Gay blood donor
Tin Hoa Kỳ sẽ dỡ bỏ một lệnh cấm kéo dài 31 năm đã khiến không ít người cảm thấy mừng, đó là việc các người nam đồng tính có quan hệ tình dục với người cùng phái sẽ được tiếp tục hiến máu sau một năm “chay tịnh”.
Ba mươi mốt năm, với nhiều người chỉ là khoảng thời gian gần 1/3 thế kỷ, nhưng với không ít thì đó là hơn 3 thập niên trong sự đợi chờ và hy vọng.
Nguyễn H. là một người đã ở Hoa Kỳ được 25 năm. Nhiều năm trước, khi anh còn ở Việt Nam, mẹ anh mang một căn bệnh hiểm nghèo là thoái hóa cột sống, tức khả năng sản xuất hồng cầu – do tủy sống
(marrow bone) đảm trách, đã bị phá hỏng. Lúc đó gia đình Nguyễn H. bán tất cả tài sản, cả người chị gái và ông anh ở Hoa Kỳ cũng đã gởi rất nhiều tiền chạy chữa cho mẹ nhưng căn bệnh càng lúc càng xấu đi. Ban đầu cứ 6 tháng bác sĩ hẹn truyền máu cho mẹ anh. Rồi dần dần tuột xuống cứ năm, rồi bốn, rồi ba tháng phải vô máu một lần. Tới khi phải vô máu hằng tháng bác sĩ đã nói chuyện với người nhà: Cứu người là trách nhiệm của lương y, nhưng máu tiếp cho cụ nhà cứ như thế này mà vẫn không giữ lại được tánh mạng; chi bằng ta sử dụng chỗ máu ấy cứu những người khác vẫn còn cơ hội bình phục, sống lâu.
Cả nhà nghe bác sĩ nói vậy thấy hợp lý. Khái niệm “còn nước, còn tát” bỗng trở thành tốn kém một cách không cần thiết và đầy ích kỷ. Quyết định sau cùng mọi người đồng ý đưa mẹ của Nguyễn H. về nhà. Cả nhà nói dối bà cụ rằng: Bác sĩ cho mẹ xuất viện về nhà ăn Tết, ra giêng sẽ vô bệnh viện trở lại. Mẹ của Nguyễn H. tin lời các con, vui vẻ ra về. Sau đó đám con cháu quây quần chơi với bà nội, bà ngoại giữa không gian vui vầy của ngày Tết, của bánh chưng và mai vàng. Không khí trong nhà ấm cúng biết bao; nhưng hễ sau lưng mẹ thì mấy anh chị em của Nguyễn H. đều bưng mặt khóc vì thương mẹ.
Sau ba ngày, máu cụ tuột xuống rất nhanh, cụ lên cơn sốt rất cao, người mê sảng, ú ớ, nói mớ, tay chân co giật; cả nhà ai cũng òa lên khóc. Hôm sau cụ ra đi.
Hai năm sau Nguyễn H. đoàn tụ với chị gái và anh trai ở Mỹ. Đến đây đi làm hãng, khi gặp xe buýt của Carter BloodCare là Nguyễn H. ghi tên hiến máu liền. Anh hay nói đùa rằng mình rất thích collect mấy cái T-shirt người ta tặng. Kỳ thực, với Nguyễn H., mục đích hiến máu vì anh nghĩ tới những người ở Việt Nam hồi xưa đã hiến máu (hoặc bán máu) để kéo dài cuộc sống của mẹ anh trong nhiều năm dài. Anh coi việc hiến máu là một hành động tri ân với những người đã hiến máu khắp nơi với mục đích cứu đời.
Có lần Nguyễn H. bị từ chối hiến máu vì vừa đi Việt Nam về. Lý do là Việt Nam nằm trong lưu vực sông Mekong (sông Cửu Long), muỗi nhiều, có thể trong máu có vi trùng bệnh sốt rét, sốt xuất huyết. Phải đợi mấy tháng sau anh mới được hiến máu.
Rồi tới khi Nguyễn H. lên mạng và làm quen với người yêu là hướng dẫn viên du lịch ở Sài Gòn, anh quyết định lấy ba tuần phép về Việt Nam chơi với bạn trai. Qua Mỹ, việc đầu tiên là Nguyễn H. kiểm tra HIV. Khi biết mình an toàn, HIV âm tính, chờ thời gian 6 tháng sống tại vùng sông Cửu Long xong xuôi, anh quyết định đi hiến máu trở lại.
Lần nào đi hiến máu cũng vậy, Nguyễn H. đều được hỏi có quan hệ tình dục với nam giới từ năm 1971 hay không, anh đều nói không. (Thực ra chỉ vì ngại thôi). Đây là câu hỏi do người hiến máu tự điền chứ không ai hỏi anh trực tiếp. Nên việc hiến máu diễn tiến khá thuận lợi. Đến một ngày kia, vẫn là câu hỏi cũ đó, nhưng lần này Nguyễn H. lại trả lời là có. Kết quả là anh bị từ chối hiến máu. Nguyễn H. buồn rười rượi. Bước xuống xe buýt của Carter BloodCare hai chân chao đảo. Cô y tá vẫn tặng anh chiếc áo T-shirt như mọi lần nhưng Nguyễn H. cầm nó trong tay mà lòng ngổn ngang như mất hồn. Anh cảm thấy buồn. Cơ hội hiến máu hôm đó bị lấy mất. Mấy tháng sau, gặp xe buýt hiến máu, anh lại ghi danh (vì biết mình hoàn toàn không bị HIV), nhưng câu trả lời của lần trước đã nằm trong hồ sơ. Người y tá lắc đầu nhìn anh: Sorry, your record showing that…
Nguyễn H. toan nói dối: Tôi vì muốn thử giỡn coi câu trả lời của mình sẽ ra sao thôi, nên tôi mới trả lời “có” cho câu hỏi đó. Chứ tôi đâu có quan hệ tình dục với đàn ông hồi nào. Nhưng vì lòng tự trọng tối thiểu, Nguyễn H. không thể phủ nhận một thực tế là anh đã có quan hệ tình dục với một nam hướng dẫn viên du lịch ở Sài Gòn. Nên anh lầm lũi bước xuống xe.
