Thời lượng: 1:38 phútXếp hạng: 3.5/5
Diễn viên
Sáo: Quỳnh Hoa
Giang: Quý Binh
Thi: Thạch Kim Long
Thủy: Hoàng Trần Minh Ðức
Thanh: Hoan
Ðạo diễn: Nguyễn Võ Nghiêm-Minh
Kịch bản: Nguyễn Võ Nghiêm-Minh
Phỏng theo truyện ngắn “Nước Như Nước Mắt” của Nguyễn Ngọc Tú
Giám đốc sản xuất: Dang Tam Chanh
Giám đốc sản xuất: Nguyen The Thanh
Sản xuất: Nguyễn Võ Nghiêm-Minh
Sản xuất: Bảo Nguyễn
Ðạo diễn điện ảnh: Bảo Nguyễn
Thiết kế toàn bộ: Truong Trung Dao
Thiết kế thời Trang: Sarah Nguyen
Soạn nhạc: Inouk Desmers
Sản xuất: Nguyen Thi Minh Son
Phụ tá đạo diễn 1: Banh Quang Minh Nhat
Phụ tá đạo diễn 2: Nguyen Hong Thu
Phụ tá đạo diễn 2: Tran Tien Thang
Sản xuất và phát hành: Saigon Media
Bảo trợ: Tribeca Sloan Filmmaker Award
Một cảnh trong phim Nước 2030 của đạo diễn Nguyễn-Võ Nghiêm Minh. (Hình: VAALA cung cấp)
Nước 2030 là một phim được đạo diễn Nguyễn Võ Nghiêm Minh xếp vào thể loại khoa học giả tưởng, đặt trong một viễn cảnh Việt Nam tương lai và bị ngập nước do biến thái về khí hậu gây ra thiệt hại mùa màng, nước uống và thực phẩm bị thiếu hụt.
Phim được lồng trong một án mạng và 2 mối tình. Lời mở đầu cuốn phim nói lên thực trạng dâng cao của nước biển và hậu quả một nửa miền Nam, từ đồng bằng sông Cửu Long đến Saigon và các vùng lân cận bị tràn ngập trong nước biển vào năm 2030, làm người nông dân mất đất trồng trọt. Người ta phải lập các trại nổi và khoa học sẽ tìm cách trồng hoa quả trong nước mặn, gây những biến đổi sinh vật học khó lường.
Trên website của mình, đạo diễn Nguyễn Võ Nghiêm Minh lý giải về nguyên do biến thái khí hậu và hâm nóng bầu khí quyển của địa cầu theo khoa học là một chuyện khó xác định rạch ròi, một dữ kiện không tuyệt đối, gây nhiều tranh cãi. Anh so sánh dữ kiện này với chuyện đi tìm sự thật của cô Sáo về cái chết của chồng mình cũng như biến chế về nhiễm sắc thể (gene) của hoa quả đều là một chuyện khôn lường, không tuyệt đối. Và anh cho đây chính là tiền đề và vấn đề cốt lõi của cuốn phim viễn tưởng của mình, một thông điệp mà khán giả xem phim Nước 2030 khó có thể xác định được.
Tuy nhiên một hiện tượng ngoài đời xác thực và dễ đo lường hơn viễn tưởng của phim này chính là chuyện Trung Quốc cho xây đập, ở thượng nguồn sông Cửu Long gây tác hại cho lưu lượng nước ở vùng hạ lưu sông, khiến nước biển xâm hại mùa màng và lúa gạo ở đồng bằng sông Cửu Long là một điều khó có thể cho đạo diễn đả động đến.
Phim bắt đầu với một vụ án mạng đầy bí ẩn, thúc đẩy cô Sáo đi tìm sự thật về cái chết của chồng mình. Nhưng cái chết của Thi, chồng cô Sáo, không đơn thuần là một vụ chết trôi do uống rượu say hay ẩu đả hay ăn cắp dây chuyền như cán bộ ở nhà xác tuyên bố mà nó liên quan đến âm mưu sợ một dự án lớn bị bại lộ. Trong tiến trình tìm thủ phạm giết người khán giả được chứng kiến một chuyện tình cũ (flashback) có dính líu đến dự án và công trình nghiên cứu khoa học về rong biển của Giang, người tình cũ của Sáo. Chuyện này đưa nàng đến tìm việc ở trại nổi Ðại Thanh gần nơi xác chết của chồng được phát hiện. Và từ đó hy vọng tìm ra sự thật về cái chết của chồng, cũng như công trình chế biến thực phẩm bằng rong biển và và trồng trọt cải xanh cũng bắt đầu.
