Nói tới nhân duyên là nói tới chuyện có khởi có diệt, có sinh có tử. Bất luận là vật vô tri hay hữu giác, là vật sống hay vật chết, có hơi thở hay không có hơi thở, chuyện tồn tại trên cõi đời này vẫn không thoát khỏi lưỡi hái thời gian. Và Plasma TV cũng thế. Ngày tận diệt của nó không còn bao lâu nữa. Số phận của nó rồi đây cũng sẽ giống như đầu máy VCR, điện thoại bàn, máy chụp ảnh sử dụng phim nhựa… tất cả sẽ đoàn tụ với khủng long trong một thời gian rất gần sắp tới đây.
Chuyện có vẻ buồn. Nhưng đây là một thực tế (khá phũ phàng). Quy luật đào thải bao giờ cũng nhẫn tâm, cũng khốc liệt, có thể nói hết sức cạn tàu ráo máng.
Một thuở Plasma TV được chào đón nồng nhiệt như một người hùng trong kỹ nghệ sản xuất TV. Lúc mới đầu nó được CNET (còn được biết qua tên gọi C|net the Computer Network) đánh giá là quán quân của làng TV về phẩm chất hình ảnh tuyệt vời. Cần biết thêm CNET là tổ chức đánh giá các mặt hàng điện tử và các mặt hàng kỹ thuật. Một khi TV Plasma chiếm được tình cảm của CNET có thể nói đã có một chỗ đứng; chiếm được một thị phần (market share) khá hấp dẫn. Và dẫu được CNET lăng xê, chẳng hạn như “Người hùng” Samsung PNF8500, Plasma TV vẫn không thể tránh được lúc về chiều của mình, khi khách hàng dần hờ hững lạnh nhạt.
Theo báo cáo của CNN Money, số lượng Plasma TV được vận chuyển giao đến các cửa hàng trung tâm phân phối (như Best Buy hay Walmart) đã giảm mất 16% trong quý đầu của năm 2014 so với cùng thời điểm năm ngoái. Một con số thụt giảm khiến cho nhiều người ái ngại về tương lai của Plasma TV. Tại sao lại như vậy? Mọi cái đều có nguyên nhân. Plasma TV bị hất cẳng bởi nó có một đối thủ thật đáng gờm, đó là LCD TV, vốn mỏng hơn, tiêu tốn ít năng lượng hơn. Nhất là giá rẻ hơn nữa. (Như vậy) nếu có trách thì trách LCD TV chứ không nên trách con người, dù họ là kẻ dễ chạy theo cái lợi, dễ thay lòng đổi dạ đến độ trở mặt, phũ phàng!
Cái chết gần kề của Plasma TV nhìn ở mộc góc độ khác gần như khẳng định sự thành công của LCD TV. Thực ra LCD TV cũng bình thường thôi. Có ý kiến cho rằng phẩm chất hình ảnh Plasma TV mới thực sự có lợi thế hơn. Tuy nhiên Plasma TV đang mất dần vị trí chiến lược của nó trên thị trường vì nó có những nhược điểm rất cơ bản. Hồi đầu nó hất cẳng TV bóng đèn thê thảm (tube TV) – y chang Đức đè bẹp Brazil tỷ số 7-1 ngay trên sân nhà của Brazil. Giờ nhìn lại, nó đang bị LCD TV đánh cho tới tấp, tơi bời.
Hãng Panasonic quyết định không sản xuất Plasma TV năm 2013. Samsung cũng đã tuyên bố sẽ không đầu tư vào Plasma TV nữa trong tháng 11 năm 2014 này. Cuối cùng chỉ còn lại LG Electronics vẫn dùng dằng nấn ná, bỏ thì thương, vương thì tội. Đây sẽ là tập đoàn tầm cỡ thế giới không nỡ đoạn tuyệt với Plasma TV. Tuy vậy theo tiết lộ của CNN Money chính LG Electronics cũng nghĩ đến quyết định sẽ chia tay với Plasma TV vào cuối năm nay.
Như đã bàn, hình ảnh của Plasma TV sắc nét, nhưng xét về mặt kinh tế hơn thiệt, người ta không dám nghĩ tới chuyện sản xuất ra những chiếc TV Plasma nếu như không có một bước đột phá trong kỹ thuật màn hình Plasma – mặc dù sản xuất Plasma TV không phải hoàn toàn bất khả thi (impossible). Lấy ví dụ những chiếc TV màn hình 55 hay 65 inch cần đến hàng triệu tế bào Plasma (Plasma cells) chèn giữa hai mặt phẳng kiếng trước và sau (front and a rear glass plate). Những tế bào Plasma này chứa một hỗn hợp 10% xenon và các loại hóa chất khí (gas) khác như neon. Khó khăn của việc chế tạo màn hình Plasma là hỗn hợp hóa chất này phải được duy trì mức áp suất bằng một nửa áp suất khí quyển bình thường (around half atmospheric pressure).
