Ngày Thứ Hai, Tổng Thống Donald Trump họp với thống đốc các tiểu bang xong, ông than rằng vấn đề bảo hiểm y tế quá rắc rối, “Tôi phải nói với các bạn, nó phức tạp không tưởng tượng được! Không ai ngờ bảo hiểm y tế rắc rối đến như vậy!” Tuy nhiên, ông Trump không bỏ cuộc, ông sẽ thực hiện lời hứa khi tranh cử là xóa bỏ và thay thế đạo luật bảo hiểm y tế của cựu Tổng Thống Barack Obama.
Tất cả các ứng cử viên của đảng Cộng Hòa khi tranh dử đều hứa sẽ xóa bỏ Obamacare. Hiện nay họ đã có cơ hội thực hiện lời hứa: Đảng Cộng Hòa kiểm soát cả Tòa Bạch Ốc lẫn hai viện quốc hội. Nhưng, như ông Trump mới thú nhận, thay thế Obamacare là chuyện quá rắc rối! Các thống đốc tiểu bang và các đại biểu quốc hội đã thấy nhiều người trong số các cử tri của họ sẽ bị mất bảo hiểm nếu xóa bỏ Obamacare.
Thống đốc Nevada nói rằng việc mở rộng chương trình Medicaid (giống Medical ở California) rất có lợi cho tiểu bang ông, và ông muốn những người được có bảo hiểm nhờ chương trình này vẫn giữ được bảo hiểm. Trên toàn thể nước Mỹ số người đang được hưởng Medicaid lên tới 70 triệu, trong số đó hàng chục trục triệu sẽ mất bảo hiểm nếu xóa Obamacare.
Đó là chưa kể những người khác đã mua được bảo hiểm y tế nhờ trợ cấp của chính phủ, nhờ Obamacare. Họ thuộc giới trung lưu và lợi tức thấp, phải tự mua bảo hiểm vì không làm cho các xí nghiệp nào. Khoảng 10 triệu người sẽ mất bảo hiểm nếu không tiếp tục hưởng trợ cấp. Nhờ Obamacare, số người Mỹ không có bảo hiểm y tế đã giảm bớt khoảng 20 triệu. Ông Donald Trump đã hứa khi tranh cử rằng ông sẽ không làm cho ai mất bảo hiểm y tế. Lời hứa đó là một lý do khiến xóa bỏ Obamacare trở thành rắc rối! Trong số những người có thể bị mất bảo hiểm có giới lao động đang mất việc và đã nồng nhiệt ủng hộ ông Trump.
Hạ viện sẽ bàn về các dự luật nhằm thay thế Obamacare trong tuần tới. Nhưng chưa dự luật nào hy vọng đủ số dân biểu ủng hộ, vì chưa giải quyết thỏa đáng vấn đề trên. Nếu Quốc hội bế tắc, bên Tòa Bạch Ốc hành pháp sẽ đề nghị một dự luật, có thể vào cuối năm 2017.
Có những điều trong Obamacare sẽ ai không thể xóa bỏ, như cấm các hãng bảo hiểm không được từ chối những thân chủ đang có bệnh, hoặc cho các người con được theo bảo hiểm của cha mẹ cho đến tuổi 26. Nhưng việc bắt buộc mọi người phải mua bảo hiểm, nếu không sẽ bị phạt, là một điều bị chống đối mạnh, vì nhiều người trẻ tuổi, khỏe mạnh không muốn góp tiền để chữa bệnh cho những người không may ốm yếu.
Nhiều người Mỹ than phiền về Obamacare, trong đó có độc giả báo Người Việt đã viết trên mạng Người Việt Online. Một bạn đọc than rằng gia đình ông đang sống bình an với bảo hiểm y tế do sở làm cung cấp, không cần gì đến chính phủ; đạo luật của Tổng Thống Obama chỉ khiến gia đình ông tốn thêm tiền. Số tiền vị độc giả này đóng sẽ được dùng một phần để trợ cấp những người không đủ tiền mua bảo hiểm. Những người được trợ cấp là ai? Hãng Kaiser nghiên cứu thấy rằng nếu hai vợ chồng 55 tuổi, lợi tức bằng số lợi tức ở mức chính giữa, tức là 56,500 đô la một năm, thì sẽ được trợ cấp mội người $4,800 để mua bảo hiểm. Tính trung bình, những người đang được trợ cấp hưởng trung bình mỗi người $3,600 một năm.
