Cách đây đúng mười năm, bộ phim Người Nhện (Spider-Man) đầu tiên ra mắt khán giả trên màn ảnh lớn. Một thập niên sau, vào lúc mà người xem chờ đợi tập bốn vì ba tập đầu đều ăn khách, thì bỗng nhiên Hollywood làm lại cuộn phim này từ đầu với một dàn diễn viên mới. Sở dĩ điện ảnh Mỹ làm như vậy là vì mục đích thương mại chứ không do tiêu chí nghệ thuật.

Spider Man, phiên bản mới nói về bí mật tuổi thơ của Người Nhện (DR)
Trong thuật ngữ chuyên ngành, hiện tượng reboot có nghĩa là tái khởi động, khác với chữ remake có nghĩa là làm lại. Phiên bản 2012 của Spider-Man tiếp tục khai thác nhân vật Người Nhện, nhưng với một bối cảnh và tuyến truyện hoàn toàn mới. Cách đây 10 năm, bộ phim Spider-Man đầu tiên được quay ngay sau biến cố 11 tháng 9. Trong phim, Người Nhện phun tơ tung lưới bay nhảy khắp các nóc nhà chọc trời.

Cho dù tháp đôi có sập, nhưng các toà nhà cao tầng khác (skyline) của Manhattan vẫn hiên ngang đứng vững, cờ Mỹ bay phấp phới, biểu tượng của một đất nước anh hùng và bất khuất. Phiên bản năm nay (2012) của Spider-Man được quay vào thời kỳ khủng hoảng. Bối cảnh trong phim vì thế mà u ám, tối tăm hơn. Người Nhện không còn bay nhảy trên trời, mà lại luồn lách thâm nhập trong những đường hầm chìm trong bóng tối.
Loạt phim Người Nhện đã đem về cho Hollywood 2 tỷ rưỡi đô la doanh thu. Chỉ riêng trên thị trường Hoa Kỳ, việc bán vé đã thu về 400 triệu đô la. Cả ba tập đầu do đạo diễn Sam Raimi thực hiện, và trước một sự thành công rực rỡ đến như vậy, đáng lẽ ra ông xứng đáng là người phải quay những tập kế tiếp. Bất ngờ thay, Hollywood tái khởi động toàn bộ dự án Spider-Man. Một phần là do có bất đồng giữa đạo diễn Sam Raimi với các nhà sản xuất.

Nhưng vấn đề đầu tiên vẫn là tiền đâu ? Thù lao của nam diễn viên Tobey Maguire hiện giờ lên đến hơn 20 triệu đô la mỗi phim (có nguồn ghi là 25 triệu). Còn nữ diễn viên chính Kirsten Dunst thì cũng đã là một ngôi sao được làng điện ảnh quốc tế công nhận. Bài toán vì thế rất đơn giản : nếu quay Spider-Man tập 4 với cùng một ê-kíp đạo diễn và diễn viên, thì hẳn chắc là các nhà sản xuất phải chi ra một khoản tiền không nhỏ, chỉ riêng cho việc trả tiền thù lao (cát-sê).

Hơn nữa, có ý kiến cho là nam diễn viên Tobey Maguire, năm nay đã 37 tuổi, tức là gương mặt của anh không còn được non để vào vai Peter Parker – Người Nhện, mà ở trong truyện chỉ ở độ tuổi 20. Thật ra, lý do tuổi tác mà Hollywood viện dẫn chỉ là một cái cớ. Vấn đề mấu chốt là Hollywood muốn tiếp tục hái ra bạc triệu, nhưng vẫn hạn chế được chi phí để sản xuất cuộn phim. Tất cả những yếu tố đó giải thích vì sao thay vì làm sequel tức là quay tập kế tiếp, làng phim Mỹ lại chọn hình thức reboot để khởi động lại từ đầu toàn bộ dự án Spiderman. Trên nguyên tắc, cặp diễn viên mới là Andrew Garfield và Emma Stone đã ký hợp đồng để quay 3 tập phim trong trường hợp phiên bản 2012 ăn khách.