Nhân vật chính là dòng nước lũ và biển vô tình, nhưng xâm lấn mãi, giết lần mòn đất sống và mùa màng của loài người (trong phim này họ chính là người Việt), và nhiều người phải di cư đi nơi khác tìm đất sống. Có lẽ vậy mà cốt truyện chỉ quanh quẩn với một 4 diễn viên chính chăng? Sáo (Quỳnh Hoa), Giang (Quý Bình) Thi (Thạch Kim Long), Thủy (Hoàng Trần Minh Ðức).
Trong phim khán giả chỉ thấy được một đường thẳng bất tận hoặc - đôi ba lần - một đường cong (do dùng ống kính mắt cả [fish-eye lens] của chân trời ngập nước, hoặc hình ảnh của một số nhà chọc trời của Saigon (Bitexco Financial Tower, Saigon One Tower, Sabeco World Trade Center, Saigon Times Square) và một chục cái quạt gió (nhằm tạo năng lượng điện) các kiến trúc và xây cất khác do CG (Computer Graphics) hình ảnh do vi tính thực hiện, nhưng cái trại nổi cần thiết thì người ta chỉ thấy mỗi một trại Ðại Thanh duy nhất, được xây dựng một cách sơ sài và tạm bợ, nơi Giang làm việc cho công ty của cha vợ mình.
Về kỹ thuật quay phim (Cinematography):1. Trong phim này đạo diễn cũng quay nhiều cận cảnh trong bóng tối, nếu không lầm khi được hỏi vì sao anh thích quay nhiều cảnh trong 'tranh tối tranh sáng' (cả Mùa Len Trâu, Khi Yêu Ðừng Quay Ðầu Lại, và Nước 2030) - Tây phương gọi là Chiaroscuro (tenebrism) thì anh cho biết là anh chịu ảnh hưởng của họa sĩ Ý Caravaggio (thế kỷ 16). Không hiểu có phải vì sự tương phản tối-sáng dễ đập mắt và gây nhiều ấn tượng với người xem?
2. Chủ đề (theme) nước cũng chi phối nếu không nói là ám ảnh anh Minh nhiều - vì sao? Trong phim Nước 2030 cũng như Mùa Len Trâu, nước là diễn viên lớn nhất của anh, nước là sự sống, sự gột rửa, nhưng nước cũng là nguồn ô nhiễm, gây tác hại cho sự sống và sức khỏe, phim Nước 2030 có phải “nước” cũng đồng nghĩa với nước nhà, nhà nước, quốc gia. Có phải chính người điểm phim bị ám ảnh về chủ đề này nhiều hơn nhà làm phim?
3. Nhạc đệm (film score) trong phim cũng có sự tương phản. Tuy có một điều (không biết có đúng điệu với phim này hay không - đúng điệu là lời nói quen thuộc của hai vợ chồng Sáo và Thi) phần lớn nhạc đệm trong phim là những nốt nhạc dương cầm rời rạc (tuy thánh thót - tôi không xác định được thể loại - nhưng có vẻ là fusion music, kết hợp giữa Âu Mỹ cùng một ít âm hưởng Á Châu), nhưng để nói lên sự khác biệt, hợp tình, hợp cảnh hơn, những đoạn với Giang và Sáo thì nhạc dương cầm cổ điển Clair de Lune của Debussy, êm dịu và du dương trỗi lên, có phải anh Minh muốn nói mối tình của hai người là tình yêu lý tưởng? Cho nên khi vào đầu phim cô Sáo nằm im lìm chịu trận khi Thi làm tình với mình, trách vì chuyện không có mụn con? Không hiểu đạo diễn có ảnh hưởng gì trong chuyện chọn nhạc cho Nước hay điều này chỉ tùy thuộc vào người soạn nhạc Inouk Desmers?
Diễn viên:
Diễn viên chính trong phim Nước 2030, là Quỳnh Hoa, thủ vai Sáo, cô cũng là người lần đầu tiên diễn xuất trong vai Kim, cô gái nhảy hip hop trong vở phim Saigon Electric (Saigon Yo!) do đạo diễn Stephane Gauger thực hiện.
Cả hai phim - Mùa Len Trâu và Nước 2030 - đạo diễn Nghiêm Minh đều chọn cảnh nhà quê, đồng áng (Cà Mau) ngập lụt dưới dòng nước vô tình. Ðiều này nói lên điều gì ngoài gốc gác chân chất của của người Việt, xuất phát từ ruộng rẫy, ngư nghiệp, biển cả, sông ngòi và đồng áng của miền Nam?
