Các nhà xã hội học theo thông lệ thường định nghĩa một người thật sự trưởng thành phải đạt được năm dấu mốc căn bản: hoàn tất việc học, ra ở riêng, độc lập về tài chánh, lập gia đình và có con. Trong mấy năm vừa qua, nếu dựa vào năm điểm căn bản trên, các nhà nghiên cứu nhận thấy một hiện tượng đang xảy ra ở lớp người trẻ – tức những người sinh khoảng đầu thập niên 1980 và hiện đang ở khoảng từ 25 đến 30 tuổi – là đang cố tình hay vô tình trì hoãn hoặc không muốn trưởng thành.
Theo thống kê của Cơ quan Kiểm tra Dân số Hoa Kỳ, năm 1960, 77% phụ nữ và 65% nam giới đã vượt qua năm dấu mốc căn bản đó khi họ bắt đầu bước vào tuổi 30. Năm 2000, ít hơn một nửa phụ nữ và khoảng 1/3 nam giới ở độ tuổi 30 hoàn tất những điều đó. Một nghiên cứu của chính phủ Canada năm 2001 cũng cho thấy kết quả tương tự.
Quan niệm về những dấu mốc trên mà các nhà xã hội học đưa ra trước đây rất có thể đã không còn hợp thời nữa và hiếm có người trẻ nào ngày nay có thể đi hết những chặng đường đó để đạt được cái gọi là tuổi trưởng thành. Những người trẻ ngày nay không đi theo con đường đã được vạch sẵn như trước kia. Họ bước tới tuổi trưởng thành bằng con đường khác và với một tốc độ không giống những thế hệ trước. Có người sẽ chẳng bao giờ đạt được hết năm dấu mốc căn bản trên, trong đó có người chọn cuộc sống độc thân hoặc nếu lập gia đình thì lại không muốn có con. Người khác thì đạt được những dấu mốc đó nhưng lại không theo đúng trật tự trước sau, có người có sự nghiệp vững vàng rồi mới tính đến chuyện tình cảm, có người có con trước rồi sau mới lập gia đình, có người bỏ học ngang đi làm và rồi trở lại học sau khi tài chánh đã ổn định.
Thậm chí, nếu có những người đạt được cả năm dấu mốc căn bản truyền thống và theo thứ tự đi nữa, một điều rõ ràng là để đạt được cái mà chúng ta thường gọi một cách chung chung là tuổi trưởng thành ngày nay xảy ra trễ hơn trước rất nhiều. Nhưng tại sao lại có hiện tượng đó? Đây là đề tài mà các nhà nghiên cứu sẽ còn phải bàn cãi rất lâu. Một số người cho rằng những gì chúng ta đang chứng kiến chỉ là một thứ hiện tượng phụ nhất thời, sản phẩm bên lề đến từ ảnh hưởng của kinh tế và văn hóa ở một thời điểm nhất định. Một số người khác thì cho rằng hiện tượng chậm trễ trưởng thành của người trẻ ngày nay cho thấy có nhiều ý nghĩa sâu xa hơn chúng ta tưởng. Những gì chúng ta đang chứng kiến rất có thể là khởi đầu của một lối sống mới, ít nhất là của những người trẻ ngày nay – một lối sống mà tất cả chúng ta cần phải tự điều chỉnh để tập làm quen với nó.
Lớn lên trong thời kỳ kinh tế suy trầm, những người trẻ này đã phải vật lộn với cuộc sống khó khăn hơn trước do tình trạng tài chánh không ổn định. Vì vậy, nhiều người trẻ không còn lựa chọn nào khác hơn là đi học, và kết quả là lớp người trẻ này đang trở thành thế hệ có số đông người có học thức (hay bằng cấp) cao nhất trong lịch sử của nước Mỹ. Một phần ba những người ở tuổi từ 25 đến 32 có ít nhất bằng cử nhân vào năm 2013. Và họ cần trình độ học vấn đó để có thể thành công trong nền kinh tế còn khá bấp bênh như hiện nay.
Nhiều người trẻ cũng lập gia đình trễ hơn lớp thế hệ cha mẹ của họ. Kinh tế khó khăn chắc hẳn là nguyên do góp phần tạo nên tình trạng này, nhưng thay đổi quan niệm về hôn nhân có thể cũng đóng một vai trò quan trọng. Những người trẻ ngày nay không còn xem hôn nhân như là một trong những ưu tiên hàng đầu đối với xã hội như những thế hệ trước. Trong khi nhiều người trẻ cố tình trì hoãn quyết định lập gia đình, một vài kết quả nghiên cứu tiên đoán có tới một phần tư những người trẻ ngày nay sẽ vẫn tiếp tục ở độc thân cho tới thời điểm họ bước vào tuổi trung niên. Nếu đúng như tiên đoán thì đây có lẽ là tỉ lệ độc thân cao nhất từ trước tới nay.
Với những người trẻ đã lập gia đình, một số đông lại chưa muốn có con ngay. Theo dữ liệu của Trung tâm Phòng chống Bệnh dịch (CDC), tỉ lệ sinh đẻ của những phụ nữ ở độ tuổi 20 suy giảm đến mức kỷ lục, trong khi tỉ lệ sinh đẻ của những phụ nữ ở độ tuổi 30 và 40 thì tăng. Lý do không phải vì những người trẻ không muốn có con hay không muốn hy sinh cuộc sống tự do của họ. Trái lại, trì hoãn có con được cho là một quyết định khôn ngoan khi khả năng tài chánh chưa cho phép.
