Chỉ mấy năm trước đây thôi, nếu có ai nói tới một loại xe tự động không cần tới tài xế chạy trên các đường phố như nhiều những loại xe khác thì thường sẽ bị người nghe coi đó như một câu chuyện khoa học giả tưởng lấy ra từ một cuốn tiểu thuyết của một tác giả giàu óc tưởng tượng nào đó. Thế nhưng, với kỹ thuật “trí thông minh nhân tạo” càng ngày càng tiến bộ, phát triển không ngừng và được nhiều nhà nghiên cứu đưa vào áp dụng cho loại xe biết tự lái này mà người ta cho rằng chỉ độ vài năm nữa thôi, chúng ta sẽ được chứng kiến những chiếc xe loại này bắt đầu xuất hiện trên đường phố. Tới lúc đó, những người trước đây là chủ nhân kiêm tài xế chiếc xe thì nay mai sẽ phải thay đổi vị trí và trở thành người hành khách, muốn đi đâu thì chỉ cần báo cho xe biết nơi mình muốn tới và chiếc xe sẽ đưa tới đúng ngay địa chỉ đó.
Trong khi các công ty kỹ thuật cao và các hãng sản xuất xe đang ra sức nỗ lực hoàn tất chiếc xe tự động lái này trong nay mai và đưa vào thị trường thì dường như nhóm người mà các công ty này nhắm tới, tức giới tiêu thụ, lại có vẻ tỏ ra chậm chạp, không bắt kịp được với đà tiến của loại kỹ thuật còn quá mới mẻ này.
Theo kết quả một cuộc thăm dò mới đây của tổ chức American Automobile Association (AAA) cho thấy đa số người Mỹ vẫn chưa hoàn toàn sẵn sàng để cho chiếc xe giữ lấy tay lái thay cho người.
Cuộc thăm dò của AAA cho biết có tới 78 phần trăm người lái xe ở Mỹ nói rằng họ vẫn cảm thấy sợ nếu phải ngồi vào một chiếc xe biết tự động lái. Chỉ có 19 phần trăm nói rằng họ sẽ tin tưởng ở loại xe này, và 4 phần trăm nói rằng họ không có ý kiến rõ ràng.
Đây là những kết quả không mấy khích lệ đối với ngành kỹ nghệ tương lai này, mà trong mấy năm gần đây có thể xem là ngành kỹ nghệ được nghiên cứu và phát triển nhanh nhất. Một số những công ty lớn đã nhảy vào tham gia cuộc nghiên cứu về kỹ thuật xe tự lái, nổi bật có công ty Google, Uber, Lyft, và thậm chí luôn cả nhiều công ty chuyên sản xuất xe hơi truyền thống trước đây nữa.
Mặc dù là càng ngày những người lái xe ở Mỹ càng sở hữu và ưa chuộng những chiếc xe mới được trang bị với những thiết bị có kỹ thuật tự động, nhưng ở mặt khác, những người này vẫn còn sợ và chưa hẳn tin tưởng loại xe hoàn toàn tự động này.
Trong một cuộc thăm dò khác của tổ chức AAA vào năm 2016 cho thấy kết quả cũng tương tự như trên, với hơn ba phần tư người Mỹ cho biết họ không cảm thấy an toàn khi ngồi vào một chiếc xe tự động lái mà không cần tới người tài xế.
Khi đa số người tiêu thụ vẫn còn có thành kiến đối với loại xe hoàn toàn tự động này thì đây sẽ là một trở ngại và thách thức mà ngành kỹ thuật mới này phải tìm cách vượt qua mặc dù nó được nhiều người xem như là cuộc cách mạng của ngành giao thông. Trong khi hầu hết các tai nạn giao thông hiện nay gây ra do lầm lỗi của người lái xe, đa số người Mỹ vẫn cảm thấy là loại kỹ thuật mới này vẫn chưa sẵn sàng thay thế chỗ ngồi của người tài xế.
Theo một phúc trình của tổ chức nghiên cứu an toàn giao thông The National Safety Council cho biết có khoảng 40,000 người Mỹ thiệt mạng vì tai nạn giao thông trong năm 2016, tăng 6 phần trăm so với một năm trước đó và đánh dấu năm 2016 là năm có con số người thiệt mạng trên đường xá cao nhất trong gần một thập niên qua. Điều này cho thấy sự cần thiết những kỹ thuật mới về an toàn để trang bị cho xe càng ngày càng cấp bách và các nhà sản xuất xe cho rằng không có kỹ thuật mới nào bảo đảm sự an toàn cho người lái xe hơn là kỹ thuật xe tự động không cần tới tài xế. Tuy nhiên, các chuyên gia nghiên cứu về kỹ nghệ xe hơi cho biết để có được số đông quần chúng chấp nhận và sử dụng loại xe tự động này trong tương lai có lẽ còn cần một thời gian lâu hơn người ta dự tính lúc đầu, là vì trước hết giá thành của chiếc xe tự động lái sẽ không rẻ và thứ hai là hiện nay vẫn chưa có những luật lệ cập nhật để áp dụng cho loại xe mới này.
Các dữ liệu cho thấy năm ngoái mặc dù người Mỹ lái xe nhiều hơn bình thường do giá xăng rẻ, ba nguyên nhân chính làm cho số người thiệt mạng tăng cao hơn: lái nhanh, lái xe trong khi say rượu và chia trí – tất cả đều là những lỗi lầm sơ đẳng của người lái xe và người ta có thể xóa bỏ được những lỗi lầm này bằng kỹ thuật mới với chiếc xe biết tự điều khiển mà không cần tới con người.