Ý nghĩa và Ẩn dụ (Meaning and Metaphor)Hầu hết các phim làm ở Việt-Nam đều lấy những đề tài vô thưởng vô phạt, như phim hài, phim tình cảm, phim ma. Ðiều này cũng dễ hiểu vì có lẽ không một đạo diễn nào muốn bị kiểm duyệt hay cấm cản không cho phép làm phim ở quê nhà. Thí dụ như phim Cyclo của Trần Anh Hùng đã khiến anh không về được Việt Nam trong một thời gian dài. Hoặc giả như diễn viên Ðơn Dương sau khi đóng phim We Were Soldiers với Mel Gibson, đã bị trục xuất khỏi Việt Nam. Những phim chiến tranh khác như The Quiet American, hay Dòng Máu Anh Hùng của Charlie Nguyễn, đều là những đề tài xưa cũ không đối chọi hay động chạm đến điều tiêu cực hay nghịch cảnh của nhà nước Việt Nam hiện thời.
Phim Nước 2030, tuy trong lời mở đầu không không nhắc đến sự tác hại về chuyện xây đập, tạo dựng lên các thiết kế về thủy lực trên trên thương nguồn sông Cửu Long của Trung Quốc khiến cho vùng đồng bằng sông Cửu Long càng ngày càng bị nước biển xâm lấn, gây khốn khó trong các vụ mùa, trồng và gặt lúa. Nhưng đề tài về lũ lụt do chuyện hâm nóng địa cầu và bầu khí quyển là một chuyện dễ nói hơn vì đây là một nan đề của cả thế giới, xa rời các quốc gia Ðông Nam Á nằm dọc theo sông Cửu Long đang chịu ành hưởng về lưu lượng nước và ngư nghiệp trên dòng sông này.
Ðó là chưa nói đến các công trình và dự án lớn của Việt Nam, như chuyện làm trại nổi, chế biến rong biển và rau cải mà phim Nước nói đến. Các đại công ty ở Việt Nam, nếu không thuộc quốc doanh, thì phải là công ty ngoại quốc liên doanh với nhà cầm quyền Việt Nam để được sự bảo bọc và bao che của nhà nước.
Sau hết, chuyện bất cập của phim Nước 2030:Thật ra, phần lớn các nhà làm phim Việt Nam đều phải đối đầu với nguồn tài chánh yếu kém (người viết cũng không rõ tác giả Nguyễn Ngọc Tú của truyện ‘Nước Như Nước Mắt’ mà anh Nguyễn Võ Nghiêm Minh mượn ý để làm phim này có phải là người đã bỏ ra một số vốn đầu tư cho phim không?) nên đạo diễn Nguyễn Võ Nghiêm Minh - tuy nổi tiếng với phim Mùa Len Trâu - cũng không tránh được số phận này, cho nên mặc dù phim anh là phim khoa học viễn tưởng anh cũng đã không đủ nguồn tài lực để thực hiện những dàn dựng quy mô, hiện đại và tân tiến mà một phim viễn tưởng đòi hỏi.
Nhất là một phim về khoa học giả tưởng (Science Fiction) mức đòi hỏi về nguồn đầu tư tài chánh rất cao để tạo dựng nên một thế giới mới, bằng hình ảnh đủ thật (virtual reality) để thuyết phục khán giả về chuyện làm phim của đạo diễn, (tuy rằng hình ảnh cấu tạo bằng kỹ thuật vi tính và điện tử CG - Computer Graphics đã giúp gia giảm nhiều kinh phí), do đó vào phút chót thành phố Hồ chí Minh bị chôn vùi dưới hàng triệu khối nước biển, cũng như sự trôi dạt (trong một tiềm thủy đĩnh sơ sài) và sống còn của cặp tình nhân trên một bãi biển xa lạ nào đó không được thật cho lắm.
Cuối cùng thì có lẽ nên xếp hạng phim này trên “Khi Yêu Ðừng Quay Ðầu Lại” (2010) của Nguyễn Võ Nghiêm Minh.
Phim được chiếu trong ngày khai mạc của Ðại Hội Ðiện Ảnh Việt Nam Quốc Tế (Viet Film Fest) 2015, hôm 16 Tháng Tư, tại rạp UltraLuxe Cinemas trong khu Anaheim Gardenwalk, 321 West Katella Ave., Anaheim, CA 92802.
Nguyễn Khoa Thái Anh
