Giải độc vi tính còn gọi là “giải độc kỹ thuật số,” là danh từ tạm dịch nghĩa của hai chữ “digital detox.”
Theo định nghĩa, digital detox đề cập đến một phương thức mà cá nhân muốn từ bỏ hoặc ngưng sử dụng tất cả các thiết bị điện tử như điện thoại cầm tay, iPad,máy tính, nhằm mục đích tách rời đời sống ảo trên mạng xã hội để trở về với cuộc sống thực ngoài đời. Các phương pháp “cai nghiện” này có hiệu ứng giảm bớt stress, bớt những sợ hãi vô cớ khi gắn liền đời sống với các thiết bị điện tử.
Trong thời đại này, chúng ta thường xuyên bị xâm nhập, tràn ngập những kỹ thuật mới, những dữ kiện mới, có khi không cần thiết và tạo nên một sự ứ đọng ,tắt nghẽn trong não bộ, khiến ta như lạc vào ma trận mà không hề hay biết, và dường như không thể tìm ra lối thoát.
Các kỹ thuật hay “công nghệ” mới lúc đầu có giúp ích cho cuộc sống được thuận tiện hơn, nhưng về lâu về dài thì chỉ tạo ra thêm những phiền toái thay vì những thoải mái mà ta lầm tưởng. Có chăng những thoải mái ấy đến từ những cơn nghiện như người ta ghiền thuốc phiện. Ví dụ, những mạng xã hội chỉ làm cho ta chia trí, chia mất đi những thời gian thực tế, quý báu để dành cho người thân và cho công việc làm thiết thực.
Các công ty như Google, Facebook, Apple đã nghiên cứu rất kỹ để kéo người tiêu thụ vào chỗ bị ghiền. Vuốt máy điện thoại cầm tay hay nhấp chuột lướt mạng không khác gì bấm nút máy slot machine ở sòng bài. Nghiên cứu cũng cho thấy người ghiền điện thoại cầm tay và các thiết bị điện tử, cho dù có nhiều bạn trên mạng ảo xã hội, lại dễ có tính tình ích kỷ, và có khi tự kiêu tự đại, không cởi mở với người thật và bạn thật. Họ có thể vô cảm và nói chuyện thiếu chiều sâu trong giao tế ngoài đời.
Chưa kể đến tình trạng mất ngủ, giảm trí nhớ, cùng với các triệu chứng như mắt mờ, tai nghễnh ngảng, nhức đầu, và mỏi cổ đau nhức cơ thể. Do việc “vuốt” điện thoại di động, ngón tay cái có thể bị sưng, đau, và lúc nào cũng trong vị thế co quắp, gãy khúc tình trạng mà danh từ y khoa gọi là “trigger finger,” có nghĩa là ngón tay móc lại như bóp cò súng.
Ta đã nghe nói đến “detox” hay giải độc bằng các loại nước trái cây này nọ là không thực tiễn. Nhưng giải độc vi tính digital detox là chuyện phải làm để loại trừ những độc tố nguy hiểm đến cơ thể, tâm hồn, cũng như trí tuệ.
Sau đây là một số biện pháp:
1. Loại trừ tất cả những nguồn làm chia trí, chia sẻ đời sống thực với đời sống ảo
Cuộc sống thật được thúc đẩy do bốn động cơ: gia đình, bạn bè thân yêu, sức khoẻ và công việc làm ăn. Tất cả những gì không liên hệ, không thiết yếu và có ảnh hưởng tai hại đến bốn động cơ này cần phải loại trừ. Có nghĩa là không có những tiếng chuông báo hiệu trên điện thoại từ những ứng dụng và mạng xã hội. Hãy tắt hết tất cả những tin báo, tin nhắn và thường xuyên tháo bỏ tất cả những app không cần thiết. Mỗi lần cập nhật hệ điều hành là cơ hội để xoá sạch computer hay điện thoại để làm lại từ đầu.