Những người đang đi làm và được chủ nhân đóng bảo hiểm giúp mình có lý do để than phiền rằng Obamacare khiến họ phải đóng thêm tiền, tiền đó đem trợ cấp những người khác.
Nhưng chế độ y tế ở nước Mỹ lâu nay vẫn có những khoản trợ cấp khổng lồ cho bảo hiểm y tế mà ít người để ý. Đó là khoản trừ thuế cho các công ty đóng bảo hiểm cho nhân viên của họ. Hiện nay có 155 triệu người Mỹ đi làm và được công ty góp tiền đóng bảo hiểm. Khoản tiền này được coi là chi phí và được trừ vảo lợi nhuận công ty trước khi đóng thuế; nói cách khác là công ty và nhân viên cua họ được miễn thuế.
Tại sao các công ty góp phần đóng bảo hiểm y tế cho nhân viên? Vì đây là một cách để họ khỏi phải tăng lương. Phương pháp này được các xí nghiệp áp dụng trong thời chiến tranh vì muốn thu hút nhân viên, khi chính phủ Mỹ cấm tăng lương hoặc tăng giá hàng hóa. Sau chiến tranh, các xí nghiệp cứ tiếp tục, họ vận động để được miễn thuế, và không ai thay đổi được nữa. Nhưng đó chính là một hình thức “trợ cấp” của chính phủ, cho công ty và nhân viên của họ. Tổng số trợ cấp này trong năm 2016 lên tới $268 tỷ, bằng 1.4% tổng sản lượng nội địa. Những nhân viên được công ty giúp mua bảo hiểm không cần khai số “lợi tức” đó, không phải đóng thuế! Trong khi đó một tư nhân tự mua lấy bảo hiểm y tế không hề được bớt thuế như vậy! Họ lãnh lương, đóng thuế trên tất cả số lương, rồi đóng bảo hiểm y tế! Nghĩa là nước Mỹ có hai loại công dân, những người may mắn được chính phủ trợ cấp y tế (155 triệu người), và những người khác!
Đến đây, chúng ta phải đặt câu hỏi căn bản: Tại sao người ta mua bảo hiểm?
Mua bảo hiểm để đề phòng những bất trắc, những rủi ro gây tai hại không thể đoán trước được. Những người mua bảo hiểm cùng góp tiền cho hãng bảo hiểm, người bị nạn sẽ được bồi thường hoặc đền bù, người may mắn sẽ không được trả lại đồng nào cả. Những người may mắn luôn luôn đóng vai “trợ cấp” cho những người không may. Nhưng không ai muốn đóng vai thụ hưởng món “trợ cấp” này! Có người lái xe cẩn thận và may mắn suốt đời không bị tai nạn. Họ đã góp tiền “trợ cấp” cho những người bị tai nạn. Nhưng không ai than phiền rằng mình chỉ đóng góp mà không được hưởng gì hết!
Chúng ta cần bảo hiểm y tế vì không ai biết chắc lúc nào mình bị bệnh, bị thương, và bệnh nặng hay nhẹ, tốn nhiều hay ít tiền. Một người như ông Donald Trump chắc không cần lo bảo hiểm y tế (mặc dù ông vẫn mua), vì khi cần bác sĩ giỏi hay thuốc trị bệnh đắt tiền tới đâu ông cũng có tiền trả. Số người như ông Trump nước Mỹ có được mấy ngàn người?
Nhưng khi mới ra đời, không ai đoán trước được mối rủi ro về bệnh tật. Cho nên tốt nhất là ai cũng nên có bảo hiểm y tế. Nếu một xã hội coi trọng luật công bằng, dựa trên quy tắc là mọi người phải có cơ hội đồng đều như nhau, thì một thứ cơ hội đồng đều là ai bị bệnh hoặc bị thương tích phải được trị liệu như nhau! Chính vì thế các quốc gia tiến bộ và văn minh đều áp dụng chính sách bảo hiểm y tế cho tất cả mọi người dân, ngay từ lúc ra đời.
