Với không ít người, ObamaCare là chuyện sống còn vì từ trước đến giờ họ không thể mua bảo hiểm sức khỏe được. Con số này tại Mỹ

không ít. Nhưng với một số đông hơn khác, ObamaCare là chuyện sống dở chết dở – bởi có ObamaCare rồi cũng như không! Cầm bảo hiểm

đi khám bệnh chỉ xài được ở mấy chỗ bình thường. Còn đến những chỗ chuyên khoa thì bị từ chối. Mà nào có tệ gì. Cũng là Silver Plan của

Blue Cross Blue Shield chứ đâu phải đồ bỏ. Tất nhiên kinh nghiệm cá nhân của mỗi người đối với ObamaCare không giống nhau. Thành ra nói

đến ObamaCare người ta không thể vơ đũa cả nắm theo kiểu generalizing, mà là nghe biết đó, vì trường hợp của cá nhân A sẽ khác cá nhân

B, C, D…

Có người nói ObamaCare tốt. Có người chê dở. Nói tới nói lui vẫn là chuyện ăn cây nào rào cây nấy. Có lợi thì nói hay cho ObamaCare. Bất

lợi thì câu chuyện sẽ khác đi. Dài dòng lắm. Con voi sờ tai, sờ chân, sờ vòi, sờ đuôi… mô tả sẽ khác nhau. Nên ObamaCare lợi ích hay

không phụ thuộc vào từng hoàn cảnh riêng. Như đi ăn cỗ vậy, ngon dở một phần tùy thuộc vào khẩu vị của thực khách đối với mấy món gia

chủ đãi nên ăn được nhiều hay không.

Hôm nay chúng ta không nói đến chuyện ObamaCare tốt hay xấu, nhìn sang một góc độ khác: Hình phạt của thuế ObamaCare đối với người

không có bảo hiểm sức khỏe năm 2015 sẽ như thế nào.

Khai thuế là chuyện hằng năm phải làm. Ai cũng phải thi hành nghĩa vụ này cả. Tuy nhiên có vài trường hợp đặc biệt. Ví dụ không đi làm,

không có thu nhập nên bạn không phải khai. Thu nhập ít quá cũng không phải khai. Nói tóm lại là mỗi trường hợp một khác nhau. Thông

thường có 5 diện dành cho người khai thuế lợi tức (income tax) gồm: (1) Khai độc thân (single), (2) khai mình là chủ hộ nhưng không kết hôn

(head of household), (3) kết hôn khai chung (married filing jointly), (4) kết hôn khai riêng (married filing separately), hoặc (5) người góa bụa có

trẻ nhỏ (qualifying widow (er) with dependent children).

Số tiền thu nhập ghi rõ trong Form W-2 bao nhiêu (nếu bạn đi làm hãng) và độ tuổi đã được 65 hay chưa sẽ quyết định bạn có phải khai thuế

hay không. Đây là khoản tiền hãng trả lương và trả thuế thu nhập cho bạn một phần (đồng thời trước đó IRS đã giữ lại một phần thuế của

bạn). Còn trường hợp bạn đi làm lấy tiền mặt hoặc làm việc theo hợp đồng thỏa thuận mình sẽ chịu trách nhiệm đóng thuế toàn phần (gọi

chung là self-employment), số tiền kiếm được áp dụng chung cho tất cả mọi người giống nhau: Cứ kiếm được $400 là phải khai thuế.

Dưới đây là mức thu nhập ấn định phải khai thuế trong năm 2015 như sau: Độc thân dưới 65 tuổi trong W-2 ghi là $10,300 (còn trên 65 là

$11,850) sẽ phải khai thuế. Cả hai diện độc thân (trên và dưới 65 tuổi) nếu đi làm lấy tiền mặt và kiếm được $400 (trên lý thuyết sẽ automatic

phải khai thuế). Trong trường hợp chủ trả tiền mặt không báo cáo lên sở thuế (tức họ không gởi bạn Form 1099) nhiều người không khai thuế

về khoản tiền này vì IRS không biết.

