"Gentlemen, start your engines" (Quý vị hãy nổ máy!) - là lệnh cất cánh cho chiếc trực thăng CH-53 Sea Stallion của
Trung tá Herbert Fix thuộc phi đoàn Heavy Helicopter Squadron 463.
Đoàn trực thăng rời hàng không mẫu hạm Hoa Kỳ thuộc Đệ nhất Hạm đội Hoa Kỳ đậu ngoài khơi Nam Việt Nam để bay
vào đất liền.
Chiến dịch Frequent Wind bắt đầu, di tản những quân nhân và nhân viên dân sự, ngoại giao cuối cùng của Mỹ khỏi Sài
Gòn.
Khi đó, là 5 giờ chiều ngày 29 tháng Tư giờ Washington, nhưng đã là 5 giờ sáng ngày 30 tháng Tư năm 1975 giờ thủ đô
Việt Nam Cộng hòa.
Vì cho đến tận tháng 7/1976, sau khi nước Việt Nam thống nhất lấy theo giờ Hà Nội thì từ thời Pháp, Sài Gòn là 8 tiếng đi
trước giờ Quốc tế GMT (Greenwich Mean Time, ở Anh).
Mặt trời, múi giờ và chính trị
Lấy theo vị trí Đài Thiên văn Hoàng gia Anh Quốc tại Công viên Greenwich, Đông Nam London (Kinh tuyến 0° 0' 0" và Vĩ
tuyến 51° 28' 38" Bắc - tức Greenwich Meridian), GMT được công nhận từ 1884 để chuẩn hóa hoạt động hàng hải,
thương mại toàn cầu.
Và tất nhiên là các múi giờ khác trên thế giới đều lấy theo GMT và đây cũng là giờ của trạm vũ trụ quốc tế trên không gian.
Xin phân biệt GMT với Coordinated Universal Time (UTC), giờ Quốc tế vì đây là một chuẩn khác áp dụng từ năm 1928 và
được tính bằng đồng hồ nguyên tử, không phải theo vòng quay của Trái Đất như GMT.
Nhưng nếu như ban đầu chỉ có 24 múi giờ trên toàn cầu, căn cứu vào GMT thì nay người ta có tới 40.
Theo Valeria Perasso của BBC trong một bài viết nhân chuyện Bắc Triều Tiên đổi giờ từ 15/08/2015 này, thì chính trị là
lý do chính cho chuyện các quốc gia đặt ra múi giờ riêng cho mình.
Điều thường thấy là các nước láng giềng đôi khi tránh không dùng giờ của nhau, và không phải đến nay mới có chuyện
Bình Nhưỡng đổi múi giờ vì ghét Tokyo.
Và đây là thay đổi 30 phút, đặt Bình Nhưỡng nằm giữa giờ Tokyo và Bắc Kinh, khác với giờ Seoul.
Có phải đây là thông điệp để ông Kim Jong-un xác tín vị trí chính trị 'không ưa Nhật, cũng chẳng thích Trung Quốc'?
Ông Kim Jong-un cho Bắc Hàn theo múi giờ riêng từ 15/08/2015
Chuyện 'nửa múi giờ' cũng không phải nay mới có.
Nằm ngay cạnh Anh nhưng giờ của Ireland cho đến tận năm 1916 vẫn khác giờ Anh Quốc, vì Đài Thiên văn tại Dublin lập
luận rằng Mặt Trời mọc ở xứ Ireland chậm hơn ở Anh 25 phút.
Và vì thế, Dublin Mean Time chơi riêng một kiểu là 25 phút, 21 giây sau GMT.
Afghanistan và Iran thì lại cho rằng vị trí địa lý đặt nước họ nằm trải dài trên hai múi giờ nên quyết định chọn giải pháp 30
phút dung hòa cho cả hai.
Trung Quốc là nước áp đặt ý chí chính trị mạnh mẽ nhất về múi giờ.
Sau khi thống nhất quốc gia năm 1949, ông Mao Trạch Đông để cả nước Trung Quốc theo một múi giờ Bắc Kinh dù lãnh
thổ toàn bộ trải dài 5000 km và nằm trên 5 múi giờ quốc tế.
Như thế, giờ Bắc Kinh (Chinese Standard Time - CST) bao phủ cả Tân Cương, Tây Tạng trong lòng Cộng hòa Nhân dân
Trung Hoa, nhằm thống nhất tất cả dưới quyền lực của một Đảng Cộng sản.