Nuôi con luôn luôn là một việc làm tốn kém. Chi phí giữ trẻ trong khoảng hai thập niên qua đã tăng vùn vụt. Theo Cơ quan Kiểm tra Dân số, sau khi điều chỉnh lạm phát, chi phí giữ trẻ năm 1984 là $84 một tuần, so với năm 2011 là $143 một tuần. Mà chi phí giữ trẻ, như phần lớn những chi phí khác, đối với những người gặp tình trạng kinh tế khó khăn là một gánh nặng khó kiểm soát. Những gia đình sống dưới mức nghèo được ấn định chi khoảng 30% lợi tức của họ cho việc giữ trẻ, so với khoảng 8% những gia đình sống trên mức nghèo. Do đó, điều không ngạc nhiên là những gia đình có trẻ nhỏ nói chung đã phải chi tiêu một phần lớn lợi tức của cả gia đình cho việc giữ trẻ – khoảng 11%.
Hơn 20% những người trẻ chỉ với trình độ trung học sống ở mức nghèo, và kết quả nghiên cứu cho thấy cuộc sống ở mức nghèo kéo dài lâu quá có ảnh hưởng xấu lên sự phát triển về nhận thức của trẻ nhỏ trong những gia đình ấy. Còn những người trẻ có bằng cấp đại học thì lại ngập trong nợ nần do chi phí tăng cao ở đại học – hai phần ba trong số họ mắc nợ trung bình $27.000 (tăng từ mức $15.000 khoảng hai thập niên trước). Những người trẻ ngày nay, nói cho cùng, xử sự cũng giống như hàng triệu người bình thường khác biết suy tính hơn thiệt. Họ không muốn có con đơn giản chỉ vì họ không kham nổi.
Các thế hệ kết nối với nhau, lớp người đi trước được tiếp tục bởi lớp người đi sau, tạo thành xã hội. Thế nên, nói theo khoa học, không có sự khác biệt hóa học hay sinh học nào giữa những thế hệ trước và thế hệ những người trẻ ngày nay, nhưng khi nói tới lớp người trẻ hiện tại người ta vẫn đưa ra những so sánh và nhắc tới họ như một chủng loại khác. Nếu quả thật những người trẻ hiện nay không có chung một số điểm tương đồng trong lối sống và trong những quyết định tương lai của họ so với những lớp người thuộc thế hệ trước thì cũng không có gì làm ta phải ngạc nhiên. Tất cả chung quy là vì hoàn cảnh mà ra.
Có người đưa ra nhận xét rằng hoàn cảnh bao quanh thế hệ trẻ ngày nay quả là có lạ lùng thật. Những người hiện đang ở lứa tuổi 20-30 được sinh ra trong khoảng thời gian mà kinh tế nước Mỹ thịnh vượng kéo dài nhất của thế kỷ 20 (thập niên 1980 kéo qua 1990) và khi họ vừa đủ lớn (khoảng cuối thập niên 2000) thì nền kinh tế ấy bước vào tình trạng suy trầm tệ hại nhất kể từ thập niên 1930. Cơ hội tiến thân trong bước đầu vào đời bỗng dưng co cụm đã để lại một vết hằn không may cho họ. Tỉ lệ thất nghiệp của những người ở độ tuổi 18-24 là 16% vào năm 2011, cao hơn gấp hai so với tỉ lệ trung bình toàn quốc. Lợi tức trung bình cũng giảm nhiều đối với lớp người trẻ hơn là những nhóm người ở độ tuổi khác, và tiền nợ đại học, mà phần lớn là của những người trẻ mới ngoài 20, cao kỷ lục từ trước tới nay.
Khi mà những người lớn tuổi thắc mắc là chuyện gì đang xảy ra với lớp thế hệ trẻ càng ngày càng có khuynh hướng chọn về sống chung với cha mẹ và trì hoãn việc lập gia đình cũng như sở hữu một căn nhà của riêng họ, thì câu trả lời trước tiên là vì đó là sự lựa chọn của những người trẻ là hoàn toàn sai. Không ai lại thích chọn như thế cả. Hoàn cảnh kinh tế đã chọn cho họ.
Mặc dù có những hiện tượng khác thường như nói trên, số đông người trẻ vẫn lạc quan tin tưởng ở một tương lai tốt đẹp và xã hội mà họ sống sẽ không có những bất ổn. Những ý kiến này phần nào phản ánh sự tự tin của những người trẻ. Câu hỏi lý thú là cuộc sống sau này mà họ muốn đạt tới đó sẽ như thế nào. Chắc hẳn là sẽ rất khác với những gì chúng ta chứng kiến ngay lúc này.
Mà chúng ta đâu phải chờ lâu, một lối sống mới đang thành hình với một loại kinh tế mới đã bắt đầu có tên gọi là “kinh tế xài chung” (sharing economy) được khởi động bởi kỹ thuật tin học và được nhiều người trẻ tham gia – đã tạo điều kiện cho những người tham gia có thể xài chung những sản vật có chủ nhưng chưa được sử dụng tối đa, như xe, nhà, quần áo và nhiều thứ khác, giúp những người trẻ tránh được những món nợ không kham nổi, những quyết định họ chưa sẵn sàng và mua những thứ họ không cần.
Mỗi thế hệ đều phải tự vạch cho chính họ con đường để đi, trong đó tự do và độc lập trong lối sống là những điểm quan yếu nhất. Những kỹ thuật tân tiến hiện nay cho người trẻ sự lựa chọn mà những thế hệ trước không có, và đó là sự khác biệt to lớn nhất. Thế nên ta chẳng phải lo lắng cho họ làm gì, cứ để họ tự đi trên con đường của họ. Khác nhưng không hẳn là dở.
Huy Lâm
Sửa bởi người viết 12/01/2015 lúc 08:13:15(UTC)
| Lý do: Chưa rõ
