Khi bài báo này tới tay bạn đọc thì những ngày nghỉ lễ đã qua và chúng ta vừa bước qua năm mới. Với thời tiết của khu vực Bắc Mỹ, đây cũng là thời gian bắt đầu của những tháng dài mùa đông đang chờ ở phía trước. Trong khi nhiều người mơ tưởng được ngồi bên lò sưởi ấm thưởng thức một tách trà nóng và nhìn ra bên ngoài với những bông tuyết rơi phất phơ trong khung cảnh thật hữu tình, thì điều thực tế là khi phải đối phó với thời tiết của mùa đông lại hoàn toàn không thơ mộng chút nào. Bên ngoài trời lúc nào cũng âm u, ngày thì ngắn, đêm thì dài, và những cơn gió quái ác làm cho cái rét như cắt vào da thịt, ngấm vào tận xương tuỷ đến tê cả người.
Thế nên có người cho rằng Tháng Giêng đầu năm là tháng tàn nhẫn nhất trong năm. Một phần là vì nó không may bị xếp phải đi sau Tháng 12, có lẽ là tháng với nhiều niềm vui nhất trong năm, tiệc tùng tiếp nối tiệc tùng và những ngày lễ nghỉ. Trong khi Tháng Giêng là khởi đầu của mùa đông, với những cơn gió lạnh run làm người ta nhớ nhung những ngày nắng ấm. Nhớ thì cứ nhớ nhưng vẫn phải đợi thêm vài chục ngày nữa cho qua hết Tháng Ba thì mùa xuân mới thực sự trở về. Thời gian chờ đợi này sẽ là thời gian đau khổ vô cùng. Sự chờ đợi mang lại cảm giác lê thê bất tận, và ảnh hưởng đến tâm lý: nhiều người trở nên khó ngủ, ăn nhiều và lên cân.
Tệ hơn nữa, có người còn bị rơi vào trầm cảm. Trong một cuộc nghiên cứu gần đây cho biết có khoảng 10 phần trăm cư dân sống ở tiểu bang New Hampshire bị mắc chứng rối loạn do ảnh hưởng của mùa màng. Đối với nhiều người, hiện tượng này có thể chỉ là vì cá tính kỳ quặc của người mắc bệnh, hay tệ hơn, là vì tâm lý yếu đuối. Tuy nhiên, theo một số nhà nghiên cứu, nguyên do của chứng bệnh này nằm ở trong quá trình hoạt động của hệ di truyền, của nội tạng và, sau hết, là trong cấu trúc của những hoá chất trong cơ thể hết sức là phức tạp của mỗi chúng ta.
Khái niệm về thời gian của chúng ta xác định cách chúng ta tương tác với trái đất và với nhau trong sinh hoạt thường này. Và vì nhu cầu giao tiếp và trao đổi đưa tới hiện tượng là cuộc sống của chúng ta bị chia ra thành từng mỗi thời khắc thật chi li và chính xác đến không thể tưởng tượng nổi. Chiếc bánh thời gian của mỗi một ngày của chúng ta bị cắt ra thành nhiều phần gọn ghẽ mà có người nói rằng nếu như những thế hệ cha ông của chúng ta chẳng may sống lại vào thời đại này chắc sẽ phải sửng sốt kinh ngạc biết chừng nào.
Tuy nhu cầu của cuộc sống bắt chúng ta phải chia thời gian trong ngày ra thành nhiều phần nhỏ, một số nhà nghiên cứu nói rằng có những chiếc đồng hồ vẫn không hề thay đổi cho dù kỹ thuật thay đổi và sinh hoạt trong cuộc sống của chúng ta thay đổi. Là vì mỗi một phần cơ thể của chúng ta – từ những bộ phận nội tạng cho tới những tế bào li ti – đã được sắp xếp theo đúng nhịp điệu của ngày và đêm. Hai quả thận làm việc chậm đi vào ban đêm. Đấy là điều hết sức kỳ diệu nếu ta không muốn cứ hai ba tiếng lại phải thức dậy bước vào toa lét để xả nước dư trong cơ thể. Trong khi lá gan làm việc chậm chạp nhất vào những giờ giấc buổi sáng, điều này có nghĩa là chúng ta chỉ ăn nhẹ chứ không ai lại đi nhậu nhẹt tưng bừng vào lúc hừng đông cả.
Vậy, những nhịp điệu sinh học như nói ở trên hoạt động ra sao? Theo như khoa học chứng minh, chúng ta mang theo trong cơ thể của chúng ta hơn hai ngàn tỷ đồng hồ: nào là đồng hồ tế bào, đồng hồ hệ di truyền v.v… Và mỗi loại đồng hồ này hoạt động theo các chức năng mà chúng được giao phó. Chẳng hạn như đồng hồ hệ di truyền hoạt động hướng về mặt trời và được điều khiển bởi bộ não và cặp mắt. Ánh sáng len vào mắt chúng ta kích động và gửi đi một tín hiệu tới một mảng tế bào li ti trong não. Khu vực não này sau đó tiết ra chất kích thích tố dùng để điều phối những chiếc đồng hồ trong những phần tế bào khác nhau của cơ thể. Làm rối loạn hệ thống hoạt động này và tất cả mọi thứ khác sẽ trở nên lộn xộn đảo điên ngay tức khắc.
