Tiểu đường trong thai kỳ là một dạng bệnh tiểu đường xuất hiện lần đầu trong thời kỳ mang thai và thường khỏi sau khi đứa trẻ chào đời. (Credit: ABC Licensed) .

Ngày càng nhiều phụ nữ phải đối mặt với những chẩn đoán không mong đợi trong thời kỳ thai nghén: bệnh tiểu đường trong thai kỳ. Tuy nhiên, nếu được kiểm soát tốt, bệnh sẽ khỏi và ít ảnh hưởng tới sức khỏe tương lai của cả mẹ và con.

Được thông báo mắc bệnh tiểu đường trong thai kỳ dễ làm bạn lo lắng về sức khỏe của chính bạn và của đứa con trong bụng. Thế nhưng tin tức tốt lành là tình trạng này có thể được kiểm soát và sức khỏe của cả mẹ và con đều không mấy ảnh hưởng.

Tiểu đường trong thai kỳ là một dạng bệnh tiểu đường xuất hiện lần đầu trong thời kỳ mang thai và thường khỏi sau khi đứa trẻ chào đời.

Khoảng 20% phụ nữ Úc bị bệnh này. Bệnh phổ biến hơn khi trọng lượng cơ thể tăng và với những phụ nữ sinh con muộn.

Bệnh tiểu đường thai kỳ thường xuất hiện trong khoảng tuần mang thai thứ 24-28 nhưng cũng co thể sớm hơn.

Bác sĩ khuyến cáo tất cả phụ nữ mang thai nên được xét nghiệm xác định bệnh tiểu đường thai kỳ vì bệnh này không có triệu chứng và việc kiểm soát có hiệu quả đóng vai trò quan trọng để đảm bảo sức khỏe của mẹ và đứa con trong bụng.

Tiểu đường thai kỳ là gì?
Đây là tình trạng hàm lượng glucose trong máu cao hơn bình thường do cơ thể không sản sinh đủ insulin hoặc insulin không thực hiện đúng vai trò kiểm soát glucose trong máu.

Thay đổi hormone và những yếu tố khác trong thời gian mang thai làm tăng đề kháng với insulin và cơ thể người mẹ phải sản sinh thêm insulin giúp vượt qua tình trạng này. Cơ thể một số bà mẹ không thể sản sinh insulin dẫn đến mắc bệnh tiểu đường nhất thời. Với hầu hết phụ nữ, tình trạng này biến mất trong thời gian ngắn sau khi sinh sau khi không còn nhau thai trong tử cung.

Tiểu đường trong thai kỳ thường xuất hiện ở những phụ nữ:

· Trên 30 tuổi

· Tiền sử gia đình có người mắc bệnh tiểu đường loại 2

· Đã bị tiểu đường trong thai kỳ ở lần mang thai trước

· Bị thừa cân

Phụ nữ dân tộc tiểu số cũng có nguy cơ cao hơn, bao gồm phụ nữ thổ dân Úc, dân các quần đảo trên Thái Bình Dương, một số phụ nữ ở Châu Á và Trung Đông.

Tiểu đường thai kỳ cũng có thể xuất hiện ở những phụ nữ không có các yếu tố nguy cơ nên việc sàng lọc rất quan trọng. Bác sĩ khuyến cáo tất cả phụ nữ mang thai nên làm xét nghiệm mức dung nạp glucose (glucose tolerance test - GTT) vào tuần thứ 26-28 hoặc sớm hơn nếu có lý do nghi ngờ mình mắc bệnh này.

Điều trị tiểu đường trong thai kỳ
Kiểm soát hiệu quả bệnh tiểu đường trong thai kỳ rất cần thiết để bảo vệ sức khỏe của bà mẹ và thai nhi.

Nếu tình trạng không được kiểm soát, lượng glucose thừa trong máu sẽ dẫn tới thai nhi phát triển quá to, tăng nguy cơ biến chứng khi sinh. Bác sĩ có thể khuyến cáo siêu âm thường xuyên hơn trong thời gian mang thai để chắc chắn hiện tượng này không xảy ra.

Thai nhi của những bà mẹ không điều trị bệnh tiểu đường trong thai kỳ cũng dễ bị béo phì, mắc bệnh tiểu đường và các vấn đề sức khỏe khác sau này.

Để phòng các vấn đề sức khỏe trong tương lai cho mẹ và con, một nhóm chuyên gia sức khỏe, gồm bác sĩ đa khoa, bác sĩ chuyên khoa, chuyên gia dinh dưỡng và y tá theo dõi bệnh tiểu đường, sẽ điều trị để kiểm soát mức glucose càng thấp gần mức bình thường càng tốt.

