Từ trái, cô Thuý Võ Đặng, đạo diễn Lynn Novick, đạo diễn Ken Burns, và cô Mai Elliott trong buổi nói chuyện về phim tài liệu The Vietnam War tại đại học UCI. (Hình: Titi Mary Trần/Người Việt)

IRVINE, California (NV) – Trung tâm Arnold và Mabel Beckman của đại học UC Irvine vừa tổ chức một buổi nói chuyện về phim tài liệu The Vietnam War với hai đạo diễn của phim, Ken Burns và Lynn Novick, vào buổi tối Thứ Hai, 15 Tháng Năm, với sự tham dự của nhiều khán giả Mỹ và Việt sinh sống tại Orange County.
The Vietnam War là một phim tài liệu 10 tập kéo dài 18 tiếng, nói về chiến tranh Việt Nam từ năm 1958, và nhấn mạnh tiếng nói và cảm xúc của những người bình thường tham chiến, từ ba phía khác nhau – miền Nam, miền Bắc, và Mỹ. Theo tiết lộ của hai đạo diễn, đoàn làm phim cố gắng không đi vào cái bẫy mà nhiều người khác vấp phải: Đó là chỉ nói lên suy nghĩ từ một phía. Đạo diễn Burns đã phỏng vấn gần 100 chứng nhân lịch sử, bao gồm người dân miền Nam, quân đội miền Nam, ngoại giao miền Nam, du kích Việt Cộng, dân miền Bắc, lính miền Bắc, binh sĩ Mỹ, nhân viên Ngũ Giác Đài, phóng viên trẻ, những người mẹ tử sĩ, những người biểu tình chống quân dịch, chống chiến tranh, v.v…
“Thời gian không làm lành vết thương nhưng nó cho phép chúng ta cách nhìn, để [chúng ta] có thể đón nhận những góc nhìn khác nhau, và không phải để có mục đích, mà ước mong nói được rằng, đây là những gì đã xảy ra, những điều chúng ta mới tìm được, đây là những gì phía bên kia nghĩ, đây là những suy nghĩ của phía bên kia của phía tôi, và đó là những gì gói ghém trong phim The Vietnam War,” ông Ken Burns thổ lộ.
Buổi giới thiệu phim chỉ chiếu một vài đoạn trích từ phim tài liệu dài, nhưng qua đó, khán giả, đặc biệt là giới trẻ người Mỹ gốc Việt, có thể cảm nhận được nó sẽ giúp cho họ bắt đầu một cuộc nói chuyện nghiêm túc về chiến tranh Việt Nam, với cha mẹ.

Từ trái, Ngọc Phạm, Thúy Mai, Billy Lê, và Chánh Lục Sự Orange County Hugh Nguyễn tại buổi giới thiệu phim The Vietnam War. (Hình: Titi Mary Trần/Người Việt)
Cô Yvonne Trần, 28 tuổi, nói: “Phim này cho tôi một cái cớ để hỏi ba mẹ tôi về những gì họ đã trải qua trong chiến tranh. Họ thường không nói nhiều về chiến tranh.”
Cô Ngọc Phạm, 23 tuổi, sinh viên đại học UCI, đồng ý với cô Yvonne Trần.
Cô nói: “Tôi nghĩ phim này rất tốt cho thế hệ trẻ, đặc biệt là cho tôi và cô này (Ngọc chỉ vào cô bạn cùng trường tên Thuý Mai), để cho chúng tôi biết chiến tranh Việt Nam xảy ra như thế nào. Tôi biết Việt Nam bây giờ khi tôi về Việt Nam, nhưng tôi thật sự không biết nó như thế nào trước đây.”
Cô Thúy Mai, 21 tuổi, một sinh viên UCI khác, có một quan tâm khác.
“Tôi nghĩ phim này rất thú vị vì trong cộng đồng Việt Nam, mọi thứ đều là ‘chịu đựng.’ Mọi chuyện đều được âm thầm giữ kín. Phim này sẽ là một cái cớ để bắt đầu câu chuyện với giới trẻ và rút ngắn khoảng cách với các thế hệ khác,” cô nói.
Anh Billy Lê, 30 tuổi, và cô Kimberly Phạm, 32 tuổi, thì lại khác.
“Thật khó để tôi nói lên cảm xúc vì phim được rút gọn từ 10 tập thành một. Tôi hy vọng sẽ học hỏi từ phim này. Ba tôi lúc nào cũng dặn ‘nếu con muốn đọc sách, phải cẩn thận coi xem sách viết từ phía nào, và lúc nào con cũng có thể hỏi ba.’ Thì cho tới bây giờ, phim chỉ nói về các trận chiến, về chiến tranh, và dường như không nói nhiều gì về người tị nạn. Thú thật thì tôi cũng không biết phải mong nó như thế nào nữa,” anh Billy Lê, nhân viên Văn Phòng Lục Sự Orange County, nói.