Từ đó, mỗi lần nhìn thấy chiếc xe buýt của Carter BloodCare, lòng anh lại tê tái. Anh nhớ mẹ. Anh nuối tiếc về quyết định dấn thân vào một mối tình chóng vánh, kết quả lâu dài là anh vĩnh viễn (lifetime ban) không được phép hiến máu nữa.
Khi biết tin cuối năm 2014 các nhà khoa học (Federal health officials) sẽ kiến nghị dỡ bỏ lệnh cấm (kéo dài 31 năm) ngăn cản đàn ông đồng tính (gay) và lưỡng tính (bisexual) hiến máu, với điều kiện họ không quan hệ tình dục với người đồng giới trong vòng 1 năm trước thời hạn muốn hiến máu, Nguyễn H. đã xúc động muốn bật khóc. Tất nhiên anh rất vui vì hy vọng sẽ được hiến máu trở lại. Theo nhiều nhóm nghiên cứu y học và các nhà hoạt động bênh vực quyền của người đồng tính (thì) lệnh cấm vĩnh viễn giới đồng tính và lưỡng tính hiến máu là thiếu cơ sở (no longer justified).
Ngay cả FDA (Food and Drug Administration) của Hoa Kỳ cũng đã lên tiếng không tán thành việc cấm đàn ông đồng tính hiến máu theo kiểu “sa cạ” (blanket ban) như thế. FDA cho biết một số quốc gia trên thế giới như Úc, Anh, và Nhật Bản đã không cấm người đồng tính và lưỡng tính hiến máu (chỉ vì trong quá khứ họ có các mối quan hệ tình dục với người cùng phái).
Lệnh cấm cách đây 31 năm được ban hành khi nạn dịch căn bệnh AIDS hoành hành dữ dội, hiển nhiên căn bệnh này được tìm thấy trong giới đồng tính với tỷ lệ rất cao. Vì vậy, thà-giết-lầm-hơn-bỏ-sót, lệnh cấm được đưa ra với dụng ý lượng máu được hiến sẽ không nhiễm vi-rút HIV. Ngay cả AMA (American Medical Association) cũng đã lên tiếng cho rằng lệnh cấm này đã lỗi thời, đặc biệt trong bối cảnh thử máu xét nghiệm HIV càng ngày càng đại chúng, tân tiến, và rất đơn giản. Vì vậy, nếu như cấm vĩnh viễn, theo các nhà hoạt động bênh vực người đồng tính (gay activists), thì điều này sẽ trở thành đối xử phân biệt không nên có.
Vậy bao giờ lệnh cấm này được dỡ bỏ hoàn toàn? FDA đề nghị sẽ phác thảo một chương trình thủ tục (draft guidelines) đầu năm 2015, sau đó sẽ có một quyết định chung cuộc cần phải làm gì kế tiếp sau đó. Tuy nhiên Dr. Peter Parks, Giám đốc thừa hành của FDA, không nói rõ bao giờ sẽ có một quyết định sau cùng. Ông chỉ nói: We commit to working as quickly as possible on this issue. Sẽ cố gắng làm càng nhanh càng tốt.
Cần biết thêm tất cả số máu hiến tại Hoa Kỳ đều được kiểm tra (screened) for HIV trước khi sử dụng. Tuy nhiên thủ tục kiểm tra này chỉ phát hiện ra virus HIV sau khi chúng đi vào máu được 10 ngày. Nên để chắc chắn, loại bỏ những nam giới gay và bisexual muốn hiến máu nhưng có quan hệ tình dục với người cùng phái trước đó xem ra vẫn là giải pháp tiện lợi và gọn gàng hơn.
Theo tác giả Seth Stephen-Davidowitz viết trên tạp chí The New York Times, có ít nhất 5% đàn ông Hoa Kỳ đồng tính. Còn theo ước tính của thống kê chính phủ, đàn ông quan hệ tình dục với người cùng phái chiếm 2% dân số Hoa Kỳ, song chiếm tới 62% các ca nhiễm HIV mới tại Hoa Kỳ hằng năm.
Tháng 11 năm 2014, Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh (Department of Health and Human Services) của Hoa Kỳ bỏ phiếu tỷ lệ 16 thuận và 2 chống; với nỗ lực tìm cách thay đổi lệnh cấm này. Hội đồng (the panel) đã đề cử cấm hiến máu 1 năm (one-year-ban) từ lần quan hệ tình dục sau cùng đối với những nam giới có ý định hiến máu.
Nhìn chung người hiến máu có nhiều lý do và động cơ khác nhau, nhưng tựu trung vẫn là vì thiện ý. Có bao nhiêu câu chuyện tương tự trường hợp của Nguyễn H.? Họ muốn được hiến máu. Nhưng nếu chỉ vì một lần “quan hệ yêu đương” với người đồng phái (và nhất là không bị HIV dương tính) nhưng vẫn bị cấm vĩnh viễn, như vậy sẽ thật bất công cho họ; đặc biệt khi khoa học càng ngày càng tiến bộ việc phát hiện những mẫu máu nhiễm HIV sẽ được loại trừ trước khi sử dụng. Hy vọng mơ ước được hiến máu của Nguyễn H. và nhiều người giống như anh sẽ sớm được thực hiện trong năm 2015 này.
Nguyễn Thơ Sinh
