Có nhiều người ví hôn nhân giống như một cuộc hành trình dài mà trên con đường đó có lúc bằng phẳng, êm ả, nhưng cũng lắm lúc ghập ghềnh, khúc khuỷu. Vượt qua được hết những thử thách đó không phải dễ. Thế nên, theo thống kê, chỉ có khoảng hơn một nửa các cặp vợ chồng là còn ăn đời ở kiếp với nhau, gần một nửa khác gẫy gánh đâu đó giữa đàng.
Xung đột thì gia đình nào cũng có và nhiều khi nguyên nhân đến từ những chuyện hết sức nhỏ nhoi châm ngòi cho những xung đột đó bùng nổ: vài cái bát chưa rửa còn nằm trong bồn, mớ quần áo đầy trong máy giặt đến không thể đẩy thêm vào được nữa mà chẳng ai màng nhấn nút cho nó chạy, cỏ ở sân trước dài cả tấc rồi mà chưa ai chịu thèm đẩy cái máy cắt cỏ ra khỏi ga ra v.v…
Người Tây phương có câu: “Men are from Mars; women are from Venus”. Vậy, có thể nói đàn ông và đàn bà là hai sinh vật đến từ hai thế giới khác biệt. Họ không có gì giống nhau và nhiều khi còn đối nghịch nhau nữa. Thậm chí khi người đàn ông và đàn bà đó là hai vợ chồng thì cũng không ngoại lệ. Thế nên, xung khắc là phải có. Nhường nhịn thì cũng tới một giới hạn nào thôi và thường thì tới một lúc nào đó hai vợ chồng sẽ đụng ngõ cụt vì người này cứ mãi nhìn thấy người kia có vấn đề và nghĩ rằng giải pháp duy nhất còn lại là người kia bắt buộc phải thay đổi.
Một trong những điều các ông chồng than phiền nhiều nhất trong hôn nhân là các bà vợ cứ hay càm ràm các ông nhiều quá. Chàng nghĩ rằng nàng hãy thôi chỉ trích, chê bai chàng và hãy biết cảm kích những gì mà chàng đã làm cho gia đình, phải để chàng tự do thảnh thơi chút chớ. Còn nàng thì nghĩ rằng chàng phải để ý nhiều hơn tới vợ con và những công việc quanh nhà và đừng để nàng cứ phải nhắc nhở hoài. Vậy, vấn đề chung và cốt lõi đưa đến những xung khắc trong các cặp vợ chồng ở đây là vợ nói thì cứ nói còn chồng thì cứ làm thinh như không nghe. Biết thế nhưng tại sao người ta không thay đổi được, không tự biến mình thành thứ miễn tố với những lục đục trên.
Điều dễ nhận ra ở đây là quan điểm của cả hai bên phần nào đều đúng, đều có lý riêng của họ. Nhưng nếu thử đứng ở vị trí là người phải nghe những lời chỉ trích, chê bai thì cũng bực mình chứ; và cái người đóng vai cứ phải càm ràm luôn và là những đòi hỏi chính đáng nhưng cứ bị người kia vờ đi thì chắc hẳn là cũng bực mình không kém. Khi người ta bực mình hay giận dữ thì khó có thể làm cho người ta đủ tỉnh táo, sáng suốt để có được những bước tích cực để thay đổi một thói quen (hay thói hư) mà ai cũng hiểu là cần phải thay đổi, vì rõ ràng là ai cũng đang nghĩ là người bạn đời của mình mới là người cần thay đổi.
Tuân Tử nói: Người chê ta mà chê phải là thầy của ta. Câu này có lẽ không dùng được trong trường hợp trên. Vì chẳng thấy ai chịu ai là thầy cả, chẳng ai chịu nghe ai. Vì vậy mà lời qua tiếng lại là chuyện khó có thể tránh được. Nặng hơn chút có thể là chén bay, đĩa bay tưng bừng.
