Hỏi: Tôi bị tiểu đường đã gần mười năm. Gần đây, bụng cứ lúc nào cũng óc ách, đầy đầy, rất khó chịu. Có người nói đó là biến chứng của bệnh
tiểu đường, có đúng vậy không? Bệnh này có những cách nào chữa? Thuốc mua có cần toa hay không?
Tôi nghe nói ăn rau đậu rất tốt cho sức khỏe, phòng được ung thư và bệnh tim mạch. Do đó, tôi cố gắng ăn nhiều các thức ăn này. Tuy
nhiên, hình như từ hồi thay đổi cách ăn uống như vậy, bụng tôi cứ lình xình suốt ngày. Có phải nguyên nhân là do các thức ăn này không? Làm
có cách nào để tránh các “phản ứng phụ” này?
Ðáp: Có rất nhiều nguyên nhân làm cho đầy hơi. Và do đó tùy theo nguyên nhân mà cách chữa khác nhau.
Nếu bên cạnh việc đầy hơi, bệnh nhân có triệu chứng gì khác, như đau bụng, tiêu chảy, tiêu ra máu, sụt cân… nguyên nhân có thể là các bệnh
có thể nguy hiểm như viêm ruột, ung thư… và ta nên đi bác sĩ càng sớm càng tốt.
Nếu chỉ hay bị “xì hơi” thôi mà không có triệu chứng khác, thường gặp nhất là do cách ăn uống, thiếu vận động, hoặc một hội chứng gọi là hội
chứng nhột bụng (irritable bowel syndrome).
Việc đầu tiên nên làm là kiểm tra xem các thức ta đang ăn uống hằng ngày, có thức nào là thủ phạm không. Tốt nhất, ta nên có một “nhật ký ăn
uống” để làm điều này có hiệu quả (phải ghi xuống một cuốn sổ).
Ðầu tiên ta nên hạn chế các thức ăn uống hằng ngày, để dễ kiểm soát xem thức ăn nào hay tạo ra hơi trong ruột của mình nhiều. Mỗi ngày, viết
vào sổ tay xem hôm đó mình ăn những gì, và mức độ đầy hơi tăng hay giảm như thế nào.
Các thức ăn, uống nào hay tạo ra hơi nhiều? Ðầu tiên là sữa và các chất có sữa. Nếu đây là thủ phạm, ta nên tạm ngưng dùng chúng một thời
gian, sau đó dùng lại ít ít, rồi tăng lên từ từ, đến mức nào mà bắt đầu thấy bắt đầu “dư hơi” thì ngừng lại ở mức đó.
Nhai kẹo cao su, hút thuốc (nuốt hơi), và một số loại thức ăn khác cũng có thể tạo ra nhiều hơi. Các thức ăn này gồm: giá (brussels sprouts),
các thức ăn có chất cám (bran), các loại đậu (beans), bắp cải (cabbage), các loại đường nhân tạo (artificial sweeteners), các loại nước có ga
(carbonated beverages) và rượu (alcohol). Mức độ tạo ra hơi của mỗi loại thức ăn ở mỗi người khác nhau. Khi biết được nguyên nhân, ta có
thể bớt loại đó lại tới mức không còn nhiều hơi quá. Không nên bỏ hẳn nếu đó là các loại thức ăn tốt như sữa, đậu, rau.
Một số phương pháp khác tuy đơn giản nhưng cũng quan trọng trong việc giúp làm bớt đầy hơi:
– Ăn chậm, nhai kỹ. Vì đầy hơi là dấu hiệu của thức ăn không tiêu hóa tốt. Nhai để nghiền nát thức ăn và giúp cho các loại men trong nước bọt
góp phần tối đa vào việc tiêu hóa thức ăn.
– Ăn uống một cách thoải mái. Thoải mái, tránh căng thẳng là một cách tránh đầy hơi.
– Ði bộ, vận động nhẹ nhàng sau khi ăn, và thể dục thường xuyên, giúp đẩy hơi xuống phần dưới của ruột.
– Một thể dục đơn giản có thể giúp giảm đầy hơi là nằm ngửa, co đầu gối phải lên ngực, ép xuống, giữ khoảng mười giây, rồi sau đó qua đầu
gối bên kia, lặp lại nhiều lần.
Nếu các biện pháp trên chưa đủ hiệu quả, một số thuốc bán không cần toa bác sĩ có thể giúp trong một số trường hợp. Một trong số các thuốc
này là các thuốc có chứa chất simethicone, có thể giúp làm vỡ các bóng hơi trong phần trên của hệ thống tiêu hóa. Chất này có trong các thuốc
như Di-Gel, Mylanta Gas, Maalox,… Thuốc chỉ có hiệu quả trong một số trường hợp.
Một số chất khác có thể mua không cần toa bác sĩ, cũng có thể làm giảm đầy hơi là:
– Lactase: Làm giảm đầy hơi do các thức ăn có chất sữa, lactase có trong các sản phẩm như LactAid, Lactrase, and Dairy Ease.
– Alpha galactosidase: Là một loại men, giúp tiêu hóa một số chất bột đường phức tạp (complex carbohydrates). Chất men này giúp tiêu hóa
chất đường có trong các loại đậu và một số rau trái. Alpha galactosidase có trong sản phẩm có tên là Beano.
– Bismuth: Là một chất làm giảm viêm bao tử và ruột, và đôi khi có thể làm giảm đầy hơi. Nó cũng có thể làm giảm bớt mùi hôi khi ợ hơi. Chất
này có trong Pepto Bismo. Và thuốc này làm cho phân có màu đen.
– Than hoạt tích (activated charcoal), đôi khi cũng có thể làm giảm hơi trong phần dưới ruột già. Chất này có thể làm bón và cũng làm cho phân
có màu đen.
Ðôi khi, uống nước ấm hoặc nước trà với vài giọt tinh dầu bạc hà, quế, hay gừng sau khi ăn, cũng có thể giúp cho một số bệnh nhân.
Một số thuốc khác cũng có thể làm giảm đầy hơi. Tuy nhiên, các thuốc này cần phải được bác sĩ (thăm khám trước khi) kê toa.
Nói tóm lại, để giảm chứng đầy hơi, và “xì hơi,” ta cần chú ý đến chế độ ăn của mình, vận động thể lực đúng mức. Một số thuốc mua không cần
toa bác sĩ có thể giúp ích. Nếu các biện pháp trên không có hiệu quả như ý, bác sĩ có thể kê toa một số thuốc có thể có hiệu quả hơn.
Nếu bên cạnh việc đầy hơi, ta còn có các triệu chứng khác như sụt cân, rối loạn về tiêu hóa, đau bụng… ta cần phải đến bác sĩ càng sớm càng
tốt, vì đó có thể là triệu chứng của một bệnh nguy hiểm.
Bác Sĩ Nguyễn Trần Hoàng
(714) 531-7930
drnguyentranhoang@gmail.com www.nguyentranhoang.com