Điều này có nghĩa là các vùng phía Tây Trung Quốc vào những giờ tối thui nhưng vẫn gọi là 'buổi sáng'.
Theo Valeria Perasso, những nhóm ly khai Tân Cương không chấp nhận giờ Bắc Kinh mà tự đặt ra giờ riêng của mình, đi
sau CST 120 phút.
Thời thuộc địa Anh, Ấn Độ nằm trên hai múi giờ nhưng nước cộng hòa đưa lại làm một để thống nhất quốc gia và cắt đứt
với quá khứ.
Người Pháp tự do trong Thế Chiến 2 không theo giờ chính quyền Vichy
Do vậy, người dân phía Tây nước Ấn Độ đón mặt trời mọc chậm hơn phía Đông tới 90 phút.
Nhưng tất nhiên giờ 'nhà nước' không nhất thiết được người dân tuân theo trong sinh hoạt và làm ăn của họ.
Chẳng hạn một số trang trại trồng trà ở bang Assam, phía Đông Ấn Độ áp dụng 'giờ vườn chè', đi trước giờ nhà nước 1
giờ, vì họ cần ra chăm bón, thu hoạch trà sớm.
Chính trị cũng khiến Venezuela thời ông Hugo Chavez đổi giờ bất chợt năm 2007.
Năm 2014, sau khi sáp nhập Crimea bất chấp phản đối của Ukraine và châu Âu, Điện Kremlin đổi giờ của bán đảo này
theo giờ Moscow cho dù Crimea trước đó nằm cách thủ đô Nga hai múi giờ.
Hai phần nước Việt Nam cũng trải qua nhiều thay đổi về múi giờ, tùy theo biến đổi chính trị, mà có tài liệu nói là 10 lần
trong Thế kỷ 20.
Nói ngắn gọn nhất thì Pháp là 'mẫu quốc' khi đó đổi giờ Paris thành GMT+1 từ 1911, khiến Đông Dương thuộc Pháp,
gồm cả các phần nay là Việt Nam, Lào và Campuchia đổi theo, thành GMT+7.
Điều thú vị là đã có lúc giờ Hà Nội bị chính quyền Hitler đổi.
Sau khi chính phủ Vichy ở Pháp đầu hành phát-xít Đức năm 1940, chính quyền Đức đặt giờ mới cho vùng Đức kiểm
soát, thành GMT+2.
Vì thế, thì giờ 'Indochine Francaise', lấy chuẩn theo Đài Thiên văn Phủ Liễn (từ 1906), cũng bị đổi theo, thành GMT+8.
Không rõ phái chống Vichy ở Đông Dương theo giờ nào nhưng tại các vùng 'tự do' của người Pháp ủng hộ tướng
Charles de Gaulle đã chạy sang Anh phát động kháng chiến, thì múi giờ 'yêu nước', hay giờ Trung Âu (Central European
Time) vẫn là GMT+1.
Chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa từ ngày 2/9/1945 đổi lại giờ Hà Nội thành GMT trong khi Lào, Campuchia và
một số nơi do Pháp quản trị vẫn không đổi.
Sài Gòn và Hà Nội từng cùng giờ cho đến năm 1960 khi miền Nam theo giờ 'tư bản' là GMT+8, cùng giờ Singapore.
Sài Gòn từng theo múi giờ GMT+8
Thời Tổng thống Ngô Đình Diệm, sắc lệnh 362-TtP ngày 30/12 năm 1959 đã đặt giờ chính thức của Nam Việt Nam là
múi giờ 8, đưa 23 giờ đêm ngày 31 tháng 12 năm đó, thành 0 giờ ngày đầu tiên của năm 1960.
Singapore cũng từng phải chịu thay đổi múi giờ vì lý do chính trị.
Theo truyền thống từ thời Anh, Singapore luôn là GMT+8 nhưng khi quân đội Nhật Hoàng chiếm hòn đảo và biến nó thành
lãnh thổ trực trị gọi là Chiêu Nam (Ánh sáng Phương Nam) thì giờ bị đổi theo Tokyo thành GMT+9.
Sau ngày 30/04 năm 1975, chính phủ Cách mạng Lâm thời đã ra quyết định chính thức trở lại múi giờ 7 và giờ Sài Gòn
phải vặn chậm lại 1 giờ từ 13/06 năm đó để theo giờ Hà Nội.
Sang năm 1976, nước Việt Nam thống nhất áp dụng múi giờ GMT+7 thành Vietnamese Standard Time như hiện nay,
không phân biệt Nam, Bắc, mùa hè hay mùa đông.
Theo BBC
