Con người càng lớn tuổi càng bớt tự tin ở khả năng thể chất lẫn tinh thần của chính mình và trở nên hay lo sợ đủ thứ. Do tiến trình lão hóa tự nhiên làm cho mọi động tác và phản ứng không còn nhanh nhẹn, người già càng thận trọng từ chuyện đơn giản như đi đứng cho đến những quyết định quan trọng. Họ lo sợ gặp phải những bất trắc rủi ro.
Để tránh rủi ro, người càng già càng ít đi ra ngoài, tránh đi du lịch xa, hoặc không thích đến những nơi có đám đông, những chốn hội hè ngoài trời. Nếu bảo là họ sợ chốn đông người cũng đúng vì những chuyện lộn xộn thường xảy ra ở chốn đông người: cãi lộn, gây gỗ, đâm chém, bắn giết, đủ thứ tai nạn xảy ra. Cho dù bạn là người vô can nhưng có khi cũng bị vạ lây, một thành phần mà các bản tin tức thời sự gọi là “nạn nhân vô tội”. Người già cảm thấy an tâm hơn khi ở nhà, mặc dù có khi họ chỉ sống một mình. Nhưng như vậy không hẳn là họ cô đơn. Họ chỉ muốn sống ẩn dật.
Sống trong một không gian của riêng mình cũng có nhiều cái lợi. Dành thời gian yên tĩnh một mình không bị ai quấy rầy cho phép bạn thư giãn, chiêm nghiệm bản thân và khởi động lại bộ não. Thời gian để suy nghĩ cho phép bạn suy nghĩ hiệu quả hơn các vấn đề riêng tư, tìm giải pháp mà trước đó bạn chưa có điều kiện để làm. Đối với một số người, điều đó chỉ đơn giản là bớt đi những giao tiếp xã hội, đồng thời họ trân quý và vui hưởng thú được ở một mình để theo đuổi những công việc họ thích.
Nếu bạn là người sống về nội tâm nhiều hơn thì như vậy lại càng tốt. Sống một cuộc sống ẩn dật, bạn dễ tập trung vào công việc sáng tạo. Ví dụ như nữ thi sĩ Emily Dickinson (1830-1886) nổi tiếng trong văn học Hoa Kỳ. Bà là một trong các khuôn mặt ẩn dật nhất trong văn học Mỹ. Hầu như bà sống suốt cuộc đời 56 năm của bà nơi quê nhà Amherst, Massachusetts, trừ một lần đi Philadelphia, một lần đi Washington D.C., và vài lần đi Boston vì từ Amherst đi Boston gần hơn nhiều. Đến năm 40 tuổi, bà không bao giờ ra khỏi khu đất sở hữu của gia đình bà nữa, có khi ở miết trong phòng trên lầu, cho đến khi qua đời.
Emily Dickinson còn được người đời xem là một ẩn sĩ huyền thoại vì bà tự cô lập và giấu kín bí mật cá nhân trong nửa sau của cuộc đời. Trong hơn hai ngàn bài thơ bà sáng tác, chỉ có 12 bài đăng trên báo mà lại còn không đề tên nữa chứ. Bà sáng tác cả đống thơ xong cất kỹ không cho ai đọc hết; mãi sau khi bà mất rồi, em gái bà lục đồ đạc riêng tư của bà mới thấy. Còn nữa, tình bạn mà bà vui hưởng trong nửa cuộc đời sau phần lớn chỉ qua liên lạc thư từ chứ không gặp mặt.
Có điều bạn hãy nên chắc chắn rằng, ngay cả khi dành nhiều thời gian một mình, bạn phải để ý đến tâm trạng của bạn, xem bạn có dấu hiệu gì bất lợi cho sức khỏe không. Nếu bạn cảm nhận có dấu hiệu của sự buồn chán khi sống ẩn dật thì bạn nên điều chỉnh lối sống ngay. Nếu cần, bạn nên tìm kiếm sự giúp đỡ của người thân hay bác sĩ. Sống ẩn dật không có nghĩa là chán đời, phó mặc cái thân tứ đại. Sống ẩn dật mà biết lo cho bản thân đầy đủ mới hay.
