Đất đai của thành phố chỉ có bao nhiêu đó nhưng người thì càng ngày càng đông. Dân tứ xứ đổ xô vào khiếnSài gòn đã phải nở địa giới ra rất nhiều. Bớt huyện ngoại thành, thêm quận 2, quận 7, quận 9, quận 12, Bình Tân… mà vẫn không đủ chỗ cho người ở.Vì thế chúng cư hối hả mọc ra, và vì không còn chỗ nhiều để mở rộng ngang trên mặt đất nêncác tòa chúng cư chọc trời đành thi nhau vọt thẳng cao vút lên trời đụng tầng mây: 15, 20, 25… rồi 33, 81 tầng.
Trước kia, các chúng cư cũ chỉ khoảng ba tầng vì không có thang máy, cao hơn nữa làm sao người dân lết lên nổi. Trong diện tích chật hẹp ấy, ai ấymặc tình cơi nới. Chiếm đóng nhiều nhất là các ô giếng trời vốn là nơi người tầng trên thẳng tay ném rác xuống. Khoảng này được lót kín dù chỉ rộng bằng chiếc chiếu nhỏ để làm chỗ phơi quần áo thay vì giăng mắc trước cửa nhà. Bị lấnchỗ kháclà bao lơn phình ra với những song sắt mảnh mai như chuồng chó,tương đương với một gian phòng quý giá nho nhỏ hoặc đơn giản chỉ đủ kê vài chậu cây be bé… Tầng cao nhất của chúng cư chọc trời là các penhouse đắt tiền nhất nhìn xuống thành phố phía dưới, nhưng ở các chúng cư kiểu cũ vài tầng thì tầng cao nhất tuy leo cầu thang mỏi chân nhưng lợi là có thể trổ nóc lên chiếm phần áp mái để có thể lợi thêm chút ít diện tích. Gầm cầu thang, sảnh chúng cư, bậc tam cấp rộng… của tầng trệt bỏ không cũng uổng nên có thể chiếm dụng để sửa xe, đặt tủ bánh kẹo thuốc lá tạp hóa nho nhỏ, hàng bún riêu… Ngay cả gầm cầu thang chật hẹp tối tăm cũng có thể là chỗ trú ngụ mưa nắng cho một người.
Chúng cư kiểu cũ thường ít tầng nên chỉ có cầu thang bộ, cửa chính, cửa sổ mở ra trước hành lang chúng, quần áo treohết ra các sào phơi giăng mắc. Xe hai bánh dắt lên tầng trên theo một lối dốc phẳng hẹp ở giữa bậc của cầu thang. Các chúng cư miền Bắc không có lối dốc phẳng này nên dân cư phải vác xe đạp lên, sau này bắt chước miền Namnên việc dắt xe mới dễ dàng hơn, khỏi vác.
Đa số các chúng cư cũxây dựng cách đây nửa thế kỷ nênhư hỏng nhiều,thấm nước, vôi vữa bợt lở, tường xỉn, gạch vỡ nhiều chỗ xông mùi hôi hám…nên dần dần được đập đi, xây lại. SG có 474 chúng cư cũ xây dựng trước năm 1975 với gần 27.000 gia đình sinh sống. Tuy nhiên hơn mười năm nay chỉ có 32 chúng cư được sửa chữa. Chúng cư Thanh Đa bị lún thảm hại, tụt hẳn so với ặt đường nhưng chỉ mới di dời được hai trên số 24 lô.
Nay, ngoại trừ những khu chúng cư bình dân tái định cư dành cho dân nghèo bị giải tỏa nhà như khu ổ chuột, nhà sàn ven sông…, còn lại toàn là chúng cư mới xây thuộc loại trung cấp và cao cấp.
Vì thế dân thành phố có cơ hội làm chủ một căn chúng cư riêng đẹp mắt khi có nhiều dự án xây chúng cư được rao bán quanh năm. Đó là tính mua bán chính thức không kể đến những chúng cư “ma”, chúng cư bánh vẽ tức là chỉ có trong quảng cáo, trong showroom tưng bừng giới thiệu, lấy tiền đặt cọc của khách hàng rồi biến mất mà chẳng có căn hộ nào trong thực tế; chúng cư lừa lọc bị bán qua nhiều tay chủ, chúng cư đã bị gán nợ cho ngân hàng, chúng cư vi phạm lỗi xây dựng ở mấy năm vẫn chưa được cấp quyền sở hữu chính thức (sổ hồng)…khiến người mua giật mình thon thót.