Không có mấy ai được may mắn là có được người bạn đời tốt tính, điềm đạm, chịu đựng và biết lắng nghe. Một người chồng khi nghe vợ càm ràm mà gật gù chịu nghe và cho đó là những lời nhắc nhở tích cực thì hẳn là một người chồng lý tưởng rồi. Một người vợ cứ bị ông chồng để những lời nói của mình chui từ tai này qua tai kia hay cứ vờ vịt như không nghe gì cả mà không hề tỏ ra giận dỗi, cứ bình tĩnh nhỏ nhẹ nhắc nhở thì hẳn cũng là một người vợ hết sức lý tưởng. Nhưng sự thật ở đời không luôn như thế. Có những người chồng rất tốt bụng nhưng không chịu được những lời chỉ trích; và có những người vợ bình thường rất dịu dàng nhưng cũng có lúc nổi nóng, nói năng bậy bạ.
Trong một cuộc thăm dò mới đây, một trong những lời than phiền nhiều nhất của các bà vợ là các ông chồng không chịu giúp đỡ các bà trong việc nhà gì cả. Cho dù đó là người vợ nội trợ hay là một người vợ đi làm như bao nhiêu người khác cũng thế. Tệ hơn nữa, nếu nàng là người đi làm thì sau khi tan sở, nàng sẽ phải tất tả về nhà, bước chân qua cửa và cởi xong đôi giày là tức thì “ca hai” của nàng bắt đầu ngay: một bữa cơm cần phải nấu, đống chén bát cần phải rửa, một đống quần áo cần phải xếp, rồi phải giúp con việc học, cho chúng ăn, tắm rửa và cuối cùng là lùa chúng vào giường. Không cần biết đó là sáng, trưa hay chiều, luôn luôn có một bữa cơm chờ nàng nấu, một cái chén cái đĩa chờ nàng rửa, một món đồ chơi phải cất vào tủ, hoặc một cuộc cãi vã của mấy nhóc tì cần có người làm trọng tài giảng hòa. Nghĩa là công việc nhà lúc nào cũng bù đầu bắt nàng cứ phải luôn tay.
Trong khi ông chồng, sau khi rời công việc sở, đủng đỉnh về nhà. Cái giây phút chàng bước vào nhà cũng có nghĩa là một ngày bận rộn của chàng cũng vừa chấm dứt. Chàng thả mình xuống sofa, với tay cầm lấy tờ báo hay cái remote control để mở tivi lên coi cho dù lúc ấy vợ vừa phải nấu ăn vừa phải dỗ con và nếu có kêu khản cả tiếng thì chàng cứ vờ như không nghe. Gần như cảnh tượng trong ca dao Việt Nam: “Ðang khi lửa đỏ, cơm sôi/ Lợn kêu, con khóc, chồng đòi tòm tem.”
Bởi vì có những khác biệt giữa hai giới tính nên khi có những bất đồng, cả hai phản ứng cũng hoàn toàn khác nhau. Theo tác giả John Gray, phụ nữ khi gặp chuyện không vừa ý là họ lên tiếng ngay chứ không chịu nhịn; nói chính là cách phụ nữ sử dụng để giải quyết vấn đề. Những lúc như thế, họ cần thính giả, là những ai biết thông cảm, quan tâm, chịu lắng nghe và cho ý kiến. Đàn ông thì ngược lại, họ chọn cách giải quyết vấn đề một mình. Họ rút vào phòng riêng hay một nơi nào không có người quấy rầy. Và họ chỉ lên tiếng khi cần một ai đó giúp họ hiểu biết cặn kẽ thêm về vấn đề để hy vọng có thể giải quyết.
Ta có thể tưởng tượng, chàng và nàng phản ứng trái ngược nhau như thế thì chắc là sẽ không giải quyết được bất đồng. Không những thế, sự bất đồng có thể còn trầm trọng thêm. Nàng sẽ bực mình vô cùng vì chàng không chịu mở miệng và không chịu nghe nàng nói. Và chàng thì lại không hiểu vì sao nàng không nghe lời khuyên của chàng mà tự giải quyết vấn đề một mình, rồi hãy để chàng yên để chàng giải quyết vấn đề bằng phương cách của chàng.