Trong một thế hệ nữa, chúng ta sẽ thấy loài người cần một loại bảo hiểm suốt đời nữa, không khác gì bảo hiểm y tế. Đó là bảo hiểm lợi tức. Hiện nay chỉ có bảo hiểm lợi tức cho những người mất việc, thời gian thụ hưởng có giới hạn. Nhưng trong tương lai, thị trường công việc làm sẽ thay đổi khiến khi mất việc làm rồi rất khó tìm lại được việc làm! Khi đó các xã hội văn minh sẽ phải ấn định mức lợi tức tối thiểu cho tất cả các công dân, suốt đời.
Một lý do hiển nhiên ai cũng thấy là những công ty mới ra đời dùng rất ít nhân lực. Với tiến bộ khoa học, kỹ thuật, rất nhiều công việc con người đang làm sẽ bị thay thế bởi máy móc trong tương lai. Những người đang có việc làm trong những công ty có bảo hiểm y tế không biết chắc lúc nào chính họ có thể mất việc! Hãy coi chuyện hãng Kodak khai phá sản, đóng cửa năm 2012 vì cả công nghiệp làm phim và rửa hình đã lỗi thời, 145,000 nhân viên mất việc. Cùng năm đó, công y Facebook mua công ty Instagram, chuyên về hình ảnh (photo-sharing) với giá $1 tỷ; mà trong công ty Instagram này chỉ có 13 nhân viên! Từ năm 2000 đến nay, các công ty mới ở Mỹ chỉ dùng nửa phần trăm (0.5%) số người lao động.
Một cuộc nghiên cứu năm 2013 tiên đoán trong 25 năm nữa, 47% người lao động ở Mỹ sẽ bị máy móc thay thế vì công việc được tự động hóa (automation). Ở Anh Quốc, con số là 35%, ở Nhật Bản là 49%. Những công việc biến mất vì tự động hóa không hoàn toàn là việc tay chân. Nhiều việc trong ngành luật pháp, y tế cũng sẽ được máy làm vì chính xác và nhanh chóng hơn con người. Máy có thể đoán bệnh rất nhanh khi nhìn hình ảnh, máy cũng có khả năng tìm ra hàng ngàn án lệ trong vòng mấy phút.
Một thanh niên vào đời phải chọn một nghề, mà không biết rằng trong 20, 30 năm nghề đó không cần thiết nữa. Đời sống luôn luôn bất trắc, nhưng càng ngày càng bất trắc hơn! Loài người đã đặt ra định chế bảo hiểm đề phòng các bất trắc, rủi ro. Cần bảo hiểm y tế vì khi mới sinh ra chúng ta không biết chắc trong đời mình sẽ bị bệnh nào, có bị thương hay không. Một xã hội công bằng phải làm sao tất cả mọi người đều được bảo hiểm y tế!
Tổng Thống Donald Trump công nhận vấn đề thay thế đạo luật Obamacare rất phức tạp. Phức tạp, bởi vì đạo luật đó đã được đem thi hành mấy năm nay, khiến cho hai chục triệu người đáng lẽ không có thì nay được bảo hiểm. Nếu như không có Obamacare thì ông Trump không bao giờ phải lo thay thế nó! Ông Trump có thể thanh toán hết những rắc rối nếu như ông nói rằng ai không có tiền đóng bảo hiểm y tế thì không xứng đáng được bảo hiểm! Hãy để yên cho những người đang có bảo hiểm họ hưởng niềm vui đó, không ai bị làm phiền!
Nhưng ông Donald Trump không thể nói như vậy. Vì trong số hàng chục tiệu người ủng hộ ông, đêm đêm họ vẫn chờ coi ông “tuýt” câu nào thú vị không, chính họ cũng có thể đang thất nghiệp và cần được bảo hiểm y tế!
Ngô Nhân Dụng
