1.
“...Phần trình diễn ngay sau đây, tôi nghĩ sẽ là trích đoạn vở Nhạc kịch ‘Kim Vân Kiều Truyện’ đi ra từ những vần thơ trác tuyệt của Nguyễn Du, hòa hợp với dòng nhạc lộng lẫy của Trần Quảng Nam. Theo tôi, vở nhạc kịch: ‘Kim Vân Kiều Truyện’ của họ Trần, mới thực sự là một công trình nghệ thuật lớn của ông. Một tác phẩm để đời của nhạc sĩ Trần Quảng Nam.
Nhạc sĩ Trần Quảng Nam. (Hình: dactrung.net)
“Tuy nhiên, hẳn quý vị cũng đồng ý với chúng tôi rằng, bất cứ một công trình nghệ thuật lớn lao nào, cũng cần đến sự chung tay, góp sức của nhiều người, để tuyệt phẩm đó có thể đi tới những khoảng không gian bát ngát...
“Tôi muốn nói tới những nhà bảo trợ. Tôi muốn nói, ngoài nhà bảo trợ Mỹ An đến từ Úc châu và nhiều người khác, đã bảo trợ cho chương trình nhạc Trần Quảng Nam hôm nay, tương lai sẽ còn có thêm nhiều nhà bảo trợ khác nữa, giúp cho vở nhạc kịch ‘Kim Vân Kiều Truyện’ của Trần Quảng Nam có cơ hội bay lên tới những đỉnh cao vô tận. Như một niềm hãnh diện Việt về phương diện văn học và nghệ thuật ở hải ngoại này vậy...”
2.
Những ghi nhận ngắn ở phần 1 của bài viết này là nguyên văn phát biểu của tôi trong live show “30 Năm Tình Cũ” của Trần Quảng Nam, ở San Jose, tháng 10, 2013.
Vì không có thói quen nói dài, nên hôm đó, tôi tập chú ghi nhận của tôi vào công trình hay tham vọng đưa toàn bộ vở nhạc kịch “Kim Vân Kiều Truyện” của họ Trần, soạn từ tác phẩm bất hủ “Kim Vân Kiều” của Nguyễn Du, lên sân khấu...
Nhưng, viết về Trần Quảng Nam mà không nói tới ca khúc “Mười năm tình cũ” trong live show “30 Năm Tình Cũ” của họ Trần, tôi cho là một khiếm khuyết - - Mặc dù theo tôi, ca khúc “Mười Năm Tình Cũ” không phải là sáng tác tiêu biểu cho sự nghiệp âm nhạc của Trần Quảng Nam, với trên dưới 200 ca khúc, tính tới hôm nay.
Trả lời một cuộc phỏng vấn của hệ thống truyền hình SBTN cách đây chưa lâu lắm, họ Trần cho biết:
“...Khoảng năm 1983, bằng hữu văn nghệ có đề nghị tôi viết một ca khúc dễ nghe, ăn khách. Một hôm dọn dẹp nhà, tình cờ dở cuốn album thấy hình cô bạn gái cũ, xúc động và nghĩ ra câu nhạc và lời đầu tiên 'Mười năm không gặp tưởng tình đã cũ,' và những nốt nhạc kế tiếp tuôn trào, tôi hoàn tất bài hát rất mau. Mấy ngày hôm sau, hát cho bạn bè nghe thử và được ngợi khen. Lúc đó tôi có cộng tác với Quán Văn, một quán ca nhạc cuối tuần ở San Jose, đưa cho ca sĩ Ngọc Tú hát và khán giả thích thú. Sau đó tôi thực hiện băng nhạc và mời ca sĩ Lệ Thu hát bản Mười Năm Tình Cũ năm 1985, đầu năm 1986 phát hành...”
Dưới đây là phần ca từ của một ca khúc hiếm hoi, sớm nhận nhiều ưu ái của định mệnh từ bậc thềm thứ nhất của sinh hoạt tân nhạc Việt hải ngoại:
“Mười năm không gặp tưởng tình đã cũ
Mây bay bao năm tưởng mình đã quên
Như mưa bay đi một trời thương nhớ
Em ơi! Bên kia có còn mắt buồn?
Mười năm cách biệt một lần bỡ ngỡ
Quên đi quên đi mộng buồn bấy lâu
Nhưng em yêu ơi! Một vùng ký ức
Vẫn còn trong ta cả một trời yêu
“Cả một trời yêu bao giờ trở lại
Ôi! Ta xa nhau tưởng chừng như đã
Ôi! Ta yêu nhau để lòng cứ ngỡ
Tình bất phân ly tình vẫn như mơ
Đành nhủ lòng thôi giã từ kỷ niệm
Cho qua bao năm mộng buồn quên dấu
Nhưng sao bao năm ngày dài qua mãi
Trong anh hôm nay thấy tình còn đây
“Mười năm cách biệt tình đành quên lãng
Như mây như mưa bay đi muôn phương
Nhưng em yêu ơi! Một dòng thư cũ
Vẫn còn trong ta một đời cuồng điên
“Mười năm cách biệt hình như em đã
Quên câu yêu thương ta trao cho nhau
Em ơi! Bên kia còn chăng nhung nhớ
Như anh hôm nay thấy mưa trở về
Như anh hôm nay thấy lòng tiếc nhớ
Mười năm không gặp
Mười Năm Nhớ Thương!” (1)
3.
