Nhạc sĩ Hoàng Hiệp được xem là một trong những nhạc sĩ phổ nhạc cho thơ hay nhất Việt Nam

Nhạc sĩ Hoàng Hiệp, mà tên tuổi gắn liền với các ca khúc nổi tiếng như Câu hò bên bờ Hiền Lương, Lá Đỏ, Nhớ về Hà Nội, và Trở về dòng sông tuổi thơ, mới qua đời tại nhà riêng ở thành phố Hồ Chí Minh, trưa ngày 9 tháng Giêng năm 2013, hưởng thọ 81.

Sinh ngày 1/10/1931 tại An Giang, ông tên thật là Lưu Trần Nghiệp. Ông bắt đầu con đường sáng tác âm nhạc từ cuối thập niên 40s nhưng những tác phẩm của ông khi đó còn ít được công chúng biết tới.
Nhạc sĩ Thế Bảo - một người nhạc sĩ cùng thế hệ với ông - kể trong cuộc trò chuyện với BBC Việt Ngữ, về bút danh của ông, đó là trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, ông chọn ghép tên một người bạn là Hòa với tên thật của ông là Nghiệp, thành Hoàng Hiệp.

Năm 1954 ông tập kết ra Bắc và là trong số các nhạc sĩ đầu tiên (khóa hai - năm 1956) của Trường Âm Nhạc Việt Nam (mà bây giờ là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam).

'Nhạc sĩ cách mạng'

Xuất phát từ cảm hứng của một người miền Nam tập kết ra Bắc, năm 1957, ông sáng tác bài hát Câu hò bên bờ Hiền Lương, cùng với nhạc sĩ Đằng Giao và nó được coi là tác phẩm "khởi đầu cho sự nghiệp sáng tác chuyên nghiệp" của ông.

Một câu chuyện khá thú vị về bài hát Câu hò bên bờ Hiền Lương được nhà văn Nguyễn Quang Sáng, một người bạn cùng thế hệ và cũng là người đồng hương với nhạc sĩ Hoàng Hiệp kể với BBC Việt ngữ.

"Lúc bấy giờ Hà Nội coi nó là nhạc vàng, ủy mị và không cho phổ biến nhưng bác Hồ mê nó quá, từ đó nó nổi lên luôn," ông Sáng kể. "Ngày đó có những quan điểm kỳ lạ lắm, không thoáng như bây giờ đâu.

"Hồi đó quan niệm khắt khe, trong lúc chiến tranh mà nghe buồn quá thì không có thích. Nhưng rồi Bác Hồ nghe, bác Hồ thích thì bác Hồ khen trong khi có những người khác thì lại chê. Thế khi bác Hồ khen rồi thì lại được. Mà bài đó hay thật," ông Sáng kể tiếp.

Nhạc sĩ Hoàng Hiệp được coi là thuộc thế hệ "các nhạc sĩ cách mạng", tuy nhiên theo nhạc sĩ Thế Bảo thì "bất cứ ai sống từ năm 1954 tới 1975 ở miền Bắc người ta đều gọi là nhạc sĩ cách mạng, nhưng ông Hoàng Hiệp là một nhạc sĩ viết nhạc rất tình cảm. Gần như là cái gì ông xúc cảm thì ông mới viết cho nên các tác phẩm của ông rất chân thành, cho dù viết dưới dạng nào. "

Tâm hồn thơ
Đặc điểm nổi bật của nhạc sĩ Hoàng Hiệp là ông thường phổ nhạc cho thơ và đã sáng tác được rất nhiều bài hát nổi tiếng xuất phát từ những bài thơ của các nhà thơ khác.

"Mặc dù phổ nhạc cho thơ nhưng ông không bị con ngựa của thơ kéo đi mà âm hhạc của ông vẫn làm cho thơ bay bổng, như bài Ngọn đèn đứng gác (thơ Chính Hữu), Lá Đỏ (thơ Nguyễn Đình Thi), Trường Sơn Đông Trường Sơn Tây (thơ Phạm Tiến Duật). Ông phổ thơ nhưng luôn tạo được dấu ấn riêng," vẫn theo nhạc sĩ Thế Bảo.

