễ dàng cảm nghiệm và đón nhận những gì thuộc về âm thanh hay hình ảnh màu sắc hơn bất cứ cái gì khác. Âm thanh hay hình ảnh là cái gì đó rất tự nhiên trong con người, không cần phải qua trường lớp, nhưng một bác nông dân chân lấm tay bùn cũng có thể cảm thụ hoặc đưa ra nhận xét về một bài hát hay một bức tranh nào đó. Những gì con người đón nhận hay chia sẻ cho nhau đều dưới hình thức truyền thông bằng hình ảnh màu sắc hay âm thanh. Hay nói một cách khác, qua hình ảnh và âm thanh các dữ kiện thông tin được loan truyền một cách hữu hiệu và gây tác động mạnh nhất cho người khác.
Trong văn hóa “mỳ ăn liền” như hiện nay, dường như các độc giả không còn đủ kiên nhẫn để đọc một thông tin hay bài báo viết quá dài. Lối tiếp cận thông tin kiểu như vậy dần được thay thế hay đúng hơn là trở lại với cái yếu tố rất tự nhiên trong con người, là sự cảm thụ âm thanh và hình ảnh. Cũng là một bài báo hay phóng sự nhưng những bài báo hay phóng sự sử dụng nhiều hình ảnh sẽ thu hút đại đa số mọi người theo dõi đón nhận hơn là những bài phóng sự hay bài viết dài lê thê. Kể từ khi tờ báo giấy đầu tiên ra đời với công nghệ in báo năm 1447 (bởi Johann Gutenberg), cho đến công nghệ báo điện tử xuất hiện tháng 10 năm 1993 với tờ báo điện tử đầu tiên của Khoa Báo Chí Đại học Florida – Mỹ (cũng có tài liệu cho rằng năm 1992, tờ báo Chicago của Mỹ mới là tờ báo điện tử đầu tiên trên thế giới), khuynh hướng đón nhận thông tin của độc giả đã thay đổi rất nhiều. Báo điện tử cho phép độc giả tiếp cận thông tin bằng nhiều cách thức khác nhau: nghe, nhìn và đọc, và đang dần thay thế các tờ báo giấy truyền thống.
Tuy nhiên, chúng ta không thể phủ nhận hết những giá trị mà báo giấy truyền thống đem lại trong lĩnh vực thông tin. Nhưng trong thế giới truyền thông internet như hiện nay, cách thức đón nhận thông tin của độc giả đã thay đổi nhiều, đã hết thời cách thức đón nhận viết sao tin vậy. Các độc giả hiện nay đòi cho mình quyền được thực nghiệm, kiểm chứng các thông tin trên báo chí. Thông tin nào được trích dẫn nhiều hình ảnh hay âm thanh minh họa sẽ có sức thu hút và thuyết phục độc giả nhiều hơn. Không cần viết nhiều, viết dài nhưng qua những yếu tố minh họa đó, độc giả có thể hiểu toàn bộ nội dung bài viết. Người viết tin, làm phóng sự hay bất cứ ai có ý ngay lành muốn truyền thông cho người khác suy nghĩ, quan điểm hay ý tưởng của mình, đều có mục đích là làm sao để cho độc giả đón nhận thông tin một cách chân thực và chính xác nhất.
Cách thức truyền thông hiệu quả là cách thức làm sao cho độc giả cảm thấy họ được tham dự vào trong chính sự kiện được thông tin, làm sao để họ có thể cảm nhận được bằng mắt nghe bằng tai. Vì đó là cách thức đánh động và thuyết phục độc giả nhiều nhất , bởi sự cảm thụ âm thanh và hình ảnh là những yếu tố tự nhiên mà Thiên Chúa đã đặt sẵn trong mỗi con người.
Trần Phương, VRNs