Tấm kiếng phía sau chứa những điện cực nền (address electrodes) đảm trách nhiệm vụ tạo độ rõ (pixel/subpixel) trong khi đó những hàng điện cực nằm thẳng đứng (perpendicular) nằm ở mặt kiếng trước (display electrodes) trong suốt (transparent) có nhiệm vụ để ảnh màu được lộ rõ để người xem nhìn thấy hình ảnh. Để tạo ra hình ảnh màu, dòng điện chạy từ điện cực nền xuyên qua lớp hỗn hợp hóa chất khí neon đến với điện cực nằm thẳng đứng của mặt kiếng trước. Trong quá trình lưu chuyển dòng điện đó, các phân tử khí được i-on hóa tạo thành dạng Plasma phóng thích ánh sáng cực tím UV (ultraviolet) mắt thường vốn không nhìn thấy. Tuy nhiên các tế bào Plasma được tráng (coated) một lớp phosphor nhuộm màu, thường là màu đỏ, xanh lá cây, hoặc xanh nước biển, sẽ phát sáng khi phản chiếu tia cực tím, tạo ra một hệ quang phổ màu sắc (color spectrum). Một rắc rối khác nữa đối với màn hình Plasma đó là khái niệm pixel pitch tức khoảng cách giữa trung tâm các đơn vị tạo ảnh (pixel); với màn hình Plasma khoảng cách pixel pitch không thể kề sát khít nhau, thay vào đó là những barrier rib để quá trình phát ánh sáng màu có thể xảy ra.
Để minh họa cho dễ thấy hơn, lấy TV full HD 65-inch ra làm ví dụ. Với độ rõ (resolution) 1920×1080 như Model VT65/VT60 có khoảng cách giữa các trung tâm pixel là 0.747mm. Với TV Plasma 42-inch full HD 1080p như Model TXp42ST60 của Panasonic khoảng cách nhỏ nhất đạt được là 0.48mm. Thành ra phải nén cả chiều đứng lẫn chiều ngang vào màn ảnh TV 65-inch với độ rõ 3840×2160, nhà sản xuất phải tìm cách thu hẹp khoảng cách giữa trung tâm các pixel còn lại 0.32mm, tương đương với 33% thu hẹp so với khả năng có thể của các TV Plasma hiện đang có trên thị trường.
Giả sử các nhà sản xuất làm được đi chăng nữa, các tế bào Plasma cell nhỏ hơn gây ra hiện tượng một lượng atoms lớn biến mất ở phía sau màn hình (trong quá trình i-on hóa), dẫn đến hiệu ứng quá trình phản quang từ sáng UV sẽ giảm hẳn hiệu quả. TV Plasma sẽ bị mờ, không đủ ánh sáng. Nên để có đủ ánh sáng không hại mắt cho người xem, người ta cần đến một lượng voltage cao hơn để kích hoạt hỗn hợp hóa chất khí; kết quả là TV Plasma sẽ xài hao điện hơn. Hơn thế nữa, áp suất phải tăng lên gần bằng áp suất khí quyển để chặn đứng quá trình tiêu hao các atom cũng như ổn định quá trình mạch điện xoay chuyển (to maintain discharge stability). Đây chính là một khó khăn cho các nhà sản xuất TV Plasma.
Thành ra làm thì làm được, ví dụ như Nhật Bản đã có những mô hình TV Plasma có độ rõ nét 58-inch với độ nét là 3840×2160 với khoảng cách giữa các trung tâm pixel là 0.33mm. Nhưng làm ra sẽ không được phép bán! Vì Liên hiệp Anh (UK) và Châu Âu không chấp nhận TV Plasma với lý do tốn điện. Cần nhắc lại, năm 2010 Liên hiệp Châu Âu EU (European Union) bắt buộc các đồ điện máy phải đáp ứng yêu cầu sử dụng điện hiệu quả (energy efficiency standards) cho các loại TV. Ngày 1 tháng 04 năm 2012, EU càng siết chặt hơn, qui định rõ các tiêu chuẩn rất ngặt nghèo. Vô tình điều này đã trở thành đoạn đầu đài cho TV Plasma.
Không nghi ngờ gì nữa. Cạnh tranh khốc liệt giữa các sản phẩm điện tử không còn nằm ở chỗ tiện nghi, giá thành, hay sở thích. Nó chịu ảnh hưởng chi phối của các chính sách công (public policy). Trong trường hợp này, để khuyến khích sử dụng năng lượng điện một cách hiệu quả hơn, xu hướng chung là tìm cách chế tạo những sản phẩm ít hao điện. Nghiệt ngã thay, với TV Plasma thì đây là một việc làm gần như không thể thực hiện.
Thị trường Châu Âu không vào được. Ở Hoa Kỳ, người dân cũng không hào hứng với những sản phẩm điện tử hao năng lượng. Thậm chí nhiều người, mặc dầu tủ lạnh, máy giặt, tivi còn xài tốt, nhưng sẽ mua những thương hiệu energy efficiency vì tiền điện giảm, máy lại bền, nên chỉ vài năm là gỡ vốn (trong khi được xài máy mới, hiện đại hơn). Thử hỏi như vậy làm sao TV Plasma có thể trụ lại được. Chẳng lẽ chỉ còn Châu Phi, Châu Mỹ và mấy nước ở Châu Á thôi hay sao? Ôi thương thay… Chó đá sang sông, bãi biển hóa nương dâu, chẳng ai có thể than trách được, quy luật của đào thải không bênh vực cho bất cứ ai, kể cả TV Plasma.
Nguyễn Thơ Sinh