Mệt mỏi, mất ngủ, tâm trạng vui buồn bất thường chỉ là một phần của tảng băng nằm chìm bên dưới, phần nghiêm trọng hơn mà một số nhà nghiên cứu nghờ rằng nguyên nhân đưa đến một số căn bệnh ung thư có thể là do hậu quả của sự rối loạn của những chiếc đồng hồ sinh học này. Những người đi làm ban đêm, thường tiếp cận với thứ ánh sáng nhân tạo trong những giờ giấc khuya, thường dễ mắc nhiều căn bệnh quái ác hơn là những người đi làm ban ngày.
Không chỉ thế, những chiếc đồng hồ sinh học trong cơ thể chúng ta còn có liên hệ tới sự hình thành của thái dương hệ nữa đấy. Những vòng quay của trái đất và sự xoay chuyển của mặt trăng, theo lối giải thích của một số khoa học gia, tạo nên những nhịp đập phụ nằm ở bên trong những hoá chất của tế bào con người. Những chuyến bay của phi thuyền Apollo đã mang về trái đất hơn 840 cân Anh mẫu đất và đá từ mặt trăng. Kết quả phân tích khoáng chất trong đó cho thấy chúng cũng có những đặc tính hoá học giống như đất đá trong phần vỏ của trái đất, và như vậy suy ra ở những phần thể khác của thái dương hệ chắc hẳn cũng có những đặc tính tương tự như trên.
Giả thuyết hiện nay, dựa trên nhiều chứng cớ khoa học, tin rằng một tảng thiên thạch lớn cỡ bằng Hoả tinh đã va vào trái đất hơn bốn tỷ năm trước. Một hỗn hợp của những mảnh vụn vỡ ra từ vỏ trái đất và thiên thạch kia bị đẩy vào không gian, cuối cùng kết tụ lại thành mặt trăng và làm nghiêng hẳn trục nguyên thuỷ của trái đất.
Do có thảm hoạ trên mà nay chúng ta có bốn mùa chia đều ra trong năm, cùng với ngày tháng và thời lượng 24 giờ mỗi ngày. Những chiếc đồng hồ sinh học và một số căn bệnh chúng ta mắc phải chính là những chứng tích của cái thời khắc lịch sử này của trái đất nơi chúng ta đang sống.
Loài người được sinh ra từ những vẩn bụi trong không gian thì suy ra cuộc sống của chúng ta ít nhiều gì cũng có liên quan tới vũ trụ, và sự hoạt động tuần hoàn của trái đất chắc chắn có tác động lên tâm tính và cảm xúc của chúng ta tuỳ theo mỗi khoảng thời gian của năm. Và Tháng Giêng, tháng khởi đầu của mùa đông ảm đạm, được cho là gây ảnh hưởng xấu nhất lên tâm lý của chúng ta là những người sống ở phần bắc bán cầu của trái đất.
Đó là ta đang bàn tới những cách giải thích của khoa học. Riêng phần ngoại cảnh cũng có nhiều lý do để làm người ta không ưa Tháng Giêng, không chỉ vì cái lạnh đáng ghét của nó mà còn vì đây là tháng mà đối với những người đi làm ở hãng xưởng hoàn toàn không có một ngày lễ nghỉ nào. Chỉ nội điều này thôi cũng đã đủ cho ta thấy Tháng Giêng kém xa Tháng 12 đi trước nó.
Thậm chí ngay cả là một người lạc quan cách mấy và đã cố tự dặn lòng là phải cố gắng tìm ra những cái tốt trong Tháng Giêng thì cũng khó có thể làm cho người ta cầm lòng mà không liên tưởng và nhớ tới những ngày lễ nghỉ cuối năm vừa qua trong sự thèm thuồng và tiếc nuối. Hãy thử tưởng tượng còn điều gì tuyệt vời hơn là được thức dậy vào sáng ngày Giáng sinh và không phải làm bất kỳ một việc gì. Tự cho phép mình được quyền lười biếng, nằm lán thêm chút nữa trên giường. Sau đó mới nhẩn nha bước xuống giường, đi vào bếp tự pha cho mình một ly cà phê thật ngon đầu ngày và từ từ thưởng thức hương vị thơm tho bằng cách uống từng ngụm nhỏ. Rồi bước đến bên cây thông Giáng sinh, lôi ra từng gói quà để xem mình được tặng những món gì và hạnh phúc biết bao khi nhận ra rằng những người thân yêu chung quanh vẫn còn quan tâm đến mình. Và những ngày lễ nghỉ cũng là khoảng thời gian mình được ăn uống thoả thuê không giới hạn mà không lo sợ bị người khác phán xét hay chỉ trích.
Tháng Giêng thì không mang đến những diễm phúc đó. Đây là lúc mọi người phải đi làm trở lại, dù muốn hay không, thì đây vẫn là trách nhiệm vì ta còn phải cưu mang cho cuộc sống bản thân và gia đình. Và trước khi bước chân vào sở thì đã nghe văng vẳng những lời than van từ bên trong phát ra: nào là phải thức dậy sớm sáng nay, nào là lên cân vì ăn uống quá điều độ trong những ngày lễ, nào là làm thế nào để có thể thực hiện được những lời hứa cho những quyết tâm đưa ra trong năm mới v.v…Ôi thôi thì đủ mọi lời than van có thể nghe thấy từ tất cả mọi ngõ ngách ở sở làm đến không thể trốn vào đâu được. Dù có nhắm mắt, nín thở, bịt tai thì những lời than van ấy vẫn cứ văng vẳng vào trong óc. Và đó là những gì sẽ xảy ra trong những ngày đầu năm.
Thế nên, Tháng Giêng bị gán cho là tháng tàn nhẫn nhất so với những tháng khác trong năm là vì vậy.
Huy Lâm