Tháng 9 lại đến. Mùa thu lại về. Có thể nói rằng, mùa thu là chủ đề tốn nhiều giấy mực nhất của văn học, nghệ thuật. Bởi vì mùa thu đã trở thành cho biểu tượng cho cái đẹp, sự lãng mạn của thiên nhiên, của con người. Dùng từ “biểu tượng” là rất chính xác. Có nhiều người dù chưa bao giờ được chiêm ngưỡng thực sự cái đẹp của mùa thu. Thí dụ như dân Miền Nam Việt Nam chẳng hạn, ở trong vùng nhiệt đới, cho nên không có thời tiết thu, mà chỉ có mưa nắng hai mùa. Ấy vậy mà biết bao nhiều người Miền Nam vẫn nghĩ về, vẫn dùng hình ảnh mùa thu một cách thuần thục để diễn tả sự lãng mạn của tâm hồn.

Không thể kể hết những ca khúc viết về chủ đề mùa thu trong nền âm nhạc Việt Nam, kể từ thời tiền chiến cho mãi đến tận ngày hôm nay. Cho nên rất khó để chọn ra một vài bài hát để gọi là “tiêu biểu” cho chủ đề mùa thu.

Nhưng có một điều chắc chắn: một ca khúc thu rất nổi tiếng, nhưng lại là ca khúc đầu tay, được tác giả sáng tác ở độ tuổi trẻ nhất, đó chính là Thu Vàng của nhạc sĩ Cung Tiến.

Nhiều tài liệu ghi lại rằng nhạc sĩ Cung Tiến sáng tác ca khúc Thu Vàng năm ông chỉ 15 tuổi! Có nghĩa chỉ là độ tuổi mới lớn. Thật khó mà hình dung được trong thời đại ngày nay, làm sao một thiếu niên có thể sáng tác được một ca khúc đầy ắp tính thi ca đến như vậy:

Chiều hôm qua lang thang trên đường

Hoàng hôn xuống, chiều thắm muôn hương

chiều hôm qua mình tôi bâng khuâng

Có mùa Thu về, tơ vàng vương vương

[ Lyrics from: http://www.lyricenter.com ]

Một mình đi lang thang trên đường

Buồn hiu hắt và nhớ bâng khuâng

Lòng xa xôi và sầu mênh mông.

Có nghe lá vàng não nề rơi không



Mùa Thu vàng tới là mùa lá vàng rơi

Và lá vàng rơi, khi tình Thu vừa khơi

Nhặt lá vàng rơi, xem màu lá còn tươi

Nghe chừng đâu đây màu tê tái



Chiều hôm qua lang thang trên đường

Nhớ nhớ, buồn buồn với chán chường

Chiều hôm nay trời nhiều mây vương

Có mùa Thu Vàng bao nhiêu là hương.

Nghe Thu Vàng, người nghe có thể hình dung ra được không khí lãng mạn đặc trưng của mùa thu Hà Nội cổ kính, vốn vẫn được mô tả rất nhiều qua nền văn học tiền chiến. Thêm vào đó là sự trẻ trung, yêu đời của một anh chàng thiếu niên theo Tây học, nhìn trời đất vào thu mà tâm hồn dâng lên biết bao cảm xúc. Cái không khí cổ điển Phương Tây đó tiếp tục bàng bạc trong những ca khúc để đời sau này của Cung Tiến như Hương Xưa, Nguyệt Cầm, Hoài Cảm… Nhưng Thu Vàng vẫn mãi mãi là ca khúc được nhiều người hát nhất của người nhạc sĩ thiên tài này trong nền âm nhạc Việt Nam thời hiện đại.

Một tác giả trẻ hơn một thế hệ so với Cung Tiến, nhưng trong dòng nhạc cũng mang sắc thái Tây Phương quí phái rõ nét, đó là nhạc sĩ Ngô Thụy Miên. Ca khúc Mùa Thu Cho Em của ông là một ca khúc chỉ được phổ biết trong giai đoạn đầu thập niên 70 tại Miền Nam Việt Nam, nhưng cũng nhanh chóng được khán thính giả yêu mến. So với Thu Vàng, Mùa Thu Cho Em có phần trẻ trung hơn nữa trong điệu slow rock, nhưng vẫn giữ nguyên sự tinh tế, quí phái trong giai điệu và lời ca:

Em có nghe mùa thu mưa giăng lá đổ

em có nghe nai vàng hát khúc yêu đương

Và em có nghe khi mùa thu tới

mang ái ân mang tình yêu tới

em có nghe nghe hồn thu nói mình yêu nhau nhé

Em có hay mùa thu mưa bay gió nhẹ

em có hay thu về hết dấu cô liêu

Và em có hay khi mùa thu tới

bao trái tim vương màu xanh mới

em có hay hay mùa thu tới hồn anh ngất ngây…

Có thể nói, Mùa Thu Cho Em mang rất nhiều đặc trưng của không khí văn nghệ tại Sài Gòn thời trước 1975. Trong một xã hội thời chiến, luôn bị đe dọa bởi những bất ổn chính trị đến từ cuộc nội chiến Nam-Bắc, nhưng Miền Nam không vì thế mà mất đi cái đẹp lãng mạn trong nền văn học nghệ thuật của riêng mình.

Xin mời nghe Mùa Thu Cho Em qua tiếng hát Ngọc Lan trên Youtube Hoang Dung:




Và một ca khúc thu trẻ hơn nữa, nằm trong phong trào nhạc trẻ của Miền Nam trước 1975, vẫn còn được nghe và hát đến tận ngày hôm nay ở hải ngoại, đó là nhạc phẩm Anh Đã Quên Mùa Thu của Nam Lộc-Tùng Giang. Cũng vẫn là sự lãng mạn của mùa thu, nhưng sự trẻ trung thể hiện rõ qua cách sử dụng từ ngữ trong lời hát, cũng như phần hòa âm phối khí. Một chuyện tình buồn man mác đặc trưng trong không khí sương khói mùa thu:

Anh đã quên mùa Thu! Anh đã quên mùa Thu!

Bây giờ là mùa Thu

Chiều giăng khói sương mù

Hàng cây khô sầu úa! Hiu hắt đứng trong mưa

Mưa như lệ tình xưa! Lệ thấm mấy cho vừa!

Lệ thương hoa phượng rũ!

Anh có nghe mùa Thu!

Thu mang cho tình yêu một thời đã qua!

Thu mang cho người yêu một đời xót xa!

Mùa Thu đã xóa hết cơn mong chờ,

Mùa Thu sẽ cất dấu chân ơ thờ, một người bước đi, lệ tình ướt mi!

Tháng 9 lại đến. Mùa thu lại về. Và những ca khúc mùa thu trước 1975 vẫn cứ tiếp tục vang vọng…
SBTN