Trước hết là câu hỏi "Con gà có trước hay quả trứng có trước?". Đây là một nan đề các triết gia đặt ra từ hàng trăm năm trước nhưng vẫn không có lời giải dứt khoát, vì nếu nói con gà có trước để sinh ra trứng gà thì gặp phải câu hỏi kế tiếp con gà đầu tiên từ đâu mà có. Còn nếu nói trứng gà có trước thì trứng gà đó từ đâu mà ra.
Nhà bác học lừng danh Stephen Hawking, trong cuốn sách viết "A Brief History of Time" (Một Đoản sử về Thời gian), cũng nhắc đến câu hỏi này, nhưng không phải để trả lời trực tiếp mà chỉ để dẫn nhập cho ông lập luận về sự hình thành của vũ trụ.
Dựa trên tiến hóa luận của Darwin muôn loài từ một gốc mà ra, tôi xin góp ý trả lời câu hỏi trên:
Con gà có trước
Đây không phải là một sự suy luận viển vông vô căn cứ mà dựa trên những kiến thức mới nhất của thời nay. Những kiến thức đó đã khiến chuyện "Con gà và Quả trứng" lan rộng đến những đề tài rất bao quát về vũ trụ học, sinh học, nguồn gốc của sự sống, nguồn gốc của loài người trên hành tinh này, dính líu cả đến vấn đề gây tranh luận giữa Khoa học và Tôn giáo. Và tình cờ làm sao, năm 2004 vừa qua cũng là năm ghi nhận được nhiều phát minh kỳ diệu của khoa học và kỹ thuật đồng thời có những tư duy mới về đức tin tôn giáo.
Tôi chỉ là một phàm nhân có một chút kiến thức phổ thông được cập nhật hóa. Tôi không phải chuyên gia về ngành nào, vậy tại sao dám trả lời một nan đề như câu hỏi không lời giải từ hàng mấy thế kỷ trước về con gà và quả trứng? Năm xưa có người hỏi một câu tương tự, tôi đã trả lời vì tôi không bị ràng buộc với một "môn phái" nào nên có thể đánh "võ tự do", không cần chiêu số. Biết đâu vô chiêu chẳng thắng hữu chiêu? Bởi vậy tôi muốn tránh những thuật ngữ hay những công thức toán khó hiểu, viết một bài báo theo kiểu phổ thông bình dân, gọi là một chút giúp vui trong dịp đầu Xuân.
CON GA VA TRUNGNguồn gốc quả trứng
Muốn biết con gà ở đâu ra, chúng ta phải tìm nguồn gốc quả trứng. Như thế quả trứng có trước còn gì nữa? Không phải vậy, vì không phải chỉ có gà sinh ra trứng mà còn nhiều sinh vật khác cũng sinh ra trứng để rồi trứng nở ra con, chẳng hạn như các loài cá ở biển, loài chim và loài bò sát trên đất liền.
Truy tầm xa hơn nữa, loài cá là loài sinh vật đầu tiên có mặt trên trái đất này. Theo thuyết tiến hóa của Darwin, sự sống nẩy nở trước tiên ở biển, rồi từ biển một số sinh vật, kể cả thảo mộc, đã bò lên đất liền và trở thành những chủng loại khác, thí dụ bò sát như loài rắn rồi trở thành những loài có chân như thằn lằn và cả những loài dinosaur thời tiền sử nay đã tuyệt chủng, chúng ta thường dịch là "khủng long". Từ các loại bò sát đó luật tiến hóa tạo ra những loài có cánh, như chim muông trong đó có loài gà. Luật tiến hóa diễn tiến rất chậm qua hàng trăm triệu năm trong quá khứ, đã được môn sinh vật khảo cổ học xác nhận qua những di tích hóa thạch đào tìm được vào thời nay.
__________
Chính những ý niệm này đã góp một phần vào câu trả lời: Con gà có trước quả trứng, chớ không phải quả trứng có trước con gà. Thuyết tiến hóa của Darwin có một định luật đã được xác quyết: Sống còn cho kẻ thích ứng nhất (Survival of the fittest). Nếu môi trường cũ không còn thích ứng vì bất cứ lý do gì làm nguy hại đến sự sinh tồn của anh, bắt buộc anh phải di tản đến môi trường khác và biến dạng để thích ứng với môi trường mới. Loài bò sát và loài chim đi cùng về một hướng tiến hóa nên vẫn giữ nguyên hệ thống sinh sản từ khi còn ở nước là sinh trứng chớ không sinh con như các loài có vú.
Bởi vậy con gà đầu tiên không sinh ra từ cái trứng gà mà từ một cái trứng của một loài nửa chim nửa bò sát. Bằng chứng đã có khi các nhà khoa học phát hiện trong năm 2004 ở tỉnh Liêu Ninh Trung Quốc một bộ xương hóa thạch nằm trong một cái trứng của loài bò sát pterosaur, một chủng loại giống như khủng long cỡ nhỏ đã biết đứng bằng hai chân. Hai xương chân trước của loài bò sát này đã giống hình hai cái cánh. Bộ xương này đã có từ 121 triệu năm trước. Trong hàng triệu năm sau, sự tiến hóa của loài này tiếp tục để rồi cuối cùng sinh ra một cái trứng nở ra là con gà đầu tiên của loài gà. Từ đó mới có những quả trứng gà như ta biết ngày nay.
Con gà và quả trứng là tiêu biểu rõ rệt nhất cho sự sống. Các triết gia thời xưa định nghĩa giản dị sự sống là có sinh có diệt, cuộc đời như làn gió thoảng, sinh ra rồi chết. Theo các nhà khoa học thời nay, sự sống có ý nghĩa phức tạp hơn. Một vật sinh ra đời phải biết hấp thụ năng lượng để sống và trưởng thành, nhất là phải biết sinh con đẻ cái, nuôi dưỡng chúng để nối tiếp dòng giống. Như vậy loài người và các sinh vật khác từ con vi trùng cho đến con cá voi khổng lồ đều là sự sống, và cả loài thảo mộc cũng là sự sống. Hòn đá cố nhiên không phải sự sống, nhưng các nhà vũ trụ học ngày nay lý luận các ngôi sao các thiên hà và cả vũ trụ cũng là sự sống bởi vì chúng sinh ra, biết hấp thụ năng lượng để trưởng thành và khi chết biết để lại những cái mầm để tạo thành những ngôi sao mới.
Son Điền Nguyễn Viết Khánh
______________
*Trùng chủ đề