Cuối năm ngoái, Sở An toàn Xa lộ Quốc gia trực thuộc Bộ Giao thông đưa ra một mục tiêu đầy tham vọng là đến năm 2046 con số người thiệt mạng do tai nạn giao thông sẽ là zero. Để đạt được mục tiêu này, người ta đưa ra một chương trình gồm nhiều bước, trong đó quan trọng nhất là tiến trình triển khai việc đưa loại xe tự động lái vào hoạt động trong một ngày gần nhất. Tuy nhiên, câu hỏi lớn nhất vẫn là thị trường dành cho loại xe tự động lái sẽ phát triển nhanh tới mức nào và giá thành của loại xe này có giảm xuống cho vừa với túi tiền của số đông những người lái xe ở Mỹ.
Để tạo được sự tin tưởng và ủng hộ của quần chúng dành cho loại xe tự động lái sẽ không dễ dàng và đơn giản như khi người ta cho lắp thêm vào chiếc xe những thiết bị mới như túi hơi an toàn (air bags) hay hệ thống cảm ứng báo động trong tình trạng nguy hiểm (safety sensor). Loại xe tự động lái là một phát minh hoàn toàn mới lạ chứ không hẳn là một sản phẩm có sẵn và nay cho tăng cường thêm kỹ thuật mới. Để tập cho người tiêu thụ làm quen với sản phẩm hoàn toàn mới lạ là một công việc cực kỳ khó khăn.
Khi những chiếc xe hơi đầu tiên được chế tạo ở Mỹ, người ta phải chờ mất hai mươi năm để người tiêu thụ dần làm quen với sản phẩm mới này. Hai mươi năm là thời gian quá dài mà các nhà sản xuất loại xe tự động lái sẽ không thể chờ đợi được. Ở thời đại tiêu thụ ngày nay, một sản phẩm mới được tung ra là nó phải trở thành “top hit”, phải được người tiêu thụ chiếu cố ngay, còn không thì nó sẽ bị xếp xó để dành chỗ cho những sản phẩm khác xứng đáng hơn. Thế nên, các nhà sản xuất muốn loại phát minh mới này của họ phải đạt được thành công ngay từ bước đầu chứ không thể khác hơn.
Bản báo cáo về con số người thiệt mạng do tai nạn giao thông được đưa ra đúng vào lúc khi các công ty sản xuất xe hơi ở Mỹ cũng như một số công ty kỹ thuật đang đổ tiền vào các cuộc nghiên cứu và phát triển hệ thống “trí thông minh nhân tạo” cho loại xe tự động lái và hiện đang ráo riết cho thử nghiệm những chiếc xe này trên một số đường phố ở Mỹ. Các công ty này cho biết một trong những lý do chính thúc đẩy họ thực hiện các cuộc nghiên cứu trên là hy vọng một ngày nào đó những chiếc xe tự động lái này có thể hoàn toàn khống chế được những lỗi lầm của người lái xe.
Ngay như ông Elon Musk, tổng giám đốc của hãng sản xuất xe điện Tesla nói rằng hệ thống “autopilot” của Tesla chỉ có khả năng tự động lái một phần chứ không hoàn toàn tự động nhưng vẫn được cho là an toàn hơn những loại xe bình thường khác.
Một điều khá quan trọng cũng cần phải nói tới là khi những chiếc xe tự động lái đầu tiên được sản xuất và đưa vào thị trường thì chắc chắn giá thành sẽ rất mắc và chỉ một số nhỏ người tiêu thụ mới có khả năng tài chánh để mua. Tuy nhiên, cũng giống như nhiều sản phẩm khác khi vừa mới được phát minh giá rất mắc nhưng chỉ hai ba năm sau đó thì cũng những sản phẩm đó, nay được hoàn thiện hơn và đẹp hơn, mà giá cả lại rẻ hơn gấp nhiều lần vì chúng được sản xuất hàng loạt để cung ứng cho nhu cầu của người tiêu thụ. Loại xe tự động lái rồi đây cũng sẽ rơi vào trường hợp tương tự, lúc đầu sẽ mắc nhưng sau đó rẻ dần cho hợp với túi tiền của đại đa số quần chúng.
Tổ chức AAA cho biết, mặc dù hiện nay nhiều người Mỹ vẫn chưa hoàn toàn tin tưởng loại xe tự động lái, nhưng đa số (59 phần trăm) lại cho biết là họ muốn xe của họ được trang bị những thiết bị tự động, như hệ thống thắng tự động trong trường hợp khẩn cấp và kỹ thuật đậu xe tự động.
Cũng cuộc thăm dò trên, nếu chia thành phần tuổi tác ra thành từng nhóm riêng, thì có tới 70 phần trăm những người trẻ (tuổi từ 18 đến 30) nói rằng họ muốn lái loại xe hoàn toàn tự động này trong tương lai. Trong khi đó chỉ có khoảng một nửa những người thuộc thế hệ lớn tuổi hơn có sự ủng hộ tương tự.
Người Việt mình có câu thành ngữ “trước lạ sau quen”. Cái gì còn mới lạ thì bao giờ người ta cũng tỏ ra dè dặt lúc ban đầu, nhưng rồi dần quen đi thì đâu cũng vào đó thôi. Nhưng cho dù có muốn hay không thì rồi người ta cũng phải tập thích ứng với kỹ thuật mới này là vì trong tương lai gần thôi chứ không xa, loại xe tự động lái này sẽ dần thay thế những loại xe mà ta thấy đang chạy trên khắp mọi nẻo đường hiện nay.
Huy Lâm