Khoảng 20 năm trước, khi được hỏi, hầu hết các cặp uyên ương thường cho biết là họ quen nhau qua giới thiệu của bạn bè hay gia đình, hoặc gặp ở trường học, nhà thờ hay một nơi công cộng nào đó. Nhưng kể từ khi ứng dụng Tinder bắt đầu được cài đặt trong các điện thoại thông minh vào năm 2013, nó đã làm thay đổi cái thói quen tìm người bạn tình truyền thống và mở ra một thời đại mới trong chuyện hẹn hò, yêu đương của xã hội hiện nay.
Trong mục báo hỷ Wedding Announcements của tờ New York Times năm 2018, người ta đếm được cứ 1,000 cặp tân hôn thì có 93 cặp là quen nhau qua các ứng dụng hẹn hò (dating apps) như: Tinder, Bumble, Hinge, Coffee Meets Bagel, Happn, và một số ứng dụng khác. Một năm trước đó, cũng trong mục báo hỷ trên, có 71 cặp cho biết họ quen nhau qua các ứng dụng. Đấy là chưa kể còn nhiều cặp vợ chồng khác quen nhau qua các trang mạng mai mối có số thành viên cao hơn gấp bội và người ta ước tính có khoảng 19 phần trăm các cặp vợ chồng mới cưới hiện nay quen biết nhau qua các dịch vụ kiểu đó.
Ứng dụng hẹn hò có nguồn gốc từ trong các cộng đồng người đồng tính, như hai ứng dụng Grindr và Scruff, giúp liên kết đàn ông đồng tính độc thân lại với nhau bằng cách tìm kiếm các thành viên đang thường xuyên sử dụng ứng dụng này trong một phạm vi địa lý được xác định, đã lần lượt xuất hiện trên các điện thoại thông minh vào những năm 2009 và 2010. Với sự xuất hiện của ứng dụng Tinder năm 2012, những ai có iPhone lúc đó, bất kể thuộc giới tính nào, đều có thể sử dụng ứng dụng này để đi tìm cho mình một người bạn tình thật sự, hay đơn giản hơn là một người để hẹn hò, và không lâu sau đó nó trở thành ứng dụng hẹn hò được nhiều người sử dụng nhất trên thị trường. Tuy nhiên, sự chuyển hướng trong chuyện hẹn hò mới thật sự bám rễ sâu xa trong sinh hoạt của xã hội là một năm sau đó khi ứng dụng Tinder mở rộng qua cho các loại điện thoại Android, lúc đó chiếm hơn 70 phần trăm điện thoại thông minh trên thế giới. Sau đó không lâu, nhiều loại ứng dụng hẹn hò khác lần lượt xuất hiện.
Riêng trong lãnh vực kỹ thuật, có thể nói Tinder là một thứ phát minh mới trong chuyện hẹn hò nhau, hay nói chung là trong sinh hoạt quan hệ tình cảm. Việc người ta đi tìm bạn tình trong một thế giới ảo được ví giống như đi mua sắm vậy. Người sử dụng ứng dụng phải trả một chi phí nào đó để được vào trong không gian ảo kia để tìm bạn hay tìm một đối tượng để hẹn hò. Và hơn nữa, việc hẹn hò nay không còn quá mất thì giờ hay những đòi hỏi này kia như trước nữa. Khi nào cần một đối tượng để hẹn hò thì người ta chỉ việc bước vào không gian ảo đó, đăng lên thông tin cá nhân, sau đó ứng dụng sẽ đi tìm một đối tượng thích hợp nhất cho mình lựa chọn. Tuy nhiên trên thực tế, chuyện hẹn hò trong thời đại của ứng dụng mang nhiều sắc thái hơn thế. Những sinh hoạt liên quan đến tình cảm chắc chắn đã có nhiều thay đổi về cách người ta đi tìm và làm quen những người bạn tình tương lai của họ, nhưng những gì mà người ta đang tìm kiếm phần nhiều vẫn không khác trước mấy, đó là sự đồng hành hoặc sự thỏa mãn trong vấn đề tình cảm.Trong khi đó, nhiều vấn đề tình cảm khác như sự cô đơn, buồn chán, hy vọng, thất vọng của những cá nhân thuộc diện độc thân và đang tìm kiếm đối tượng, thì vẫn chưa giải quyết được. Những thứ ấy chỉ thay đổi hình dạng bên ngoài thôi, còn cốt lõi thì vẫn thế.
