Serena Vermeersch, 17, ở Surrey. B.C., bị sát hại vào tháng 9, 2014
Cái chết của một cô gái 17 tuổi ở Surrey, British Columbia trong tháng 9 vừa qua bởi một sát thủ trước đó từng là nhân vật nguy hiểm mới ra tù mà cảnh sát đã báo trước cho cộng đồng đề phòng, đã dấy lên vấn đề: “Giới hữu trách an ninh tỉnh bang cũng như liên bang đã có cách nào hữu hiệu theo dõi và ngăn ngừa những tội phạm có nguy cơ tái phạm khi được trả tự do hay không?”
Ở tỉnh bang British Columbia hiện có 31 cựu tội phạm thuộc loại có thể tái phạm sau khi mãn hạn tù hoặc được tại ngoại quản chế, được trả về sống trong cộng đồng. Hạn tù của họ đã mãn nên họ không còn bị giam giữ trong ngục thất nữa. Tòa án có thể đưa ra điều kiện phóng thích như buộc họ phải đeo thiết bị điện tử theo dõi hay dụng cụ định vị GPS và buộc họ phải tuân hành thủ tục giám sát, nhưng cảnh sát không thể lúc nào cũng để mắt tới họ.
Dư luận nổi lên bàn cãi về vấn đề an ninh cộng đồng khi một tội phạm, vốn có khả năng tái phạm cao, ra tù được trả về cộng đồng và rồi hơn một năm sau lại gây án.
Cái chết của Serena Vermeersch Serena là một nữ sinh 17 tuổi ở khu phố nghèo, Surrey sắp tốt nghiệp trung học, bị sát hại vào chiều tối ngày 15 tháng 9, 2014. Nạn nhân là nữ sinh trung học Sullivan Heights Secondary School mất tích vào buổi chiểu khi đón xe bus ở Surrey. Thấy con ban đêm không về nhà, sáng 16, bà mẹ báo cảnh sát và người ta phát giác ngay thi thể nạn nhân tại khu vực giao lộ nhiều đường rầy trong khu vực East Newton.
Ai sát hại một cô gái ngây thơ tay trắng mộng đầy? Dân chúng trong vùng vốn than phiền tình trạng khu vực này gồm nhiều nhà ổ chuột, tệ nạn xã hội cao mà an ninh lại lỏng lẻo, nên Serena mới bị một tên du đãng nào đó dâm sát.
Dư luận xôn xao, sau vụ án, trước tình trạng an ninh trong khu vực bị đe dọa, trẻ nhỏ lo sợ khi ra ngoài. Mọi người đều thương cảm cho cô gái hồng nhan bạc mệnh và mong bắt cho được hung thủ. Chỉ ba ngày sau cảnh sát đã bắt được nghi can.
Kẻ bị tố là sát thủ chính là Raymond Caissie, 43 tuổi. Caissie lập tức bị truy tố về tội cố sát và vụ án Serena Vermeersch theo cảnh sát là vụ sát nhân khi một tên tội đồ có khuynh hướng bạo hành tình cờ gặp nạn nhân và giở trò dâm sát.
Raymond Caissie là ai? Raymond Caissie không phải là một cái tên xa lạ với cảnh sát tỉnh bang và liên bang ở British Columbia. Hắn vào tuổi hai mươi, năm 1991, từng vào tù về tội hiếp dâm, giam giữ trái phép và trộm cắp khi tấn công tình dục một nữ nhân viên cư dân Abbotsford, làm việc tại viện bảo tàng B.C. rồi cướp tài vật của nạn nhân.
Bị kết án tù dài hạn, Caissie đã bóc lịch trong hơn hai mươi năm. Hắn mới được phóng thích (tháng 6, 2013) và xin về Surrey trú ngụ. Khi ấy, ủy ban cải huấn đã ra thông cáo cảnh giác cộng đồng về sự hiện diện của hắn và thị trưởng Surrey đã ngỏ ý phản đối việc cho hắn ở Surrey.
