Đầu năm 2017, tại Tòa án tối cao Ontario (Ontario Superior Court) ở trung tâm Toronto diễn ra một vụ xử án có nhiều tình tiết hấp dẫn vì bị cáo, đứng ra tự bào chữa và bằng đủ mọi cách kéo dài vụ án và hy vọng tạo ra một vụ xét xử vô kết quả (mistrial). Tuy nhiên, cuối cùng bồi thầm đoàn cũng đã đồng thanh nhận định là bị cáo phạm tội sát nhân bậc một (first- degree murder) hay cố sát có dự mưu (willful and premeditated) mà nạn nhân là người chồng đã có với bị cáo một mặt con thơ.
Bị cáo có tên là Xiu Jin Teng gọi tắt là Teng (Đằng Tú Kim), sinh năm 1975, gốc Giang Tây và là di dân từ lục địa (Quảng đông) tới Canada lập nghiệp cùng chồng là Dong Huang (Hoàng Đống), gốc Hà nam. Đôi vợ chồng tuổi bốn mươi này, có một con gái nhỏ, chọn Scarborough xây tổ ấm và bước đầu xem ra có cố gắng hòa nhịp vào quê hương mới. Họ thuê một căn nhà ở Scarborough của một người đồng hương nhưng sống biệt lập với chòm xóm.
Vào năm 2012, người chồng nghề nghiệp không rõ, còn người vợ làm cho một hãng bảo hiểm có tên là London Life Insurance Company. Tình trạng kinh tế của cặp Teng-Dong xem ra có vấn đề vì thường trả tiền nhà chậm nên chủ nhà, thường phải thúc giục.
Bất ngờ chủ nhà và hàng xóm phát giác ra thi thể người chồng khi người vợ đang lén lút dọn nhà ra đi.
Mở đầu phiên xử, cuối tháng 11, 2016 dưới quyền chủ trì của chánh án Ian MacDonnell và đại diện công tố là công tố viên Josh Levy.
Công tố viên Josh Levy cho bồi thầm đoàn biết, Teng bị truy tố về tội cố sát chồng là Dong Huang vào cuối tháng hai, 2012. Nạn nhân bị giết trong trường hợp nào chưa rõ. Chỉ biết thi hài của nạn nhân được phát giác vào 29 tháng 2, 2012 khi chủ nhà nghi ngờ người thuê chưa trả tiền nhà đã lén dọn đi.
Công tố viên cho biết vào sáng sớm kể trên bị cáo Teng lái xe chở con rời căn nhà thuê khiến cho chủ nhà là bà Xiao Hong Gu thắc mắc vì chưa thu được tiền nhà trong khi xe của Teng lại chất đầy đồ đạc như muốn chuồn thẳng. Hơn nữa trên xe, đứa nhỏ con gái của Teng lại ăn mặc phong phanh trong khi tiết trời còn lạnh. Phải chăng Teng vội vàng dọn nhà vì một lý do nào đó? Phải hỏi cho ra lẽ!
Bà chủ nhà chặn xe lại và hỏi Teng lý do chưa thanh toán tiền thuê, và về người chồng thì Teng trả lời ông ta về Hong kong và tuần sau khi quay lại Canada sẽ thanh toán tiền nhà. Lối ăn nói quanh co, lúng túng của Teng, sắc mặt lại tỏ ra hốt hoảng và bối rối, khiến bà Gu nghi ngờ thêm có việc gì bất thường xảy ra, vì mấy ngày qua không thấy bóng Dong Huang và một đêm trước có nghe thấy âm thanh rên la tắc nghẹn của một người đàn ông phát ra từ căn nhà cho vợ chồng Teng thuê.
Linh tính của bà Gu báo hiệu chuyện chẳng lành trong căn nhà mình cho thuê chẳng hạn như nhà cửa bị phá hư, đồ đạc mất mát và như hợp đồng người thuê phải đền, nên bà bèn giữ Teng lại và gọi một bà hàng xóm có có tên là Yun Bu tới trợ sức. Rồi cả hai ép Teng trở vào căn nhà để làm rõ nghi ngờ.