Cách sống ẩn dật 1: Dành thời gian một mình
Chuẩn bị tinh thần cho một vài nỗi lo sợ có thể có. Đối với những người có tính tình năng động, dành hết thời gian sống một mình là đáng sợ. Trong thời đại kỹ thuật số ngày nay, con người kết nối với nhau hơn bao giờ hết. Nếu là một người đã quen với nếp sống bận rộn giao tiếp, trước khi muốn dành thời gian để ẩn dật, bạn cần có một khoảng thời gian điều chỉnh và chuyển tiếp. Nếu không, bạn có thể cảm thấy lo sợ hoặc bối rối khi lần đầu tiên cắt đứt mọi liên lạc.
Cố gắng vượt qua mọi suy nghĩ tiêu cực. Khi bắt đầu dành nhiều thời gian hơn để sống ẩn dật, bạn nên biết rằng có thể bạn sẽ cảm thấy một số khó chịu lúc đầu. Tuy nhiên, bạn cũng hãy nhớ những lợi ích của sự ẩn dật. Bạn có thể làm việc hiệu quả qua một số vấn đề nhất định hoặc tập trung vào những mưu cầu sáng tạo nhất định nếu bạn dành thời gian một mình. Những lợi ích này có giá trị trong thời gian điều chỉnh ban đầu.
Nếu cảm thấy sợ khái niệm ẩn dật, bạn hãy xem xét gốc rễ của nỗi sợ đó là do đâu. Bạn sợ cô đơn hay có điều gì đó sâu sắc hơn bạn đang gặp phải? Những trải nghiệm tồi tệ trong quá khứ đôi khi khiến cho bạn ngần ngại sống ẩn dật.
Khám phá những sở thích mới. Bạn hãy sử dụng thời gian ẩn dật một cách khôn ngoan. Thật dễ để rơi vào bẫy cám dỗ của sự lười nếu bạn rảnh rỗi hoàn toàn. Thay vì say sưa xem chương trình TV hoặc ngủ cả ngày, bạn hãy cố gắng tiếp nhận một số sở thích mới. Chọn sở thích nào mà bạn có thể tự làm.
Nếu lúc bắt đầu cuộc sống ẩn dật mà bạn không cảm thấy thoải mái thì đó có thể là do nhàm chán. Nếu bạn không có đủ công chuyện thích thú để lấp đầy thời gian, bạn sẽ cảm thấy rất buồn chán hoặc thất vọng khi một mình. Bạn hãy chọn một sở thích nào đó mà nó giúp bạn chống lại sự nhàm chán. Bạn sẽ có một cái gì đó để làm với thời gian rảnh mới tìm được. Người già dễ rơi vào sự nhàm chán vì không nghĩ ra được chuyện gì hứng thú để làm cho qua thời giờ trống trải. Có lẽ tại thực sự chính họ cũng không biết là họ thích làm gì. Hoặc họ không đủ khả năng và điều kiện để thực hiện điều mà họ thích.
Bạn hãy nhớ rằng, một sở thích không nhất thiết phải tạo thành một niềm đam mê. Nhiều người e ngại để thử các sở thích đơn độc như chụp ảnh, vẽ, hát, đàn hoặc viết. Họ ngại hoặc sợ gì chứ? Sợ mình dở không bằng ai chăng? Tuy nhiên bạn phải nhớ mục đích chính bạn theo đuổi sở thích đó không phải là để nổi danh. Bạn chỉ đang cố gắng khỏa lấp thì giờ rảnh rỗi để giải trí mà thôi.
Sáng tạo. Nhà bác học Albert Einstein từng nói: “The monotony and solitude of a quiet life stimulates the creative mind.” (Sự đơn điệu và sự cô độc của cuộc sống yên tĩnh kích thích trí óc sáng tạo). Nhiều người chọn cuộc sống ẩn dật để thúc đẩy sự sáng tạo. Không bị những hoạt động giao tiếp xã hội chi phối, bạn có thể tập trung hơn vào công việc sáng tạo của riêng bạn. Nếu bạn là người có tâm hồn nghệ sĩ thích hò hát, chụp ảnh, vẽ vời, viết lách thơ văn hoặc bất kỳ thể loại sáng tạo nào khác, bạn hãy tận dụng thời gian ẩn dật để phát triển tài năng tiềm tàng từ bấy lâu nay mà chưa có cơ hội thực hiện.