Tôi vẫn nghĩ, mỗi tác phẩm như một con người, luôn có cho nó lộ trình sống, chết riêng. Nói cách khác, tự thân, nó có định mệnh của riêng nó. Và, tác giả, dù muốn cũng chẳng thể can dự...!
Với ca khúc “Mười Năm Tình Cũ,” dường như ngay tự “sơ sinh” đã được định mệnh ưu ái, dành cho nó nụ cười hiếm hoi thân ái...
Ở thời điểm, khả năng tỏa rộng tới mức sau đấy, khiến trung tâm băng nhạc nào cũng phải thu âm ít nhất một lần “Mười Năm Tình Cũ” thì, ca khúc này, là một biệt, biệt lệ. Đấy là một hiện tượng bất ngờ trong lãnh vực âm nhạc của tỵ nạn Việt thời mới nhóm lửa.
Tôi nhớ khoảng giữa thập niên 1990s, ca sĩ Thái Xuân, chủ nhân trung tâm băng nhạc Diễm Xưa, mời tôi đi ăn tối, cho biết, chắc chị sẽ phải cho thu âm bài “Mười Năm Tình Cũ” của Trần Quảng Nam. Tôi hỏi lý do?
Chị nói:
“Trung tâm nào cũng thu bài đó ít nhất một lần, trong sản phẩm của họ, nếu muốn trung tâm mình, gặp được nhiều may mắn... Mặc dù Xuân biết bây giờ Diễm Xưa mới thu thì quá muộn, cũng như đã có quá nhiều người hát...”
Tôi thông cảm với niềm tin nhiều cảm tính của người đứng đầu trung tâm băng nhạc này. Nhưng chính sự kiện Thái Xuân phân vân: Nên hay không nên thu âm “Mười Năm Tình Cũ” của Trần Quảng Nam cho tôi thấy rõ hơn sự khẳng định sống / chết của định mệnh nơi sinh phần của mỗi tác phẩm (dù âm nhạc hay văn chương, hội họa...)
Tuy nhiên, ở mặt nào khác, theo tôi thì, nụ cười thân ái, bất ngờ mà định mệnh dành cho ca khúc “Mười Năm Tình Cũ” của họ Trần cũng góp phần thổi bùng ngọn lửa niềm tin nơi những nhạc sĩ khác. Những nhạc sĩ chỉ chính thức khởi nghiệp sau biến cố tháng 4, 1975, ở xứ người. Nó như kẻ dẫn đường cần thiết cho những bước đi hăm hở, kế tiếp của những đường bay ca khúc mới. (2)
Và, tôi tin, có dễ chẳng nhạc sĩ nào không thầm mong, một lần định mệnh bất ngờ gõ cửa sáng tác của họ, như đã xảy đến với “Mười Năm Tình Cũ” của Trần Quảng Nam vậy!?!
Du Tử Lê,
Garden Grove, tháng 1, 2015
__________________
Chú thích:
(1) Nguồn: Wikipedia-mở.
(2) Về tiểu sử của nhạc sĩ Trần Quảng Nam, trang mạng Wikipedia-mở đã ghi như sau: “...Trần Quảng Nam sinh ngày 15 tháng 2, 1955 (Ất Mùi) tại Tam Kỳ, Quảng Nam. Anh học tiểu học tại Đà Nẵng, trung học tại trường Quốc Gia Nghĩa Tử (Saigon), rồi Đại Học Văn Khoa (Anh Văn) và Tri Hành (điện ảnh) trước khi du học Mỹ đầu 75. Sau đó là đại học Long Beach (California). Trong đời hầu như lúc nào cũng có hai mối tình cùng một lúc, đến lúc cố gắng, quyết định chỉ có một mối tình thôi, thì, lúc ấy mới sóng gió và tan vỡ (...) 'Mười Năm Không Gặp' (sáng tác năm 1983 và phát hành 1986) viết về cảm xúc khi nhìn lại hình ảnh một người hiện đang ở Pháp tên là Isabel Hạnh, thêm cảm xúc và hình ảnh của một người khác hiện đang ở Việt Nam. Cả hai người đều đã lớn tuổi và có gia đình. (Trần Quảng Nam) đến với âm nhạc từ lúc nhỏ, 7-10 hay nghe nhạc cổ điển từ máy thâu băng do ông anh đi du học gửi về. Sau học nhạc ở trung học cùng nhạc sĩ Phạm Nghệ và một thời gian ngắn ở Quốc Gia Âm nhạc. Thích sáng tác từ nhỏ nên cứ theo đuổi và tự học hoài... Sáng tác đầu tay của anh là 'Cồn Cát' (1969)...”
Du Tử Lê