Bà Gu và bà Bu đã chứng kiến cảnh bề bộn, ngổn ngang trong nhà trên, rõ ràng người thuê muốn bỏ đi vội vã nên đồ đạc chất thành đống, thành thùng, giường tháo, mền gấp. Nhưng bất ngờ hơn khi cả khi hai xuống tầng hầm thì bà Bu nhanh mắt phát giác ra vật gì như đôi chân người thò ra trong đám thùng giấy ngổn ngang ở một góc tối nơi chứa đồ đạc phế thải. Bà Bu lại gần và run rẩy mở to mắt, vì không phải mắt hoa, mà trong đám hỗn độn đó, dưới một cái chăn và tấm nhựa phủ chưa kín, có một xác chết.
Lập tức ông Gu, chồng bà Gu được báo động và ông này đã lật tấm nhựa lên. Đúng là một xác chết đã chết cứng từ bao giờ. Nạn nhân chính là Dong Huang chứ còn ai khác nữa. Lập tức chủ nhà gọi 911.
Cảnh sát tới nơi và giữ Teng lại vì sơ khám tử thì thấy Dong Huang bị một sợi dây, loại dây sợi dùng để cột đồ (green twine) quấn chặt quanh cổ, siết thật chặt khiến miệng nạn nhân há hốc ra, mặt tím bầm rõ ràng bị nghẹt thở. Trên đầu nạn nhân lại có vết thương do vật cứng chạm phải, ở cổ tay, cổ chân lại có dấu dây cột.
Teng lập tức bị nghi là giết chồng bằng cách thắt cổ. Bấy giờ Teng bù lu bù loa và giải thích chồng chết từ tuần trước vì chứng suy tim và mình không hề nhúng tay vào việc sát hại.
Việc khám nghiệm tử thi sau đó được thực hiện và nhà điều tra tìm thấy, ngoài dây thắt cổ, như đã nói, còn có vết cột ở cổ chân và cổ tay của nạn nhân, còn có một vết chích trên người Dong Huang và trong máu nạn nhân có chất thuốc ngủ Zopiclone.
Bên cạnh tử thi còn có nhiều vật dụng mua ở Canadian Tire có khả năng dùng để tẩu tán xác chết. Đặc biệt nạn nhân không có dấu hiệu chết vì bệnh tim.
Giả thuyết được đặt ra là Dong Huang bị vợ dùng vật gì đó đánh ngất xỉu, rồi trói chân tay lại, chích thuốc ngủ và thắt cổ để đưa tiễn trượng phu về nơi chín suối..
Teng bị bắt giam và truy tố về tội cố sát chồng có dự mưu.
Nhưng nguyên nhân nào khiến vợ giết chồng? Nhóm điều tra vụ án cho biết, trước khi Dong Huang mất mạng thì bà vợ đã mua bảo hiểm nhân thọ cho nạn nhân tới 2 triệu Gia kim và người thụ hưởng nếu Dong Huang chết chính là Teng! Phải chăng Teng giết chồng chỉ vì tiền bảo hiểm?
Cách giết người có nhiều sơ hở, khó chối cãi. Teng giết chồng là một sự thực nhưng hạ sát chồng kiểu Teng đã chứng tỏ bà ta chỉ là một con điên máu lạnh vì để lại quá nhiều nhân chứng, vật chứng!
Điều này có thể thấy rõ khi ra tòa bị cáo một mực chối tội và “tố cáo” chánh án và cho rằng vụ xét xử bất hợp pháp.
Tuy có thông ngôn và tuy nói được tiếng Anh nhưng có nhiều hạn chế, nhưng Teng vẫn tự bào chữa và lý sự, tuyên bố không cộng tác với tòa án, không trả lời chất vấn lấy lý do quyền lợi của mình theo Hiến chương nhân quyền (Charter of Rights) của Canada, đã vi phạm vì không có luật sư bênh vực. Những lời cãi chánh án ít khi nghe thấy trong một phiên đại hình trước mặt bồi thẩm đoàn lại thường được Teng hằn học to tiếng nhắc lại.
Trong một phiên xử vào tháng 11, 2016, khi chánh án theo thông lệ yêu cầu Teng đứng lên thì bị cáo to tiếng trả lời: “Tôi phản đối, tôi từ chối tham dự phiên xử. Ngài là một quan tòa bất hợp lệ. Tôi phản đối phiên xử sai luật.”