Ra đời lần đầu tiên cách đây đúng nửa thế kỷ (tháng 8 năm 1962) dưới ngòi bút chì của hai tác giả Stan Lee và Steve Ditko, Người Nhện (Spider-Man) là một trong những nhân vật của Marvel Comics rất được giới ghiền đọc truyện tranh yêu chuộng và nhiều lần được chuyển thể lên màn bạc. Trong truyện, Peter Parker là một thanh niên mồ côi cha mẹ, được cậu Benjamin và dì May đem về dạy dỗ nuôi nấng. Một ngày kia, Peter bị một con nhện có nhiễm chất phóng xạ cắn trên cổ (ở trong phim con nhện được chuyển đổi gien), nhưng Peter không chết vì nọc độc của con nhện mà lại phát huy sức mạnh phi thường, phản ứng cực kỳ nhanh nhẹn.

Trong phiên bản mới của Người Nhện (The Amazing Spider-Man), đạo diễn Marc Webb giữ nguyên các chi tiết này, nhưng thay vì bám sát vào kịch bản quyển truyện tranh, ông lại quyết định rẽ sang một hướng khác. Trong truyện, cha mẹ của Peter Parker là nhà khoa học làm việc cho cơ quan chính quyền Mỹ, cả hai bị mất tích thời Peter mới lên sáu. Trong phim, đạo diễn Marc Webb xây dựng tâm lý của nhân vật chính bằng cách khai thác tuyến truyện có liên quan đến quá khứ tuổi thơ của Peter Parker.

Cũng như nhiều thanh niên mới trưởng thành, anh cố gắng tìm hiểu lai lịch bản thân, về sự mất tích của cha mẹ anh, không biết là cả hai còn sống hay đã chết. Sau khi tìm lại được một chiếc cặp chứa đựng nhiều tài liệu mật, Peter dần dà khám phá ra nhiều điều bí mật. Thân phụ của anh là một nhà nghiên cứu chuyên tìm tòi những phát minh mang tính đột phá. Và như vậy Peter thừa hưởng dòng máu say mê ngành khoa học từ thân phụ. Đó cũng là động lực thôi thúc anh để gánh lấy trọng trách của một anh hùng.

Chính cũng trong quá trình lần tìm tông tích của người cha, mà Peter Parker sẽ gặp một nhà khoa học quái gở, kỳ lạ. Vị giáo sư tên là Curt Connors (do Rhys Ifans thủ vai) có thể giải đáp các nghi vấn của Peter vì ông đã từng quen biết và làm việc chung với thân phụ của anh. Do bị cụt một tay, nên trong phòng thí nghiệm nhà khoa học này nghiên cứu khả năng tái sinh của giống thạch sùng : đuôi thằn lằn khi rụng đi vẫn có thể mọc lại. Trớ trêu thay, vụ thí nghiệm lại gặp thất bại. Nhà khoa học bị biến hóa hình dạng, nửa quái nhân, nửa thằn lằn. Trong phim, The Lizzard (Thạch Sùng) trở thành kẻ thù không đội trời chung của Người Nhện.

Tuyến truyện thứ nhì được khai thác trong phiên bản mới của Người Nhện là vai nữ Gwen Stacy, người bạn gái mới của Peter Parker (do Emma Stone thủ diễn). Trong truyện, đây chỉ là một nhân vật phụ nhưng trong phim lại trở nên quan trọng và hấp dẫn hơn. Trong phim Spider-Man phát hành mười năm về trước, người yêu của Peter Parker là cô Mary Jane, luôn khao khát trở thành diễn viên sân khấu. Quan hệ tình cảm giữa Mary Jane và Peter Parker khá phức tạp. cô luôn khiển trách Peter không bao giờ đi xem mình biểu diễn trên sân khấu, mà lại không biết rằng bạn trai của cô thật ra là một siêu anh hùng. Người Nhện do luôn đi cứu người mà bao lần lỗi hẹn với tình yêu.