2. Thời gian vô cùng quý báu
Ai cũng có nhiều nhất là “ba vạn sáu ngàn ngày.” Mỗi ngày, chúng ta bình quân có tán giờ để làm công việc, tám giờ để ngủ, và tám giờ để di chuyển, ăn uống, nghỉ ngơi, giải trí, thời giờ cho gia đình, hay làm chuyện lặt vặt. Theo thống kê, hiện nay trung bình một người tiêu mất 12 giờ để xem các màn hình, thiết bị điện tử. Nên tự hỏi “Tại sao?” và được mất những gì, trước khi móc điện thoại ra khỏi túi.
Điện thoại đi động có tiện ích giúp cho ta liên lạc với bạn bè, đồng nghiệp, người thân hoặc giúp ta tra cứu những dữ kiện cần thiết. Tuy nhiên, hầu hết thời gian sử dụng điện thoại là chỉ để phung phí thì giờ một các vô ích và vô lý. Không nên tự bào chữa là mình cần điện thoại cho công việc rất ư là bận rộn. Bạn không bận đến độ phải dùng điện thoại hay các thiết bị điện tử 24/7.
3. Nhịn đói để sống lâu
Trái với bớt ăn hay lâu lâu nhịn đói để sống lâu, nhịn đói thiết bị điện tử không nguy hiểm đến sức khoẻ mà còn giúp chúng ta bớt stress và sống lâu hơn.
Những bước nhỏ ban đầu có thể là không sử dụng điện thoại khi ăn cơm, kế đến là không sử dụng điện thoại sau buổi cơm tối, nhất là không có thiết bị điện tử trong phòng ngủ. Kế đến là một hoặc hai ngày trong tuần không sử dụng thiết bị điện tử. Tuyệt đối không sử dụng hai, ba thiết bị điện tử cùng một lúc, ví dụ như xem TV, trả lời tin nhắn và lướt mạng trên máy tính.
4. Nghỉ chơi
Hiện nay có nhiều chương trình giải độc, cải huấn người ghiền giống như người ghiền ma tuý, bằng cách vào trại, lên núi, xuống biển để cách ly thiết bị điện tử trong vòng 30 ngày. Nhưng ta cũng tự tạo cho mình những chương trình tự cải huấn như thế bằng cách lợi dụng những chuyến đi nghỉ vacation để giải độc. Trước khi rời khỏi nhà, xóa sạch những app không cần thiết, và đóng cửa tất cả các tài khoản mạng xã hội. Khi đi chơi chỉ sử dụng điện thoại cho trường hợp khẩn cấp mà thôi.
5. Giới hạn mạng xã hội
Mạng xã hội như Facebook giúp ta liên kết với bạn bè, người thân. Nhưng, nghiên cứu cho thấy lên mạng xã hội quá nhiều khiến ta dễ bị tự ti vì so đo cá nhân mình với các thần tượng ảo. Nên giới hạn kết bạn trên mạng, đại loại, chọn bạn mà chơi. Ít bạn, ít thời giờ trên mạng xã hội sẽ giới hạn bớt những thôi thúc phải chia sẻ đời sống riêng tư cho thiên hạ. Một ngày không đăng hình trên Facebook là một ngày u ám, ăn không ngon ngủ không yên.
Bệnh ghiền thiết bị điện tử là một bệnh có thật, của người thật sống trong mạng ảo. Digital detox là biện pháp thực tiễn hơn cả các loại giải độc detox khác của trào lưu. Giải độc vi tính không kém gì các phương pháp chữa bệnh tim mạch, cao máu, cao mỡ, cao đường, vì nó giúp ta sống vui, sống khoẻ, sống hết thời gian hữu hiện trên cõi đời này.

Bác Sĩ Hồ Ngọc Minh
Bác Sĩ Minh là Board Certified về Obstertrics, Gynecology và Reproductive Endocrinology Infertility. Phòng mạch tọa lạc trong khuôn viên bệnh viện Fountain Valley, tại 11180 Warner Ave., Suite 465, Fountain Valley, CA 92708. Số điện thoại liên lạc: (714) 429-5848, trang nhà: www.bacsihongocminh.com.