Suy nghĩ sâu sắc. Văn chương, âm nhạc, nghệ thuật đặt ra những câu hỏi khó và thú vị nhất về bản chất của sự hiện hữu và tồn tại của con người. Nếu bạn liên tục bị những điều phiền nhiễu quấy rầy làm mất hết thì giờ quý báu, chắc chắn điều đó sẽ ngăn cản sự sáng tạo, làm sao bạn có thể rảnh trí để suy nghĩ sâu sắc hơn về sự hiện hữu và mục đích của bản thân bạn trên cõi đời này. Nếu bạn ẩn dật, bạn sẽ có nhiều thời gian để suy ngẫm và đi tìm bản ngã.
Nghiên cứu học hỏi. Biến thời gian sống ẩn dật làm cơ hội học hỏi những điều hữu ích cho nghề nghiệp. Đây là lúc bạn tập trung đầu óc cho một dự án mới, một kế hoạch mới nào đó. Nếu trước đây bạn chưa bao giờ có thì giờ để tra cứu tìm hiểu kỹ một đề tài nào đó, một tác phẩm mà bạn muốn đọc, cuộc sống mới với tư cách là một người ẩn dật cho phép bạn làm như vậy. May mắn là thời đại Internet cho phép bạn ngồi nhà chứ không nhất thiết phải đến thư viện.
Ngắt kết nối với mạng xã hội. Nếu bạn muốn được ẩn dật, bạn cần ngắt kết nối với mạng xã hội. Nhiều người nghiện/ghiền mạng xã hội. Họ dành một phần thời lượng đáng kể mỗi ngày chỉ để tán gẫu qua điện thoại, gởi tin nhắn, đối đáp linh tinh, đăng hình ảnh, video lên trang Facebook cá nhân, v.v. Bạn muốn sống ẩn dật hữu ích chớ không muốn phí phạm thì giờ vô ích, vậy thì bạn nên bớt lông nhông trên mạng xã hội. Tắt điện thoại cầm tay, không mở FB để thăm viếng theo dõi sinh hoạt của từng người bạn, đừng tò mò thắc mắc làm gì.
Nhớ lại thời thơ ấu. Nhớ lại với những kỷ niệm êm đẹp của tuổi thơ là một cách xoa dịu tâm hồn và xả căng thẳng. Khi gặp những khó khăn trong đời sống, khi mất định hướng, khi nhàm chán không biết phải làm gì, bạn hãy cố nhớ lại thời tuổi ngọc bạn đã có những ước mơ gì. Điều đó có thể nhắc nhở bạn phải theo đuổi cho trọn ước mơ, hay ít ra cũng cố gắng tận dụng hết khả năng để sống như một con người tốt. Hãy cố gắng nhớ làm thế nào bạn thư giãn như một đứa trẻ vô tư.
Nếu bạn có một tuổi thơ hạnh phúc, bạn có nhiều khả năng tự làm dịu bản thân. Nếu nhu cầu cơ bản của bạn được đáp ứng khi còn nhỏ, bạn xem thế giới là một nơi an toàn, đáng tin cậy.
Dành thời gian ngoài trời. Nhiều người ẩn dật có niềm yêu thích với thiên nhiên. Thư thả đi bộ một mình trong công viên hòa mình cùng với cảnh vật đất trời bao la sẽ giúp cho bạn cảm thấy cuộc sống ẩn dật quyến rũ hơn và đáng yêu thích hơn. Trong sự yên tĩnh, bạn được sống với những suy nghĩ riêng tư, quan sát vạn vật từ những đám mây lang thang trên bầu trời cho đến con sóc liếng thoắng vừa chạy đến bên chân bạn. Bạn sống ẩn dật nhưng bạn không hề cô đơn. Bạn vẫn kết nối với tạo vật. May mắn là chúng ta sống ở Canada, một đất nước quá dư thừa không gian xanh tươi đẹp mà ngay cả trong những thành phố lớn cũng không thiếu. Theo quy định bắt buộc của chính phủ, tại mỗi khu xóm dân cư đều có khoảng không gian xanh. Dù bạn cư ngụ tại khu phố nào chăng nữa, bạn cũng có thể tiếp cận một công viên có cây có cỏ để bạn đi bộ và hít thở không khí trong lành.