Nhưng công bình mà nhìn nhận thì những ứng dụng như Tinder đã giúp tạo nhiều cơ hội hơn để người ta có thể gặp gỡ làm quen với nhau, mở rộng mạng lưới xã hội để những người độc thân dễ dàng quen biết nhau hơn, tạo điều kiện tương tác giữa người này với người kia mà trong quá khứ những người này rất khó có cơ hội hay điều kiện để gặp mặt nhau chứ chưa nói đến quen biết.
Như câu chuyện của cô Jess Flores, 30 tuổi, sống ở Virginia Beach, làm đám cưới hồi cuối năm ngoái với người bạn trai duy nhất mà cô gặp và quen biết lần đầu qua Tinder, và cô nói rằng nếu như không có ứng dụng này thì chắc là họ sẽ không bao giờ gặp mặt ở ngoài đời.
Trước đây, những người bạn trai cô cặp kè thường là loại người có lối sống buông thả. Còn người nay là chồng của cô tên Mike thì thuộc loại cổ điển, sống có quy củ, ngăn nắp, không xâm hình này nọ trên người. Có thể nói hoàn toàn trái ngược lại với những loại đàn ông cô chọn trước kia. Cô kể lại là cô quyết định thử quen anh này sau khi đọc được một dòng thông tin cá nhân của anh ta có vẻ hài hước làm cô bật cười.
Mặc dù Mike sống ở thị trấn kế cận, không xa bao nhiêu, nhưng với thói quen sinh hoạt đời thường của hai người rất khác nhau thì rất khó có cơ hội để gặp mặt nhau ở những nơi công cộng. Cô không tới những nơi anh thường lui tới, và ngược lại. Cả hai người lại làm những nghề chuyên môn khác nhau, cô làm một nơi, anh làm một nơi. Thế nên, cái không gian chung để hai người có thể gặp và quen biết nhau rất nhỏ. Nhờ Tinder mở rộng cái không gian đó nên Jess và Mike mới gặp được nhau và nên duyên vợ chồng.
Tuy nhiên, vượt ra khỏi không gian của môi trường xã hội tự nhiên, những loại ứng dụng hẹn hò cũng có nhược điểm của chúng. Các chuyên gia về hôn nhân nói rằng khi những người bạn tình hay những cặp vợ chồng không có chung những nét tương đồng trong quan điểm và trong những sinh hoạt đời thường thì thường có nhiều rủi ro đưa tới đổ vỡ hay ly dị hơn. Trước đây, trong những mối quan hệ truyền thống, trước khi người ta chính thức hẹn hò nhau thì ít ra người ta phải tìm hiểu và biết một chút nào đó về đối tượng kia, tìm ra một vài điểm chung nào đó. Ngày nay, qua các ứng dụng hẹn hò, người ta chỉ biết nhau qua một số thông tin cá nhân, còn phần tìm hiểu nhau thì cứ tiến tới hẹn hò trước đi rồi sau sẽ biết.