Khi Caissie được phóng thích, tòa án cũng không quy định biện pháp cụ thể nào để kiểm soát hắn kể cả không buộc hắn phải đeo thiết bị điện tử theo dõi (EM: Electronic Monitoring) ở chân. Cảnh sát liên bang (RCMP) đã cho biết những tội phạm có nhiều khả năng tái phạm cần phải kiểm tra thường xuyên nhưng trong trường hợp Caissie thì không đưa ra quy định kiểm tra cụ thể nào cả.
Nhiều cuộc tụ tập của dân chúng bày tỏ sự bất mãn với hành vi thiếu trách nhiệm của cảnh sát tỉnh bang và của Surrey. Câu hỏi lại đặt ra: “Cảnh sát đã biết khả năng Caissie sẽ tái phạm nhưng tại sao lại cho hắn trở về cộng đồng? Tại sao không có biện phát kiểm soát chặt chẽ với một đối tượng hình sự như Caissie?”
Liên bang và tỉnh bang đã có biện pháp gì?Những biện pháp theo dõi cựu tội phạm có nguy cơ tái phạm ở B.C. thường là buộc họ phải đeo máy theo dõi, phải “trình diện” theo quy định tại đồn cảnh sát mỗi tuần mấy lần, giới hữu trách có thể bất thần tới nơi đối tượng cư trú để xem xét hắn có thực sự “an phận thủ thường” hay không. Tuy nhiên, trong phạm vi tỉnh bang, ở B.C. quy định này mấy năm nay đã nới lỏng không biết vì lý do gì, phải chăng biện pháp này không mấy tỏ ra hữu hiệu trong việc theo dõi tội nhân!
Theo thông lệ, tội nhân loại có vấn đề thường phải cam kết trước tòa giữ đúng quy định khống chế do tòa đưa ra khi được trả tự do. Quy định này coi như luật hạn chế mà tội phạm phải tuân theo và thường hữu hiệu trong hai năm kể từ lúc tội nhân trở lại đời thường (có thể được kéo dài hạn định nếu cần). Những điều khoản do tòa đưa ra thường được biết với tên “cam kết giữ an ninh 810” (810 peace bonds). Thông thường nhờ quy chế ràng buộc này, như bản án “tái đáo khám đường” treo trên đầu, nên đương sự tự kiềm chế không tái phạm nữa.
Cũng được biết “810 peace bonds” lại chia ra quy định dành cho tội phạm ấu dâm (khoản 810-1) và cho các đối tượng hình sự đã bị truy tố và lãnh án từ 10 năm trở lên (khoản 810-2) như trường hợp Caissie. Xét chung kẻ tái phạm có thể lại vào tù không hẹn ngày về nếu vi phạm cam kết.
Theo Bộ Tư pháp tỉnh bang B.C. thì số tội phạm bị ràng buộc bởi điều khoản 810 kể từ 2008 ở tỉnh bang là 388 trường hợp. Vào năm 2013 có 72 trường hợp bị thắt chặt bởi quy chế trên.
Ở Ontario phát ngôn viên của chính quyền cho biết số trường hợp bị điều khoản 810-2 ràng buộc là 31 người.
Quyền Thanh tra cảnh sát Dwayne Lakus, của đơn vị giám sát hành vi tội phạm trực thuộc cảnh sát Edmonton, cho biết văn phòng cảnh sát thành phố hiện đang giám sát 25 tội phạm theo quy định của luật 810. Edmonton khác với B.C. nhưng tương tự như Calgary đã dùng hệ thống định vị GPS trong việc theo dõi thành phần phạm án và đã được tạm thích.
Trung sĩ Shareen Finucan, thuộc cảnh sát Calgary, quản đốc chương trình giám sát tội nhân có nguy cơ tái phạm, cho biết kỹ thuật theo dõi bằng GPS mới đây đã đưa tới việc bắt giữ một nghi can có lý lịch bạo dâm. Bà tiết lộ rằng một nhân viên cảnh sát để ý tới đối tượng này thường hay la cà tới một khu vực xa nơi cư ngụ. Hành vi này thực ra không vi phạm điều kiện luật pháp quy định nhưng tỏ ra bất thường. Cảnh sát được báo động (qua màn hình trên computer) nên tới nơi đương sự cư ngụ và kiểm tra thì bất ngờ phát giác ra một phụ nữ mới bị đương sự tấn công tình dục. Tội nhân tái phạm bị bắt giữ và bị truy tố.
