Thính giả tên Nguyễn Tâm hỏi:
"Thưa Bác sĩ,
Tôi là Nguyễn Tâm,70 tuổi,ở Việt Nam, tình cờ làm xét nghiệm máu thì biết men GGT tăng quá cao so với mức chuẩn gấp 20 lần. Sau đó tôi đã gặp các bác sĩ chuyên khoa gan, nhưng không giải quyết được vấn đề này mặc dù tôi đã làm theo các cách điều trị của các bác sĩ này như không uống rượu bia rất lâu, ngưng sử dụng các loại thuốc tây điều trị các bệnh khác v.v..và làm siêu âm, cùng các xét nghiệm về gan khác. Cuối cùng các bác sĩ chuyên khoa kết luận cứ để theo dõi mức độ tăng của men GGT. Hiện tại men GGT của tôi là 1000 U/L.
Xin Bác sĩ giải thích.
Chân thành cảm ơn."


Tải để nghe bác sĩ Hồ Văn Hiền trả lời:
https://av.voanews.com/c...7b-b787-88ed93397be0.mp3

Enzyme Gan GGT

Trong sự vận hành của cơ thể chúng ta, các phản ứng sinh hoá hoá học cần phải xảy ra nhanh trong những điều kiện bình thường về nhiệt độ, áp suất, pH mà cơ thể chấp nhận được, do đó cần những chất giúp cho phản ứng xảy ra dễ dàng hơn, các chất này gọi là chất xúc tác (catalyst) được nhà bác học người Đức Wilhelm Kühne (1837–1900) đặt tên mới là "enzyme", gốc Hy lạp có nghĩa là : en=ở trong; zyme: men (leaven, yeast) ví dụ như “men” làm rượu từ gạo. Việt Nam dịch là enzym; tuy cũng gọi nôm na là 'men'. Tuy nhiên, men là những sinh vật (living organism) trong lúc enzym là một protein, một chất có thể được trích ra từ một sinh vật chứ không phải là một sinh vật. Ví dụ trong dạ dày không thể dùng nhiệt độ cao, áp suất cao như trong nồi nấu thịt cho nhừ được, nên có tiết ra một enzyme để giúp tiêu hoá thịt thành những phân tử nhỏ hơn gọi là pepsin.
GGT, viết tắc của Gamma Glutamyl Transferase là một enzym xúc tác cho sự di chuyển của nhóm gamma-glutamyl trong một phản ứng hoá học xảy ra trong nhiều bộ phận của cơ thể, đặt biệt là gan. GGT còn hiện diện trong màng tế bào của tuỳ tạng (pancreas), mô thận, túi mật, lá lách (spleen), tim, và túi tinh dịch (seminal vesicles), giúp chuyên chở các amino-acid vào trong tế bào và giúp ổn định các tế bào chống stress do oxi-hoá (homeostasis).
Trên thực tế, nếu mức GGT lên cao trong máu, người ta nghĩ đến một sự hư hại nào đó của gan, túi mât (mật bị ứ đọng trong gan, cholestasis) , hoặc gần đây hơn như là một "marker" cho các bịnh tim mạch hay bịnh nghiện rượu (alcohol abuse) . Nói chung , GGT là một test nhạy cảm đối với bịnh gan mật, nhưng không chuyên biệt lắm.Ví dụ trong 100 người GGT cao, chỉ có chừng 30% bị bịnh gan mật. Tình trạng ống dẫn mật bị nghẹt (ví dụ do sạn trong túi mật) hay mật bị ứ đọng trong gan , hay một số chất như alcohol có khả năng kích thích sự sản xuất ra GGT (enzyme induction) , nên đo sẽ thấy mức enzyme GGT lên cao trong máu. Tuy nhiên lúc screen xem gan, túi mât có bị tổn thương không,người ta thường bắt đầu bằng những enzym khác như ALT (alanine aminotransferase, trước đây SGPT) hay AST ((aspartate transaminase, hay SGOT). Các máy tự động bây giờ làm các thí nghiệm hàng loạt trên một mẫu máu nhỏ, cho nên trong một nhóm thử nghiệm cơ năng gan (liver function panel), lúc bịnh nhân check-up, bs có thể order một lượt các test này chung với nhau. Diễn dịch ý nghĩa các kết quả tuỳ thuộc vào mỗi trường hợp bịnh lý cũng như kết quả các test khác cũng là thước đo của cơ năng gan, như alkaline phosphatase [ALP) (nếu ALP cao thì có thể do bịnh xương hay do bịnh gan mật, nếu cao, bs cho thử GGT, nếu GGT cũng cao thì nghi bịnh gan, nếu GGT không cao thì nghi bịnh xương), nồng độ albumin trong máu, mức bilirubin (do gan sản xuất), vv .Riêng trong trường hợp người già bị bịnh gan-mật, các marker như ALT, AST có thể không tăng đến mức báo động vì cơ thể người già không còn phản ứng như trước với bịnh ở gan, trong lúc đó GGT cao vẫn báo động có bịnh ở đâu đó.
Trong một khảo cứu bao gồm 100 trường hợp GGT tăng cao ở Turkey, nguyên nhân chính là bịnh gan, đa số là do gan nhiễm mỡ không phải do rượu (non alcoholic steatohepatitis), rồi đến viêm gan, xơ gan, u gan; bịnh mật-túi mật, nhất là sạn túi mật ; một số ít do dùng thuốc loại NSAIDS (thuốc giảm viêm không phải corticoid), nhiễm trùng đường tiểu.
Nếu gan, túi mật theo dõi qua thử máu và siêu âm không có vấn đề gì, có thể nhờ bs gia đình hay nội thương xét đến những nguyên nhân ở các bộ phận khác như tuỳ tạng, tim mạch,tuyến tiền liệt, phổi (ung thư phổi), hay tìm hiểu có xài một số thuốc có thể làm tăng cao GGT trong máu, như carbamazepine, cimetidine, furosemide (Lasix, lợi tiểu), heparin (làm máu bớt đông lại, làm loãng máu), isotretinoin, methotrexate, thuốc viên ngừa thai cho phụ nữ (oral contraceptives), phenobarbital, phenytoin, valproic acid (chống co giật). Tuy nhiên thường GTT chỉ cao ít thôi trong các trường hợp này.
Cho nên trong trường hợp vị thính giả, chỉ có bác sĩ chuyên khoa của bịnh nhân là có đủ tin tức để quyết định phải làm gì thêm nữa. Nếu bịnh nhân không vừa ý có thể nhờ một bác sĩ khác xem xét kỹ lưỡng hơn và cho biết ý kiến.
Chúc bịnh nhân may mắn.
Reference: Clinical Importance of Gamma Glutamyltransferase in the Ankara-Pursaklar Region of Turkey
Oğuz Tekin, MD; Cem Uraldi, MD; Bünyamin Işik, MD; Adem Özkara, MD; Yasemin Ardiçoğlu, MD; Elife Erarslan, MD

Ngày 2 tháng 10 năm 2017
Bác sĩ Hồ Văn Hiền