Xét nghiệm Insulin trước bữa sáng. AFP
Khi căn bệnh tiểu đường ngày càng trở nên phổ biến và được coi là một nguy cơ lớn cho sức khỏe cộng đồng trên toàn thế giới, các nhà khoa học và bác sĩ giờ đây đang chú ý nhiều hơn đến một tình trạng gọi là tiền tiểu đường để tìm cách ngăn chặn tình trạng này biến chuyển thành tiểu đường.

Tiền tiểu đường là gì?
Một báo cáo mới được công bố gần đây của Cơ quan phòng chống và kiểm soát dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) cho thấy hiện có đến 29 triệu người Mỹ bị tiểu đường, tức là cao hơn so với con số 26 triệu người vào năm 2010. Nhưng điều đáng chú ý là có đến tới 86 triệu người lớn Mỹ bị tiền tiểu đường, tức là có lượng đường trong máu hơi cao hơn mức bình thường nhưng chưa cao đến mức được xác định là bị tiểu đường. Theo CDC, nếu những người này không có những thay đổi đáng kể trong chế độ ăn và vận động thể chất hàng ngày để giảm cân, thì sẽ có khoảng 15 đến 30% trong số họ sẽ bị tiểu đường type 2 trong vòng 5 năm nữa.

Để xác định một người có bị tiền tiểu đường hay không, các bác sĩ thường làm các xét nghiệm về lượng glucose (tức đường) trong máu. Có ba loại xét nghiệm chính thường được các bác sĩ sử dụng nếu nghi một người bị tiền tiểu đường. Đó là thử glucose vào lúc đói (hay còn gọi là fasting glucose), thử mức độ dung nạp glucose (glucose tolerance test), và thử hemoglobin A1C. Ngoài ra một số bác sĩ tại Mỹ còn có thể làm một xét nghiệm khác là xét nghiệm insulin khi đói.

Ở xét nghiệm glucose khi đói, mức glucose ở người bị tiền tiểu đường là từ 100 đến 125 mg trên một deciliter máu. Mức này của người bị tiểu đường là 126. Ở xét nghiệm mức độ dung nạp glucose, khi glucose trong máu lên đến mức từ 140 đến 199 mg/ dl máu thì bị coi là tiền tiểu đường. Còn trong xét nghiệm A1C, mức glucose từ 5.7 trở lên được coi là bị tiền tiểu đường. Riêng với thử insulin khi đói, nếu con số đo được từ 5 trở lên, bác sĩ có thể xác định người bệnh có nguy cơ tiền tiểu đường.

Thiết bị đo lượng glucose trong máu trước bữa ăn. AFP photo
Vậy triệu chứng của tiền tiểu đường là gì? Thường thì người bị tiền tiểu đường không có những triệu chứng rõ rệt. Điều này giải thích tại sao trong báo cáo mới của CDC, cứ 4 người Mỹ thì có 1 người không biết mình đang bị tiểu đường. Bác sĩ Edward Greg, Phụ trách văn phòng dịch tễ học và thống kê thuộc CDC cho biết:

Trước hết tiểu đường vào những năm đầu thường không có triệu chứng rõ rệt, và lượng glucose cứ tiếp tục tăng cao mà người bệnh không thấy triệu chứng gì. Đó là điều khá phổ biến cho nhiều người khi họ không biết mình bị tiểu đường. Tuy nhiên trước khi bị tiểu đường, người ta bị tiền tiểu đường. Đó là tình trạng sức khỏe mà không có triệu chứng.
Tuy nhiên, ở một số người, các triệu chứng nghi bị tiền tiểu đường có thể xuất hiện. Bà Coreen Reinhart, chuyên gia dinh dưỡng tại Mỹ cho biết:

Có một số dấu hiệu của tiền tiểu đường mà bạn có thể nhận thấy là bạn cảm thấy khó mất cân. Bạn vẫn sinh hoạt bình thường mà lại lên cân. Bạn có thể thấy thèm đường hơn. Bạn mệt hơn và cảm thấy ít năng lượng hơn. Có thể là bạn bị tăng vòng bụng một chút. Đó là những dấu hiệu của tiền tiểu đường.

Giải thích về nguyên nhân người bệnh có những triệu chứng này, bà Reinhart cho biết:

Nguyên nhân bạn bị tăng cân dễ dàng hơn và thèm ăn đường và mệt mỏi là vì phần tiếp nhận insulin của tuyến tụy đang bị tê liệt và nó làm cho bạn không hấp thụ được dinh dưỡng đúng mức. Nhiều người nghĩ về insulin đơn giản như là nó giúp đưa glucose vào tế bào. Nhưng thực ra insulin có nhiệm vụ đưa tất cả các dinh dưỡng vào tế bào. Nếu bạn tưởng tượng là phần tiếp nhận insulin này bị tê liệt, bạn không thể hấp thụ nhiều dưỡng chất và nó làm bạn mệt mỏi và bạn thèm đường.

Những người được xác định nằm trong nhóm có nguy cơ bị tiền tiểu đường bao gồm những người có huyết áp cao, bị quá cân, và những người có người thân cùng huyết thống bị tiểu đường.

Có thể ngăn tiền tiểu đường thành tiểu đường
Những người bị tiền tiểu đường có nguy cơ rất cao chuyển thành tiểu đường sau này. Thời gian tình trạng tiền tiểu đường chuyển sang tiểu đường phụ thuộc từng người. Có người chỉ mất một năm, những cũng có người mất khoảng 10 hay 15 năm sau đó.