Còn trong phiên bản mới của phim Người Nhện, Gwen Stacey là một nhà nghiên cứu khoa học, nhờ cá tính và bản lĩnh mà đã giúp Spider-Man thoát khỏi những tình huống hiểm nghèo. Mối tình giữa Gwen Stacey và Peter Parker giống như một cuộc đồng hành, tương trợ cho nhau, kề vai sánh bước để vượt qua những mối hiểm nguy. Còn trong bộ phim trước, thì quan hệ giữa Mary Jane và Peter Parker lại là một cuộc song hành đối nghịch, khiến cho Người Nhện luôn bị ràng buộc nếu không nói là bị tình cảm chi phối. Theo cách nhìn của các nhà soạn kịch bản, nhân vật Người Nhện năm 2012 vì thế mà trở nên thân thiện, dễ gần gũi, dễ đồng cảm hơn. Có thể nói là bộ phim tập trung khai thác những mối quan hệ giữa con người, nhiều hơn là xây dựng mô-típ siêu anh hùng.

Giữa hai phiên bản cũ (2002) và mới (2012), bộ phim Người Nhện nào là hay hơn cả ? Trong phiên bản mới, tâm lý nhân vật được đào sâu hơn, quan hệ tình cảm trở nên một phần quan trọng không kém gì diễn tiến của các pha hành động. Mất đi vế này, thì coi như là câu chuyện của Người Nhện bị khập khiễng do luôn có tác động qua lại trong quan hệ giữa các nhân vật trong phim. Bù lại, kịch bản và cốt truyện có nhiều đoạn không được gói ghém chặt chẽ, nhịp điệu đôi khi bị loãng ra, cách phân đoạn chuyển tiếp thiếu tinh tế, những màn hay thì hơi ngắn, còn đối thoại lại hơi nhiều.

Có thể nói thẳng là đạo diễn Marc Webb (từ web viết với một chữ b có nghĩa là mạng lưới) không vững tay nghề bằng bậc đàn anh là đạo diễn Sam Raimi. Các yếu tố khôi hài mà Sam Raimi lồng vào trong phim thường mang những ngụ ý châm biếm mỉa mai. Đạo diễn Sam Raimi còn có hẳn một nhãn quan riêng biệt, nếu hình ảnh là một thứ ngôn ngữ, thì ngôn ngữ điện ảnh của Sam Raimi trôi chảy lưu loát, chẳng những tạo được sức sống linh hoạt cho nhân vật trên màn ảnh lớn, mà còn giữ nguyên một nhịp điệu liền mạch trong suốt bộ phim.

Tuy thoạt nhìn thì bên tám lạng, người nửa cân. Nhưng lợi thế vẫn nghiêng về tập phim trước, quay cách đây mười năm. Trong tuần lễ đầu công chiếu, Phiên bản mới của Spider-Man 2012, không bội thu bằng ba tập đầu của Người Nhện (quay từ năm 2002 đến 2007). Dù vậy, Spider-Man 2012 đủ ăn khách để cho Hollywood xúc tiến các tập kế tiếp với Andrew Garfield trong vai chính.

Hiện tượng tái khởi động - reboot - dự án làm phim Người Nhện không phải là một trường hợp riêng lẻ. Năm 2013 sẽ đánh dấu ngày xuất hiện trở lại trên vòm trời điện ảnh, bóng dáng của Superman (Siêu Nhân). Từ đây tới đó, Hollywood vẫn có nhiều kế hoạch khai thác các nhân vật siêu anh hùng trong hai kho truyện tranh là Marcel và DC Comics. Trong trường hợp của Spider-Man, đạo diễn Marc Webb làm khác chứ chưa thật sự làm mới : Người Nhện vẫn giăng tơ trời, nhưng phiên bản sau lại sa lưới.
Source: RFI