Nhà văn Nguyễn Quang Sáng thì gọi ông là "nhạc sĩ nhà thơ mặc dù ông không làm thơ nhưng ông cảm nhận về thơ rất sâu sắc và tinh tế. Cho nên ông đưa nốt nhạc vào thơ thành những bài hát đầy cảm xúc. Và đó chính là tài năng của Hoàng Hiệp" và ông là "một trong những người phổ nhạc cho thơ hay nhất Việt Nam".

"Ông ở Cù Lao Riêng, huyện Chợ mới, An Giang, ở cái chốn sông nước, lúc nào cũng dạt dào sóng vỗ nên tâm hồn thơ của ông cũng dạt dào lắm, vì thế ông đưa nhạc vào thơ rất là ngọt ngào, rung động" nhà văn Nguyễn Quang Sáng nói .

Trong thời gian 20 năm sống tại Hà Nội, ông đã sáng tác hàng trăm ca khúc. Sau năm 1975, ông trở về Miền Nam và làm việc tại Nhà xuất bản Âm nhạc thành phố Hồ Chí Minh, sau đó về Hội Âm nhạc thành phố Hồ Chí Minh, và từng có thời gian làm Tổng thư ký Hội.
Những tác phẩm của ông ở giai đoạn này phải kể tới Trở về dòng sông tuổi thơ, Con đường có lá me bay, Mùa chim én bay, Em vẫn đợi anh về, và đặc biệt bài Nhớ về Hà Nội, một trong số ít ỏi những bài hát do chính ông viết lời, xuất phát từ nỗi nhớ thành phố bên sông Hồng nơi ông đã sống hơn 20 năm. Đây cũng là bài hát được nhiều người coi là trong số những bài hát hát hay nhất viết về Hà Nội.

Lãng mạn, trữ tình
Theo nhạc sĩ Hồng Đăng, một người bạn từ 50-60 năm qua với nhạc sĩ Hoàng Hiệp, thì nhạc của ông "rất lãng mạn, rất tình cảm, và bao giờ cũng để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người nghe."

Trước ý kiến về nhạc sĩ Hoàng Hiệp là người ít sáng tác lời mà chủ yếu là phổ nhạc cho thơ, nhạc sĩ Hồng Đăng cho biết trong cuộc trò chuyện với BBC Việt Ngữ, rằng theo ông "đó chính là sự cộng tác đồng điệu giữa người làm thơ và người sáng tác nhạc."

Nhạc sĩ Thế Bảo thì cho rằng những bài hát ông sáng tác sau năm 1975, từ khi về Sài Gòn, có khác với những bài hát cách mạng của giai đoạn trước.

"Đó là giai đoạn chuyển đổi. Nhiều nhà thơ viết thơ tình nhiều hơn và những bài thơ tình đó mang tính chất cái tôi chứ không còn cái chúng ta nữa do vậy những bài hát do ông phổ nhạc đều rất hay".

Năm 2000, nhạc sĩ Hoàng Hiệp được nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật cho các tác phẩm: Câu hò bên bờ Hiền Lương, Cô gái vót chông, Ngọn đèn đứng gác, Trường Sơn đông - Trường Sơn tây, Viếng Lăng Bác, Nhớ về Hà Nội.

Cho tới nay tổng cộng ông viết khoảng 400 ca khúc, ngoài các sáng tác cho kịch nói, cải lương, phim truyện và phim tài liệu.

Được biết linh cữu của ông được quàn tại nhà tang lễ Thành phố Hồ Chí Minh (25 Lê Quý Đôn) từ 16 giờ ngày 9/1 và sẽ được đưa đi an táng tại Nghĩa trang thành phố vào ngày 11/1/2013.
Source: BBC