Nếu bạn là chủ hộ có con nhỏ và bạn dưới 65 tuổi trong form W-2 ghi $13,250 (trên 65 là $14,800) thì bạn sẽ phải khai thuế. Nếu bạn kết hôn

và khai thuế chung có ba trường hợp: (a) cả hai đều dưới 65 tuổi, trong W-2 của cả hai người gộp lại là $20,600, (b) một trong hai người trên

65 tuổi với W-2 gộp chung là $21,850, và (c) nếu cả hai đều trên 65 tuổi và gộp chung W-2 phải là $23,100. Còn kết hôn khai riêng thì trong

W-2 chỉ cần $4,000 là phải khai thuế. Người góa bụa có con nhỏ dưới 65 tuổi W-2 sẽ là $16,600 còn trên 65 tuổi thì W-2 phải là $17,850.

Trên đây là mức thu nhập quy định xem bạn có bắt buộc phải khai thuế hay không. Tuy nhiên dựa vào một số chính sách hỗ trợ từ phía chính

phủ như có con nhỏ (sẽ được tín dụng thuế), hoặc đi học đại học, học nghề, mua nhà lần đầu… bạn có thể khai thuế dù trong Form W-2 của

bạn không đủ số tiền quy định ở trên. Nên biết các chính sách hỗ trợ này mỗi năm một khác.

Khai thuế năm nay (cũng như năm ngoái) sẽ có phần khai bảo hiểm sức khỏe. Cụ thể là câu hỏi số 61 của form 1040 có một ô để bạn khai

phần này. Trên lý thuyết, nếu không phải khai thuế thì bạn chẳng cần quan tâm đến chuyện mình có bị phạt thuế bảo hiểm ObamaCare hay

không. Tại sao? Vì Luật ObamaCare đánh thuế bảo hiểm sức khỏe theo hai mức ấn định gồm: (a) giá biểu chung cho người lớn hay trẻ nhỏ

trong một hồ sơ khai thuế và (b) dựa vào phần trăm (%) của thu nhập sau điều chỉnh AGI (adjusted gross income) của cả nhà. Trong hai mức

thuế phạt ObamaCare (a) và (b) này, khoản nào cao hơn thì bạn sẽ phải đóng. Nên nếu bạn không khai thuế (vì income không nhiều đủ) IRS

sẽ không đả động gì đến bạn nữa.

Theo mùa thuế năm 2015 người độc thân không có bảo hiểm sức khỏe tối thiểu (tức loại bảo hiểm kim loại đồng) sẽ phải nộp phạt là

$325/người lớn và $162.50/trẻ em hoặc 2% của thu nhập sau điều chỉnh AGI. Năm 2014 mức phạt thuế chỉ là $95/đầu người lớn (trẻ em

$47.50) và 1% của thu nhập AGI. Qua mùa thuế năm tới 2016 sẽ lên đến $695/đầu người ($347.50/trẻ em) hoặc 2.5% của thu nhập AGI.

Cần phân biệt thu nhập sau điều chỉnh AGI với thu nhập phải chịu thuế TI (taxable income). Bạn hỏi thu nhập phải chịu thế TI là gì? Đó chính là

thu nhập sau điều chỉnh AGI được trừ tiếp thêm một số khoản tín dụng thuế khác do chính phủ cho phép. Như vậy AGI sẽ lớn hơn TI. Và

khoản nộp phạt cho ObamaCare với người không có bảo hiểm sẽ đánh vào AGI. Tức số tiền đóng phạt ObamaCare sẽ lớn hơn.

Nếu năm 2015 cá nhân A có thu nhập AGI là $20,000 thì 2% sẽ là số tiền nộp phạt $400. Còn với cá nhân B có AGI chỉ là $5,000, giá biểu

nộp phạt 2% là $100. Trong trường hợp B này Sở thuế IRS sẽ yêu cầu họ nộp phạt là $325 chứ không phải là $100. Vì theo luật giữa hai

mức thuế, IRS sẽ lấy mức thuế cao hơn. Còn với ví dụ A thì IRS sẽ yêu cầu bạn trả thuế là $400 (2%) chứ không phải là $325 (tính theo đầu

người).