Không phải xây chúng cư hoàn chỉnh rồi mới rao bán mà từ khi mới chỉ là đề án trên giấy, do không đủ vốn, chủ thầu đã đẩy mạnh quảng cáo, khuyến khích khách hàng ghi danh và nộp tiền trước “xí chỗ”, số tiền sẽ chia ra nộp mấy lần từ lúc chúng cư còn trên giấy cho tới khi thành nhà trên thực tế. Vì thế có khi hằng bảy, tám năm ròng rã, đóng 90% tiền nhưng khách vẫn chưa nhận được căn hộ của mình. Nhà đôi khi xây chậm rì rì hoặc thậm chí dừng ngang xương cỏ hoang tha hồ mọc, nhà thầu ôm tiền tàng hình luôn. Trường hợp may mắn nhà xây xong rồi, có giao đàng hoàng nhưng lắm khi lại chẳng giống như căn hộ kiểu mẫu triển lãmmới xui.
Đó lànhững mặt không an toàn của một căn nhà chúng cư muốn mua khi so với nhà dưới đất.
Tính về vị trí, kết cấu, trang trí nội thất… giá mua một căn chúng cư thường rẻ hơn nhà dưới đất. Vì căn condo chỉ có từng đó diện tích, không gian, lại bị giảm giá trị theo thời gian khi chúng cư ngày càng cũ đi,sẽ phải có ngày giải tán cư dân để đập đi xây lại trong khi nhàdưới đất có thể lên bao nhiều tầng tùy ý, xây dựng theo ý thích, và cho dù căn nhà có cũ đi thì giá trị của cái “nền” tức đất vẫn còn đó, thậm chí tăng lên rất nhiều nếu ở vị trí đẹp…
Dầu sao căn nhàchúng cư vẫn có giá trị mặt khác. Đó là thiết kế trang trí nội thất đẹp mắt trong một tòa nhà sạch sẽ, kiến trúc bắt mắt. Các chúng cư càng xây về sau càng được thiết kế hiện đại. Môi trường cũng lịch sự văn minh hơn. Gia đình nào về nhà cũng đóng kín cửa trong một sinh hoạt khép kín, không giống như các chúng cư kiểu cũ quần áo phất phới trên những sợi dây giăng giăng hỗn loạn chi chít như mạng lưới dây điện, các hành lang nhỏ hẹp luôn có con nít chạy chơi, các chậu cây choán chỗ và những bà nội trợ ngồi bó gối trước cửa tám chuyệntừ sáng đến tối.
Các chúng cư kiểu cũ cũng vô địch về khoản ném rác. Các thứ rác lặt vặt: tăm, giấy vụn… được ném thẳng qua cửa sổ, thậm chí từng có dao, thớt, thanh sắt cũng bay xuống đường vèo vèo. Chúng cư kiểu mới có bảo vệ và camera an ninh nên tránh được tình trạng xả rác bậy đó.
Hầu hết người già, người về hưu có tuổi thích sống ở căn nhà dưới đất vì chúng quanh hàng xóm tối lửa tắt đèn nhờ nhau, có hàng quà như đèn cù suốt ngày rao trước cửa… Ngược lại, người trẻ ưanhàchúng cư vì yên tĩnh, có thể sống khép kín, không ai dòm ngó tọc mạch, không ồn ào xe cộ, không gian có vẻ “tây” như khung cảnh Singapore, Âu Mỹ…, lại thêm có thể trả góp tiền nhà hàng tháng qua ngân hàng…
Người già lớn tuổi ở chúng cư không quen vì không có hàng xóm, Người đi làm, đi học về tới nhà đóng chặt cửa, Mấy tòa chúng cư mấy chục tầng ở gần nhau mà đường xá vẫn vắng ngắt, ít thấy bóng người qua lại.
Trong tình trạng đất chật người đông hiện nay thì nhàchúng cư là cách giải quyết duy nhất cho người muốn an cư. Một người lao động bắt đầu đi làm được mấy năm, dành dụm một số tiền là có thể mua căn hộ trả góp ở vùng ven nội thành.
Ở căn hộ vùng ngoại thành, gọi là huyện ngoại thành như Hốc Môn, Nhà Bè, Bình Chánh… nhưng do đường sá mở thêm nhiều nên quãng đường đi từ trung tâm ra đó cũng không đến nỗi mất nhiều thời gian, chúng cư mới mở ở những nơi này còn sẵn đất nên xây dựng nhiều tiện ích như: sân chơi cho trẻ em, hồ bơi, phòng tập gym, quán cà phê, khu vực nướng thịt… hoặc ngay cả siêu thị mini với đầy đù thực phẩm cần thiết… mà khỏi cần lội ra các chợ truyền thống chúng quanh không được… sạch sẽ. Thật ra khu dân cư chúng quanh cũng có thể có phòng gym hay hồ bơi nhưng những tiện ích này ngay trong chúng cư không tốn thời gian ra ngoài và có vẻ riêng tư hơn những hồ bơi công cộng đông đúc
Diện tích nhàchúng cư hoàn toàn chỉ để ở, xe cộ dưới tầng hầm, không như căn nhà ở phố thị thường tầng trệt để xe bốn bánh và hai bánh. Bộ ghế salon kê sát dọc tường, khách khứa đến nhà chơi ngồi vào ghế nhìn mấy lớp xe ken chặt trước mặt không có chỗ len chân. Khách ngoại quốc đến nhà người Việt chơi rất ngạc nhiên khi thấy phòng khách chính là garare xe máy, thậm chí cũng chẳng có ghế salon kê sát tường và càng không có chỗ cho bàn nước. Ly nước mời khách được đặt ké ngay trên thành ghế.

