Khi tôi lên mười hoặc mười một tuổi tôi đã cảm thấy có sư thay đổi về hành vi của mẹ tôi. Một con ngưởi tuy không phải là bác sĩ, một sinh viên y khoa hoặc là một người trưởng thành cũng có thể hiểu rằng bà không ở trong trạng thái hạnh phúc. Luôn luôn tỏ ra rất có cảm tình với cha con tôi thì ngày nay bà trở thành nóng nảy. Có những lúc bà ấy không nói một câu nào trong bữa ăn và khóc một cách vô bằng cớ. Đôi khi, giữa mùa đông bà ấy đổ mồ hôi dữ dội. Có những lúc tôi thấy mặt mẹ tôi tự nhiên đỏ lên mặc dù bà không giận hờn gì ai hoặc bối rối.
Một ngày, khi bác sĩ gia đình sắp sửa rời nhà tôi sau khi khám bệnh tại gia, tôi chợt nghe thấy ông ta nói với cha tôi rằng bà ấy có vấn đề “thay đổi”. Tôi rất yêu quý mẹ tôi và rất lo lắng cho bà. Tôi muốn biết những “thay đổi” đó là gì và tôi rất muốn mẹ tôi bình an. Cho nên tôi hỏi cha tôi cho ra lẽ. Cha tôi trả lời rằng chính ổng cũng không biết nữa và ông mong những “thay đổi” đó ở ngoài tầm kiểm soát của mẹ tôi và không ai làm gì được cả.
Mẹ tôi tiếp tục như vậy khoảng chừng hai năm. Sau đó trở lại bình thường: không còn khóc vô cớ, không còn cảm thấy phừng phừng, không đổ mồ hôi, sung sướng như con sáo.
Định nghĩa mãn kinh
Theo định nghĩa thì mãn kinh là một hiện tượng thường xuất hiện vào tuổi khoảng bốn mươi nhăm và tăng cường độ chừng vài tháng hoặc vài năm cho tới khi không còn kinh nữa lúc năm mươi mốt tới năm mươi nhăm tuổi. Khoảng thời gian giữa khi có các triệu chứng và khi đường kinh chấm dứt gọi là perimenopause với sự gia tăng các triệu chứng trình bày sau đây.
Mãn kinh không phải là chuyện mà một người đàn bà sáng dậy đã thấy mình đã có. Nó tiến hành từ từ trong khi các kích thích tố của noãn sào giảm dần. Chảy máu trở nên bất thường và những kinh kỳ ngắn hơn cho tới khi ngưng hẳn. Mãn kinh chính thức xuất hiện khi ta không có đường kinh trong mười hai tháng.
Triệu chứng của mãn kinh
Nóng phừng trong người. Đây là một điểm chính của mãn kinh và thấy ở 50 tới 75 quý bà. Đặc điểm của cơn nóng phừng là da trở nên màu hồng, mồ hôi trên mặt, ở lưng hoăc ngực. Các dấu hiệu này kéo dài khoảng một tới ba phút và tiếp theo là ớn lạnh. Nó có thể xuất hiện nhiều lần trong ngày hoặc trong khi ta bị quá nóng, uống rượu, cà phê, nước nóng, ăn thức ăn cay hoặc khi bị căng thẳng. Nóng phừng thường đến và đi trong vài tháng đôi khi xuất hiện cả năm sáu năm hoặc lâu hơn nữa.
Nóng phừng là do thiếu kích thích tố nữ estrogen. Thường thường cơ thể ta điều hòa thân nhiệt rất dễ dàng nhờ tuyến cấu tạo dưới đồi. Khi estrogen xuống thấp , tuyến dưới đồi tiết ra một loại kích thích tố để nâng nhiệt độ cơ thể lên và gây ra nóng phừng phừng.
3. Khô âm hộ - Khi thiếu estrogen, âm hộ trở nên khô, ngắn và hẹp hơn và lớp màng mỏng dễ dàng bị nhiễm trùng , kích thích và đi tiểu vặt. Trong trường hợp này, sự giao cấu trở lên khó khăn. Để khắc phục ta có thể dùng các loại kem nhờn như K-Y hoặc “bốn món ăn chơi” lâu hơn để âm hộ ướt.