Trong quá trình bị xét xử, bị cáo nhiều lần phản đối chánh án:
“Ngài lầm rồi. Ngài lầm rồi. Những gì Ngài hành động đều phi pháp tại phiên tòa này. Ngài là vị quan tòa bất hợp lệ” (You are wrong! You are wrong! You do everything illegally in this courtroom. You are an illegal judge.)
Khi bị cật vấn, bị cáo la lên: “Đừng hỏi tôi bất cứ câu nào. Tôi không có luật sư bào chữa!”
Và đôi khi chua chát xưng với chánh án là “Your Majesty”
Teng nếu sơ hở khi thực hiện vụ sát hại chồng, thì lại tỏ ra thông minh khi tìm cách trì hoãn vụ xét xử như đòi gọi nhân chứng chứng tỏ mình vô tội và đòi có luật sư bảo hộ.
Teng nằng nặc cho rằng tòa không cho gọi nhân chứng ra tòa để xác định mình vô tội.
“Thưa ngài chánh án, tôi đã nhiều lần lặp lại, ngài đã hỏi tôi nhiều lần… tôi có thể gọi nhiều nhân chứng, bốn người tất cả, sao lại hỏi đi hỏi lại? Rõ ràng tôi có nhiều nhân chứng”
Để bác tính hợp pháp của phiên tòa, Teng than phiền việc trì hoãn phiên xử kéo dài quá lâu từ 2012 tới 2016 không có lý do chính đáng là trái luật và gây cho bị cáo nhiều thiệt hại như bị cáo phải xa con gái nhỏ bị cơ quan xã hội Ontario gửi về Quảng đông cho gia đình bên nội nuôi.
Nhưng chánh án lưu ý bồi thẩm đoàn rằng, những lý do Teng nêu ra chỉ là những lời ngụy biện, mục đích là kéo dài việc xét xử bị cáo tạo ra phiên xử trở thành vô hiệu về mặt pháp lý.
Chánh án cho bồi thẩm đoàn cho biết thêm, về bốn nhân chứng của Teng, thì một người ra khai những lời không ăn nhập vào vụ xét xử, còn ba người khác thì hành tung không rõ (trong đó có hai người là di dân lậu tới Canada và có lẽ đã trốn về lục địa.)
Teng than phiên tòa không cho Teng luật sư bảo vệ là sai vì kể từ lúc chính thức bị truy tố về tội cố sát vào tháng ba, 2012, chính Teng từ chối nhiều luật sư danh tiếng do tòa chỉ định và tài trợ tốn phí như Chris Hicks, John Rosen, Bob Richardson và Dan Moore với mục đích câu giờ .
Những lý do Teng đưa ra để cản trở phiên xử đã khiến chánh án MacDonnell phải nghiêm khắc với bị cáo:
“Bà Teng, vậy là đủ rồi. Khó mà nhắc lại những điều bà nêu ra nhằm cản trở phiên xử diễn tiến bình thường. Tôi đã chán thủ đoạn của bà.”
Biện lý Robert Fried có ý kiến, rằng thủ đoạn thay đổi luật sư của Teng là nguyên nhân khiến phiên tòa kéo dài và ông nhận xét đại khái: “Teng toan dùng Hiến chương nhân quyền của Canada làm thanh gươm tấn công tòa chứ không phải là cái khiên để bảo vệ mình (attempt to use her Charter right as a sword not a shield.)
Cuối cùng, phiên tòa cũng kết thúc vào trung tuần tháng 1, 2017, bồi thẩm đoàn đã nhận định Teng can tội giết chồng và trong tương lai sẽ lãnh bản án tù chung thân và chỉ được hưởng chế độ khoan hồng tại ngoại quản thúc sau 25 năm bóc lịch trong tù.
Teng xem ra bình thản khi nghe phán quyết. Tuy nhiên, rất nhiều khả năng Teng sẽ chống án và phiên tòa kỳ lạ (a bizarre trial) sẽ tiếp tục hồi hai.
Chu Nguyễn