Ở chúng cư phải tính thêm số tiền chi hàng tháng mà nhà dưới đất tiết kiệm được như tiền gửi xe, phí thang máy, bảo vệ, đổ rác, đèn chiếu sáng…Chung cư càng sang thì chi phí dịch vụ nảy càng cao. Vì thế nhiều người tuy cũng ham không gian sáng loáng sạch boong của chúng cư nhưng lại quá ngán số tiền không nhỏ đóng hàng tháng đó.
Thang máy cao ốc không thích hợp với người già, trẻ em. Người già quá không rành bấm nút thang máy, mắt kém không nhìn rõ con số, lại sợ khi bước vào không có sàn mà bước vào khoảng không thì có mà toi mạng, và đã từng có trường hợp toi mạng kiểu này rồi; trẻ gái không dám đi thang máy một mình vì ngại gặp một tên sàm sỡ nào đó cho dù có camera….
Ở những chúng cư bình dân, thang máy là nơi tấp nập vì người lên xuống nườm nượp, bà xúc cơm cho cháu hay trẻ con nô đùa, cứ bấm thang máy chạy lên chạy xuống làm trò chơi. Ngoài ra thang máy còn là nơi tiện tay xả rác, khạc nhổ, nhè bã kẹo cao su… chẳng khác ngoài đường chút nào.
Bởi vậy thang rất mau hư. Hư không sửa ngay buộc cư dân phải lội bộ hết hơi. Sửa rồi vẫn hư. Từ chạy hồng hộc như hết hơi đến rơi tự do, mắc kẹt nhốt người bên trong, rung lắc, hở dây điện hay thậm chí ngập nước khi đường ống nước hư là chuyện thông thường của thang máy chúng cư. Chúng cư từ mười mấy đến mấy chục tầng chứ ít đâu. Bởi vậy thang máy là nỗi ám ảnh sợ hãi của nhiều người. Người già thường quanh quẩn trong căn hộ của mình, cùng lắm đi bộ dọc hành lang chứ hiếm ai đi xuống khỏi tầng của mình cho dù có thang máy.
Các chúng cư vẫn có cầu thang bộ thoát hiểm. Dĩ nhiên ai cũng dùng thang máy cho lẹ chứ hơi đâu đi bộ. Vì thế cầu thang bộ ít người dùng, trở nên vắng vẻ, và vì thế là nơi tiện lợi để lén lút vất rác, hóa vàng, thậm chí không thể tưởng tượng nổi là tiểu tiện, đại tiện luôn nơi đó.
Các chúng cư mới xây khác với chúng cư kiểu cũ là có hệ thống báo cháy. Hệ thống nhạy tới mức lắm khi chẳng có chút khói nào cũng tự động reng ầm ĩ. Giờ hành chánh người đi học người đi làm nên chỉ có ông già bà cả ở nhà. Cứ nghe tiếng chuông báo động, người già vơ vội xấp giấy tờ quan trọng để sẵn sàng trong một túi xách gần cửa lập cập tuôn ra cửa. Báo động “giả” như vậy mấy lần thành nhàm, nghe tiếng chuông ai nấy ngòi yên bình chân như vại. Tới khi cháy thật thì chạy không kịp nữa. Gần đây dân chúng cư hơi nhụt chí khi tòa nhà Carina bị hỏa hoạn khiến mười bangười chết, mười bốn người bị thương. Một loạt chúng cư khi bị kiểm tra cứu hỏa đều lòi ra vấn đề. Thông thường ụ cứu hỏa không có nước, cầu thang thoát hiểm bị lấn chiếm chất đầy đồ đạc…
Chúng cư cao cấp bạc tỉ chứ có ít đâu nhưng nơi thì sàn nhà ngấm nước, hầm chứa rác hôi thối, đường đi sụt lún…Nhiều tên tội phạm thuê căn hộ chúng cư làm sào huyệt tụ tập vì không lo hàng xóm dòm ngó.Vợ chồng anh Đãng ở căn chúng cư cao cấp nhưng dịp tết về quê nội hai tuần, phải mang đồ đoàn quý giá mang gửi về nhà ngoại vì nghe tin gió là căn nhà sát vách buôn bán ma túy.
Thôi thì kiếm được một căn vừa túi tiền, thuận tiện chỗ đi học đi làm là tốt rồi chứ câu chuyện lem nhem chúng cư ở VN thì kể hoài không dứt…

Saigon cô nương