4. Không kềm được tiểu tiện. Đây là chuyện thường xảy ra và gây bối rối cho 25 đến 50 phần trăm phụ nữ mãn kinh. Cũng như âm hộ, khi estrogen giảm thì màng lót của bọng đái cũng mỏng hơn. Và ống dẫn nước tiểu mất khả năng kiểm soát nước tiểu thoát ra khỏi cơ thế khi ta ho, cười hoặc vận động. Cho dễ dàng hơn, có thể dùng phương pháp Kegel hoặc dùng estrogen để tăng cường sức mạnh của các bắp thịt nơi khung chậu.
5. Vú xệ. Vú xệ là chuyện thường xảy ra ở người trong thời kỳ mãn kinh. Vú xệ vì các mô bào của vú được thay thế bằng mỡ béo. Vú càng to thì xệ càng nhiều và chữa với kích thích tố. Vận động không giúp gì. Nếu cần, ta đi thăm viện thẩm mỹ.
Ngoài ra, còn những trường hợp như tóc rụng, da trở nên già , thay đổi tính tình, không muốn giao hợp,loãng xương, bệnh tim, tiểu đường… là những bệnh mà người mãn kinh phải chịu.
Để giảm triệu chứng của mãn kinh
Có ba loại kích thích tố giảm trong trường hợp mãn kinh: estrogen, progesterone và testosterone. Mà khi giảm thì triệu chứng xuất hiện. Nhưng trong ba loại đó thì estrogen đóng vai trò quan trọng hơn cả. Nếu còn dạ con thì cần dùng thêm progesterone đề tránh bị ung thư đường tiểu tiện.
Điều cần nhớ về mãn kinh
Mãn kinh là giảm lượng kích thích tố do noãn sào sản xuất.
Noãn sào sản xuất ra ba loại kích thích tố: estrogen, progesterone và testosterone và chúng đều có vai trò trong các dấu hiệu của mãn kinh.
Mãn kinh là thời kỳ kéo dài nhiều năm trước khi kinh nguyệt ngưng hẳn.
Nhiều phụ nữ vẫn có thể có thai trong thời kỳ tiền kinh nguyệt, cho nên xin đừng ngưng thuốc ngừa thai trong giai đoạn này.
Triệu chúng của mãn kinh thay đổi về nguồn gốc và mức độ trầm trọng tùy theo từng phụ nữ nhưng ở một người nó không thay đổi.
Mặc dù đa số các dấu hiệu của mãn kinh như nóng phừng trở nên kém quan trọng và hết trong vòng hai năm hoặc ít hơn, chúng có thể kéo dài khá lâu.
Hậu quả của mãn kinh gồm có bệnh tim, loãng xương và tai biến mạch máu não.
Estrogen thay thế có thể kiểm soát được dấu hiệu của mãn kinh nhưng quan trọng hơn là nó làm giảm các nguy cơ thiếu kích thích tố đó.
Estrogen tăng rủi ro ung thư tử cung, Phụ nữ chưa cắt tử cung nhớ dùng progesterone cùng với estrogen để tranh biến chứng đó.
Progesterone có thể gây khó khăn choestrogen đặc biệt về bệnh tim và gây ra sự trở lại của đường kinh.
Thiếu ước muốn dục tình của người mãn kinh là do giảm lượng testosterone hơn là thiếu estrogen.Estrogen được coi như là thủ phạm của ung thư vú, mặc dù chưa chắc chắn là vậy.
Tất cả phụ nữ đang dùng kích thích tố thay thế nên chụp nhũ hoa hàng năm và khám vú mỗi sáu tháng.
Kích thích tố estrogen có thể dùng dưới hình thức thuốc viên, chích, kem trong âm hộ hoặc dán trên da.
Nếu là do thiếu testosterone thì có thể đo cao thấp trong máu.
Testosterone có thể dùng dưới dạng thuốc viên, chích hoặc dưới da.
Testosterone có thể gây ra các bệnh mạch máu ở người trẻ tuổi và không bao giờ uống nếu đang bị ung thư hoặc tuyến tiền liệt sưng to.

Bác Sĩ Nguyễn Ý Đức (VOA)