Chìa khóa trong kiểm soát bệnh tiểu đường thai kỳ là lối sống lành mạnh. Nhóm chăm sóc sức khỏe sẽ đề ra kế hoạch kiểm soát bệnh bao gồm:

· Chế độ ăn – một chuyên gia dinh dưỡng sẽ hỗ trợ thiết kế một chế độ ăn cân bằng cung cấp đủ chất dinh dưỡng cần thiết trong thời kỳ mang thai, bao gồm thức ăn giàu can-xi, sắt và a-xít folic. Tăng quá nhiều cân trong thời gian mang thai sẽ làm tăng nguy cơ cho bà mẹ và thai nhi. Do vậy, chế độ ăn cần có thành phần chất xơ cao và lượng mỡ bão hòa cũng như đường bổ sung thấp. Chuyên gia dinh dưỡng sẽ khuyên bạn về thời gian ăn, tần xuất bữa ăn và cách tốt nhất để kết hợp các carbohydrate cần thiết (như bánh mỳ, pasta và các loại hạt ngũ cốc khác) trong chế độ ăn của phụ nữ mang thai.

· Hoạt động thể chất – hoạt động thường xuyên như đi bộ, bơi, tham gia lớp tập thể dục cho phụ nữ mang thai sẽ cải thiện sức khỏe chung cũng như duy trì mức glucose thấp. Các chuyên gia nhìn chung thường khuyến cáo các bài tập thể dục vừa phải (những bài tập làm tăng nhẹ nhịp thở và nhịp tim), nhưng tốt nhất là bạn nên thảo luận về những thay đổi trong kế hoạch tập luyện với bác sĩ trước khi bắt đầu thực hiện.

· Theo dõi thường xuyên – xét nghiệm và ghi lại mức đường máu tại nhà sẽ giúp bà mẹ kiểm soát bệnh tiểu đường thai kỳ tốt hơn bởi họ có thể nhận thấy tác động của chế độ ăn và tập luyện. Y tá theo dõi bệnh tiểu đường hay những chuyên gia sức khỏe khác sẽ chỉ dẫn cách xét nghiệm và giải thích mức glucose máu cần duy trì. Một thiết bị chích máu ở ngón tay sẽ giúp lấy một giọt máu để xét nghiệm trong máy đo nồng độ glucose. Thời điểm phổ biến nhất để xét nghiệm là khi thức dậy vào buổi sáng và hai giờ sau mỗi bữa ăn. Chuyên gia sức khỏe sẽ khuyến cáo thời điểm xét nghiệm tốt nhất.

· Những phụ nữ không thể kiểm soát được mức đường máu thông qua chế độ ăn và lối sống có thể cần tiêm insulin. Tiêm insulin có thể được sử dụng an toàn trong thời kỳ mang thai bởi hormone sẽ không truyền qua nhau từ mẹ sang con. Tuy nhiên, thuốc điều trị giảm mức glucose trong máu không được chỉ định cho phụ nữ mang thai.

Sau khi sinh
Một số phụ nữ mắc bệnh tiểu đường trong thai kỳ có thể mang thai đến cuối thai kỳ và sinh bình thường nếu tình trạng được kiểm soát tốt và không có những biến chứng khác.

Tiểu đường trong thai kỳ không làm tăng nguy cơ đứa trẻ được sinh ra mắc bệnh tiểu đường.

Đứa bé sinh ra sẽ được lấy máu ở gót chân xét nghiệm để kiểm tra hiện tượng giảm đường huyết. Đây là một hiện tượng phổ biến ở trẻ sơ sinh và cần được nhanh chóng điều trị để tránh các tác động xấu cho sức khỏe.

Cho con bú không gây hại cho trẻ mà trên thực tế còn có thể giúp chúng thiết lập mức glucose máu bình thường.

Sức khỏe tương lai
Phụ nữ mắc bệnh tiểu đường trong thai kỳ sẽ có nguy cơ mắc lại cao hơn trong lần mang thai sau và cũng có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2 cao hơn.

Những phụ nữ từng mắc bệnh tiểu đường trong thai kỳ cần kiểm tra lại mức dung nạp glucose trong vòng 6-8 tuần sau khi sinh. Nếu chỉ số bình thường, bà mẹ cần kiểm tra hai năm một lần trước khi có kế hoạch mang thai tiếp theo. Nếu chỉ số hơi khác thường, bác sĩ sẽ đưa ra những lời khuyên phù hợp để giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2.

Đứa con cũng có thể có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2 cao hơn, đặc biệt là con của những bà mẹ khó kiểm soát mức glucose trong máu. Cách tốt nhất để giảm nguy cơ cho mẹ và con là đảm bảo cả hai có chế độ ăn lành mạnh, tham gia các hoạt động thể chất thường xuyên và duy trì trọng lượng cơ thể vừa phải.
Source: ABC Australia