Cô Kimberly Phạm thì có cái nhìn rộng hơn.
Cô nói: “Phim này có cái nhìn rộng hơn. Mặc dù có nhiều phim và tài liệu nói về chiến tranh Việt Nam, nhưng nếu họ có thể trình bày một phim bao gồm nhiều góc nhìn khác nhau một cách mới mẻ thì thật là tốt. Chưa có phim nào nói lên quan điểm từ ba phía cả. Thường khi chúng ta đọc sách hay xem phim, nó chỉ từ góc nhìn của người Mỹ mà thôi. Hai đạo diễn Ken Burns và Lynn Novick đã làm một việc tốt khi cố gắng đưa ra tất cả những quan điểm của chiến tranh.”
“Chúng tôi không nói về sự thật của chiến tranh, chúng tôi chỉ muốn biết chiến tranh nó như thế nào, những đau khổ nào phải vượt qua và nó khó khăn như thế nào. Và thật thì tôi muốn cho con của tôi biết chiến tranh thực sự là như thế nào,” đạo diễn Lynn Novick bày tỏ khát khao của mình khi thực hiện phim tài liệu The Vietnam War.
Đạo diễn Ken Burns giải thích về phim như sau: “Cái này giống như 1+1=3, có nghĩa là một phía là sự thật, phía khác cũng là sự thật, rất có thể có nhiều sự thật, nhưng phải có cái nhìn tổng quát hơn để có thể hiểu được cả cuộc chiến.”
Phải mất 10 năm để hoàn tất phim tài liệu nhiều tập này, do Geoffrey C. Ward viết kịch bản, và do Sarah Botstein, Lynn Novick, và Ken Burns, đồng sản xuất, bao gồm nhiều cảnh lấy từ văn khố khắp thế giới, được kỹ thuật số hóa thành những hình ảnh hiếm ai được xem trước đây, cùng với những hình ảnh do một số phóng viên ảnh nổi tiếng của thế kỷ 20 chụp được.
Phim cũng bao gồm những đoạn phim truyền hình lịch sử, phim quay tại nhà, và những âm thanh được các chính quyền John Kennedy, Lyndon Johnson, và Richard Nixon lưu giữ, cùng với hơn 100 đĩa nhạc của các nghệ sĩ lớn nhất của thời đại.
The Vietnam War sẽ được chiếu lần đầu vào ngày 17 Tháng Chín, trên đài PBS, và chiếu khắp Hoa Kỳ.
Năm tập đầu tiên sẽ được chiếu từ tối Chủ Nhật, 17 Tháng Chín, cho tới tối Thứ Năm, 21 Tháng Chín, và năm tập sau sẽ được chiếu tối Chủ Nhật, 24 Tháng Chín, tới tối Thứ Năm, 28 Tháng Chín. Mỗi tập sẽ được chiếu vào lúc 8 giờ tối (giờ miền Đông Hoa Kỳ), và sẽ được chiếu lại sau đó (xin quý vị xem thời khóa biểu của PBS ở địa phương).
Bắt đầu từ Thứ Ba, 3 Tháng Mười, loạt phim này sẽ được chiếu hàng tuần, bắt đầu từ ngày 28 Tháng Mười Một, vào lúc 9 giờ tối (giờ miền Đông Hoa Kỳ), (xin quý vị xem thời khóa biểu của PBS ở địa phương).
Vào ngày 17 Tháng Chín, cùng lúc chiếu trên đài PBS, năm tập đầu tiên của phim The Vietnam War cũng sẽ được “stream,” trên tất cả trang web của các hình thức khác của đài PBS, bao gồm PBS.org và PBS apps for iOS, Android, Roku, Apple TV, Amazon Fire TV, và Chromecast, và năm tập cuối sẽ được chiếu bắt đầu từ ngày 24 Tháng Chín.
Sau đó, tất cả các tập phim đều có thể xem được cho tới ngày 3 Tháng Mười, khi phim bắt đầu được để cho xem lại hàng tuần. Trong thời gian chiếu lại, mỗi tập phim sẽ được “stream” trong hai tuần. Các thành viên của đài PBS, có “passport,” một loại thẻ đặc biệt, sẽ được xem lại toàn bộ 10 tập, qua một chương trình TV sắp đặt trước, bắt đầu từ ngày 17 Tháng Chín (xin quý vị liên lạc với đài PBS địa phương để biết thêm chi tiết).
The Vietnam War cũng có phụ đề tiếng Việt và tiếng Tây Ban Nha khi xem qua “streaming” trên Internet.
Titi Mary Trần/Người-Việt