Nhưng nếu cả hai cùng hiểu ra những khác biệt như trên thì vấn đề chỉ là làm sao cả hai có thể nói cùng một thứ ngôn ngữ, cùng suy nghĩ chung một tần số thì cuối cùng vấn đề có thể giải quyết được thôi.
Tạo hóa tạo ra đàn ông và đàn bà là để bổ sung cho nhau, do đó, tin hay không, thì tất cả những khác biệt giữa đàn ông và đàn bà thật sự là điều lý thú mà có lẽ chính tạo hóa cố tình làm như thế. Còn không thì những thử thách mà các cặp vợ chồng luôn phải đối phó trong hôn nhân chính là thứ khí cụ để tạo nhân cách. Phần khó khăn nhất trong hôn nhân chắc hẳn là phải từ bỏ chính mình, từ bỏ cái ích kỷ riêng tư để chấp nhận khoác lên mình lòng vị tha và bao dung. Phần đông các cặp vợ chồng, trong một hai năm đầu của hôn nhân, là khoảng thời gian cho những cuộc điều đình và thương lượng giữa hai bên để tìm một mẫu số chung, mà sự thật là cuộc điều đình đó chính là những cố gắng trong suốt cuộc hành trình của hôn nhân.
Có điều lạ là cũng trong một cuộc thăm dò, mặc dù là các bà vợ than phiền về một số điểm tiêu cực nhưng ý kiến chung của các bà thì các ông chồng vẫn là “tuyệt vời”. Chịu chăm sóc con cái mà không tỏ ra cằn nhằn khi các bà bận đi shopping. Nhiều ông còn biết lăn vào bếp khi vợ không thể làm công việc bếp núc hôm đó. Ông nào không biết nấu nướng thì ít ra cũng biết ghé vào đâu đó mua một hai món mang về cho cả nhà cùng ăn. Và các bà cho như vậy là tạm đủ.
Suy ra, những lời khen đó hết sức quan trọng và là yếu tố giúp cho hôn nhân tồn tại. Các nhà nghiên cứu nghĩ rằng các cặp vợ chồng nên chú ý đến những điểm tích cực đó. Tại sao họ yêu nhau? Tại sao họ lấy nhau? Họ nhìn thấy gì trong mắt của nhau trong ngày đám cưới đó? Chắc hẳn là họ không nhìn thấy những chén bát dơ chưa được rửa hay những chiếc vớ hôi hám lười chưa giặt. Mà họ nhìn thấy ở nhau sự tương đồng và nghĩ rằng sẽ cố gắng để thành một người vợ, người chồng tốt đẹp hơn hiện tại. Nàng mê chàng ở sự hóm hỉnh cũng như chàng mê nàng bởi tiếng nói ngọt ngào.
Họ dành cho nhau bờ vai để nương tựa và để được bảo bọc. Họ tin tưởng nhau và tin tưởng ở sự thành tâm của nhau. Trong cái ngày tân hôn trọng đại đó, họ nghĩ rằng với tâm đầu ý hợp họ có thể tát cạn biển đông. Đó có thể là điều ngây thơ và không thực tế; nhưng có mấy ai không nghĩ như thế trong cái ngày bắt đầu cho một cuộc hành trình mới. Nhưng rồi họ khôn ngoan và thực tế hơn trong cuộc sống hôn nhân, vậy đến lúc đó họ có nghi ngờ về những điều họ nghĩ về nhau trước đây hay không? Chắc là không. Mà nếu có thì có lẽ chỉ một phần rất nhỏ không đáng kể.
Thế nên, trong cuộc sống hôn nhân, những bất đồng hay xung khắc chắc chắn là sẽ xảy ra. Điều quan trọng là giải quyết ra sao?
Ca dao đã dạy: “Chồng giận thì vợ làm lành/ Miệng cười tủm tỉm hỏi anh giận gì.” Câu này chúng ta có thể thay đổi ngôi vị cho nhau để thích hợp với cuộc sống hôm nay. Được vậy hôn nhân của chàng và nàng chắc vui vẻ, hạnh phúc hơn.
Huy Lâm