Rõ ràng ở đây quyền sinh sát của IRS rất lớn! Trách nhiệm của bạn là thi hành nghĩa vụ nộp thuế. Nên nhớ năm tới vì tiền phạt thuế

ObamaCare sẽ không còn là $325 với một người lớn và $162.50 với một trẻ em (hoặc 2% của thu nhập AGI). Thay vào đó sẽ là $695 với

một người lớn và $347 với một trẻ em (hoặc 2.5% của thu nhập AGI).

Đó là bức tranh chung của ObamaCare và mùa khai thuế năm nay. Tác động của thuế ObamCare áp dụng với mọi người (có bảo hiểm sức

khỏe hay không) sẽ ra sao rất khó nói trước. Hiện tại người ta chỉ biết nó là luật đã được Tòa Tối Cao chống lưng. Đã là luật thì phải nghiêm

chỉnh chấp hành. Chuyện bàn cãi lôi thôi ở đây không nên phí sức. Thay vào đó họ bảo nhau nên dành thời gian coi xem mình thuộc diện nào

để tính toán sắp xếp cho năm sau.

Khá đông dân chúng Mỹ bắt đầu đi qua giai đoạn “tuần trăng mật” với ObamaCare. Nói khác đi, họ bắt đầu nhận ra ObamaCare đã phá vỡ

những thói quen trước đây. Với người có bảo hiểm thì giá bảo hiểm tăng vọt. Nhiều hãng xưởng tăng giá bảo hiểm (premium rate) và công

nhân của họ buộc phải mua bảo hiểm thông qua các dịch vụ giới thiệu bên ngoài (health care exchange). Nhiều hãng cắt giờ nhân viên từ full-

time xuống part-time để không phải mua bảo hiểm cho họ…

Vẫn biết giá bảo hiểm chênh lệch khác nhau tùy vào thu nhập của từng hoàn cảnh. Nhưng điều bất lợi là mua loại tốt thì giá cao. Mua loại

thường (đủ để không phạm luật) thì có cũng như không. Vì rất nhiều văn phòng bác sĩ chuyên khoa sẽ từ chối loại bảo hiểm hạng thường này.

Làm gì bây giờ? Đành chịu thôi. Một phần vì là luật. Một phần vì lúc trước thiên hạ cứ nghĩ ObamaCare sẽ chẳng ảnh hưởng gì nhiều. Giờ

nghĩ lại họ mới thấy có chút gì đó lấn cấn. Qua mùa thuế năm 2016 sẽ càng nhức nhối hơn. Đồng tiền kiếm được khó khăn hơn. Một đồng bỏ

ra cũng thấy xót. Nhiều người bất mãn ra mặt. Không biết dân chúng Mỹ sẽ còn mặn mà với ObamaCare thêm bao lâu nữa? Rất có thể khi

Tổng thống Mỹ lần tới là Đảng Cộng hòa ObamaCare sẽ được thay đổi, hoặc sẽ có những điều chỉnh đáng kể so với hiện nay.

Có người ví Luật bảo hiểm ObamaCare cũng giống chuyện luộc ếch. Con ếch bị đun nước từ từ sẽ không nhảy ra cho đến lúc nước sôi vì nãy

giờ nó nằm trong nồi nước với nhiệt độ nóng lên dần. Thành ra nhiệt độ thay đổi quá chậm nên con ếch không nhận ra. Nhưng nếu thả con ếch

vào nồi nước đun sẵn dù chỉ mới ấm ấm thôi nó sẽ nhảy ra ngay vì phát hiện ra nhiệt độ nóng.

Đó là chuyện ObamaCare và mùa thuế 2015 năm nay. Năm ngoái ObamaCare đã đưa vào áp dụng. Nhưng hình thức phạt thuế ObamaCare

với người không có bảo hiểm sức khỏe còn chấp nhận được. Nhưng năm nay cao hơn. Rồi năm tới càng cao hơn nữa. Bị phạt nhiều quá họ

sẽ thấy ngán. Có lẽ ObamaCare luộc ếch quá nhanh chăng? Hay dân Mỹ không phải là ếch nên nước chưa kịp sôi thì họ đã có thái độ phản

ứng rất rõ ràng chứ không đợi đến khi nước sôi mới nhảy.


Nguyễn Thơ Sinh