Trung sĩ Finucan cũng cho biết GPS không phải dùng cho tất cả các can phạm có nguy cơ tái phạm mà hiện giờ chỉ nhắm vào 3 đối tượng trong 16 đối tượng có vấn đề. Bà cho biết thêm rằng việc sử dụng thiết bị GPS để theo dõi (GPS Tracking) là một trong các biện pháp hữu hiệu mà cảnh sát dùng để ngăn chặn tội ác và thường dùng cho những đối tượng tệ hại nhất. Bà dẫn chứng: trong một nghiên cứu mới đây của Đại học Calgary cho thấy dùng phương pháp định vị để theo dõi đã có tác dụng ngăn cản đối với một số can phạm. Trung sĩ Finucan cũng tiết lộ, tốn phí cho thiết bị GPS là 22 Gia kim mỗi ngày.
Bob Aloisio, phó chủ tịch của công ty SafeTracks GPS, công ty chuyên cung cấp các dụng cụ theo dõi mà cảnh sát Calgary sử dụng, cho biết loại phương tiện này chưa được Canada tận dụng cho dù giá rẻ trong khi rất thông dụng ở Mỹ và Anh quốc.
Bộ trưởng Tư pháp B.C. là Suzanne Anton cho biết việc xét duyệt thủ tục giám sát ở tỉnh bang sẽ bao gồm cả việc đánh giá vai trò kỹ thuật của GPS.
Tin tức cho hay, tỉnh bang B.C. đã tiêu tốn mỗi năm 1 triệu Gia kim cho chương trình theo dõi bằng điện tử để ngăn chặn tội ác nảy sinh sau khi tù nhân được quyền hưởng tự do sau nhiều năm trả nợ xã hội.
Dư luận mỗi ngày một thôi thúc liên bang cũng như tỉnh bang phải có biện pháp ngăn ngừa ráo riết hơn đối với những tội phạm có cơ nguy tái phạm.
Các nhà lập pháp nghĩ tới chuyện cải cách luật lệ. Tăng thời gian giam giữ hay biệt giam họ. Nhưng lấy đâu làm căn cứ để giữ một người tiếp tục ngồi tù bóc lịch dù họ có quyền ra ngoài?
Benjamin Perrin, một giáo sư luật học tại Đại học British Columbia và hiện làm việc tại văn phòng thủ tướng, cho rằng cam kết tuân thủ luật pháp của các can phạm không đủ để ngăn chặn họ tái phạm.
Theo ông, điều cần phải làm là xác định cho được đối tượng thuộc thành phần nhiều cơ nguy tái phạm (high-risk offender designation), một loại hình khác với quy chế đối với tội phạm nguy hiiểm và tội phạm lãnh bản án lâu dài. Muốn xác định loại hình này phải căn cứ tiến trình cải tạo của họ vào lúc họ sắp mãn hạn tù. Nếu một can phạm phải bị giam giữ tới thời gian chót của bản án, như thế chứng tỏ hắn đã không thể cải tạo được.
Đối với loại đối tượng này, giáo sư Perrin đề nghị có thể tiếp tục giam trong một nhà tù hay một nơi an toàn để trị liệu không khác biện pháp dùng cho các can phạm gây tội ác vì điên dại. Như thế vừa là biện pháp cách ly họ khỏi cộng đồng, vừa trị liệu khuynh hướng bạo hành quá mức của họ.
Josh Paterson, giám đốc điều hành của hiệp hội dân quyền tỉnh bang B.C. có tên là B.C. Civil Liberties Association, cho rằng, khái niệm về xác định loại hình đối tượng có nguy cơ tái phạm là ý kiến nên được thảo luận và bàn bạc thận trọng khi có một đề nghị chi tiết cụ thể.
Một nữ phát ngôn viên của Bộ trưởng Tư pháp liên bang Peter MacKay không bình luận khi được hỏi về ý kiến chỉ định thành phần tội phạm có nguy cơ tái phạm.
Bộ trưởng MacKay cho biết Ottawa sẽ xem xét các chọn lựa nhưng không tiết lộ thêm chi tiết nào khác.
Chu Nguyễn
Theo Globe and Mail, 11/10/2014