Theo bác sĩ Edward Greg, người bị tiền tiểu đường hoàn toàn có thể chuyển từ tình trạng tiền tiểu đường sang bình thường và đây là điều nên làm trước khi bị tiểu đường.

Người ta hoàn toàn có thể chuyển được từ tình trạng tiền tiểu đường sang bình thường. Điều này hoàn toàn có thể xảy ra và họ nên coi đây là mục tiêu phải đạt được. Người ta thậm chí có thể chuyển từ tiểu đường sang bình thường dù không phải là phổ biến và khó khăn hơn vì tiểu đường khó chuyển sang tiền tiểu đường và tình trạng bình thường hơn.

Thường các bác sĩ khuyên những người bị tiền tiểu đường nên thay đổi chế độ ăn và năng vận động thể chất. Nhưng cụ thể người bị tiền tiểu đường nên ăn gì và hạn chế ăn gì? Chuyên gia dinh dưỡng Coreen Reinhart nói:

Những người này cần ăn ít tinh bột hơn trước rất nhiều. Bạn không thể đưa lượng đường trong máu xuống nếu bạn cứ tiếp tục ăn cùng một lượng tinh bột như bạn đã ăn trước kia. Bạn nên ăn protein, nhiều rau xanh, và chất béo tốt trong chế độ ăn của mình.

Tinh bột thường có trong các thực phẩm như cơm, mì ống, bánh mì, khoai, và các loại bánh ngọt. Chuyên gia dinh dưỡng Vandana Sheth, phát ngôn viên của Viện dinh dưỡng và ăn uống Hoa Kỳ đưa ra một cách đơn giản để xác định một bữa ăn khỏe mạnh mà mọi người có thể tham khảo.

Một công cụ đơn giản khác là sử dụng công cụ đĩa ăn của tôi của bản hướng dẫn ăn uống. đó là cách dễ dàng để theo dõi đồ mình ăn vào. Hãy nhìn vào đĩa thức ăn của mình, nửa đĩa là đồ ăn nhiều màu sắc với rau, ¼ đĩa là protein như thịt nạc, cá, đậu phụ, đỗ, ¼ đĩa là đồ ăn whole grain như gạo nâu, quinoa, pasta, nếu bạn ăn theo cách này thì bạn vẫn hấp thụ đủ chất vào người và thưởng thức chúng.

Ngoài ra, những người bị tiền tiểu đường cũng có thể uống bổ xung một số loại khoáng chất và vitamin giúp duy trì lượng glucose tốt trong máu. Các loại vitamin tốt cho người bị tiền tiểu đường là vitamin D và các loại vitamin B. Một loại khoáng chất cũng có thể được sử dụng với người bị tiền tiểu đường là chromium picolinate. Nói về tác dụng của những loại vitamin và khoáng chất này, chuyên gia dinh dưỡng Coreen Reinhart cho biết:

Tôi cho bệnh nhân của tôi uống thuốc bổ sung có chứa chromium picolinate và một số vitamin có lợi cho lượng đường trong máu và giúp cho cơ thể hồi phục. Điều bạn cần để tránh bị tiểu đường là để tuyến tụy được hồi phục. Bạn giúp cho tuyến này hồi phục bằng cách ăn ít tinh bột, uống một số vitamin và khoáng chất để hỗ trợ tuyến tụy.

Chromium picolinate cũng có nhiều trong các thực phẩm như bột mì chưa tinh chế, yến mạch, broccoli, nước cam, nước nho và đậu đũa. Khoáng chất này đóng vai trò quan trọng trong việc giúp insulin đưa glucose đến các tế bào của cơ thể để làm năng lượng. Theo ước tính của trường đại học Maryland, khoảng 90% người Mỹ có lượng chromium thấp và điều này làm tăng nguy cơ bị tiền tiểu đường và tiểu đường sau này.

Ngoài ra, đối với những người không thể đến bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng Coreen Reinhart khuyên họ có thể làm xét nghiệm glucose trong máu tại nhà để biết mình có bị tiền tiểu đường hay không. Họ có thể mua thiết bị đo glucose cầm tay bán ở các hiệu thuốc và xét nghiệm máu trong 5 ngày, vào trước và sau ăn. Nếu xét nghiệm trước ăn cho kết quả mức glucose trên 95 thì có nghĩa là bạn có thể bị tiền tiểu đường. Mức xét nghiệm sau ăn từ 50 đến 60 phút nên được duy trì từ 75 đến 110. Nếu cao hơn mức này có nghĩa là bạn có thể bị tình trạng tiền tiểu đường.

Mặc dù sự phát triển của khoa học ngày nay đã giúp cho những người bị tiểu đường có thêm nhiều loại thuốc mới và sống lâu hơn, giảm nguy cơ bị các biến chứng, nhưng theo các bác sĩ điều tốt nhất mà mọi người nên làm là nên tránh bị tiểu đường bằng cách kiểm tra tình trạng tiền tiểu đường của mình. Khi tình trạng tiền tiểu đường được kiểm soát, khả năng đảo ngược hoặc làm chậm lại tiến triển của bệnh tiểu đường được đánh giá là rất cao
Theo RFA