Một số người còn tin rằng, mặc dù các đối tượng tìm gặp trong những ứng dụng hẹn hò có tên có tuổi đầy đủ, nhưng dường như vẫn có cái gì đó gọi là ẩn danh – nghĩa là, thiếu đi sự kết nối giữa hầu hết những đối tượng mà ứng dụng ghép đôi họ với nhau, làm cho kiểu hẹn hò thời đại mang tính chất kỹ thuật mang vẻ lạnh lùng, xa lạ, thiếu cái rung cảm của nội tâm. Hai người hẹn sẽ gặp nhau ở một quán nước tại một góc phố nào đó nhưng trước đó họ không hề biết mặt nhau và không có bất kỳ một mối liên hệ nào. Cuộc hẹn hò xem ra có vẻ gì đó kỳ quái, và vì vậy hai đối tượng nhiều phần sẽ tỏ ra mất tự nhiên và có thể trở nên lố bịch, tự đánh mất đi những nét đáng yêu của mình, là yếu tố quan trọng để đưa mối quan hệ gần sát lại với nhau hơn.
Mà đôi khi chưa có cơ hội gặp mặt, mới chỉ là trao đổi nhau một vài tin nhắn thôi mà có người đã tỏ ra thô lỗ khi những lời nhắn gửi tới từ đối tượng kia không hợp ý họ. Có giả thuyết cho rằng con người ta tỏ ra có thái độ thiếu lễ độ, tử tế là vì khi người ta có cảm giác như đang đối thoại với một người lạ mặt, không quen biết nên người ta thấy không cần phải giữ ý tứ, vô tình đánh mất đi cái bản chất văn hoá ứng xử tối thiểu cần thiết. Trong khi những dòng thông tin cá nhân nào trong hồ sơ ứng dụng cũng đầy những lời lẽ đẹp đẽ làm cho người nhẹ dạ dễ tin và có thể đưa tới những hiểu lầm hết sức tai hại.
Tuy nhiên, các ứng dụng, hay nói rộng hơn là kỹ thuật thời hiện đại, đã làm thay đổi cách người ta hẹn hò nhau, mà sự thay đổi quan trọng nhất là nơi mà các cuộc hẹn hò được bắt đầu và bắt đầu như thế nào.
Trước kia, phần lớn người ta quen biết nhau tại những nơi như trường học, sở làm hoặc qua sự giới thiệu của gia đình bạn bè rồi bước kế tiếp mới là hẹn hò. Nay, những cuộc hẹn hò giữa hai người đang bị tách rời ra khỏi cái phần sinh hoạt xã hội truyền thống trên và tiến gần hơn tới sự giới thiệu hay kết nối của ứng dụng hay một trang mạng làm mai mối nào đó trong một không gian ảo, hoàn toàn không cần tới cái tính chất hữu cơ: biết mặt nhau qua ảnh chụp, hiểu chút ít con người của nhau qua vài dòng thông tin cá nhân, trao đổi với nhau không qua giọng nói mà qua những lời nhắn, thiếu mất đi cái phần âm thanh rất quan trọng.
Tuy nhiên, cũng có người cho rằng biên giới giữa chuyện yêu đương và những hình thức tương tác xã hội hiện đại khác có những điểm lợi của chúng – đặc biệt là trong thời đại khi mà những cáo buộc về sách nhiễu tình dục ngày càng nhiều, nhất là ở nơi sở làm, thì hình thức hẹn hò qua ứng dụng giúp người ta tránh được điều đáng tiếc đó. Các ứng dụng hẹn hò cung cấp một không gian nơi người sử dụng có chung một mục đích là đi tìm người để hẹn hò.
Nhưng để kiếm cho được một người hợp ý để hẹn hò không phải là dễ, thế nên muốn được thành công thì người ta phải chủ động trong việc sử dụng ứng dụng thường xuyên, đều đặn như một công việc thật sự vậy. Có thể các ứng dụng hẹn hò sau một thời gian không còn là một điều gì mới mẻ nữa, không còn tạo được cảm giác hứng thú, lôi cuốn như lúc ban đầu, nhưng chúng đã trở thành một phần không thể thiếu của chuyện hẹn hò, và dù muốn dù không, người ta phải cần đến chúng để bắc một nhịp cầu.
Huy Lâm