Cách 2: Duy trì bản thân
Tìm công việc có thể làm ở nhà. Nếu bạn muốn trở thành một người ẩn dật, bạn có thể do dự về việc làm việc bên ngoài nhà của bạn. Với công nghệ hiện đại, có rất nhiều công việc bạn có thể dễ dàng làm tại nhà nếu bạn có máy tính xách tay và kết nối internet.
Công việc viết lách tự do thường được thực hiện tại nhà. Cũng có nhiều công việc, như công việc phiên âm, có thể được thực hiện tại nhà. Nhiều công ty thuê các nhà thiết kế các trang web làm việc tại nhà. Ngoài ra, ngày nay rất nhiều công việc thuộc loại giải đáp thắc mắc qua điện thoại cũng được điều hành tại nhà. Bạn có thể là đại diện dịch vụ khách hàng (customer service representative) tại nhà riêng của bạn, thay mặt cho một doanh nghiệp. Chính vì vậy mà có khi bạn gọi cho một công ty ở Canada mà người trả lời điện thoại ở tuốt bên Ấn Độ.
Nếu bạn là một người có khả năng chuyên biệt, bạn hãy nghĩ đến việc nhận làm tại nhà. Điều này không nhất thiết có nghĩa là bắt đầu kinh doanh của riêng bạn. Bạn có thể làm công việc “lãnh mối” (freelance) tại nhà cho khách hàng.
Mua hàng trực tuyến. Trong thế giới hiện đại, hầu hết mọi thứ bạn cần đều có thể được đặt hàng trực tuyến. Quần áo, sách, thực phẩm và các mặt hàng khác có thể được đặt hàng từ các trang web như Amazon. Có thể bạn hơi bực mình vì phải trả thêm phí giao hàng, nhưng hãy nhớ rằng bạn đang là người ẩn dật, hầu như suốt ngày không ra khỏi nhà. Mặc dù bạn phải tốn thêm một ít tiền cho việc giao hàng, nhưng bạn khỏi chi tiền xăng và nhất là khỏi phải lặn lội ra ngoài trời vào những ngày lạnh căm giá rét.
Gặp trường hợp hoặc vì yếu kém sức khỏe hoặc vì không có phương tiện, hay là bạn muốn trở thành một người ẩn dật thứ thiệt 100%, bạn có thể do dự không muốn rời khỏi nhà, nhất là vào những ngày thời tiết xấu tuyết rơi mù mịt. Nhà hết thức ăn ư? Không sao, bốc điện thoại gọi một cú là có ngay. Thời buổi này bạn đi chợ “online” cũng được vì hầu hết các chuỗi chợ chính đều cung cấp dịch vụ giao hàng tận nhà.
Nếu bạn không muốn đặt hàng trực tuyến, hay là bạn thuộc loại người cổ lổ sĩ không quen với lối sống kỹ thuật cao, bạn có thể đi mua sắm vào giờ các cửa hàng vắng khách. Ví dụ đi mua sắm vào lúc trưa ngày Thứ Tư. Buổi trưa ngày thường vì là giờ thiên hạ đang trong sở làm; Thứ Tư vì đó là ngày cuối của mỗi quảng cáo hàng tuần.
Giữ kết nối với một số người. Nếu muốn trở thành một người ẩn dật, bạn có thể cảm thấy mình phải cắt đứt mọi liên lạc. Tuy nhiên, đây không phải là trường hợp bắt buộc. Trên thực tế, một lối sống ẩn dật có thể không bền vững nếu bạn cắt đứt tất cả bạn bè và các mối quan hệ xã hội.
Các mối quan hệ mạnh mẽ (với một vài người bạn thân nhất) có thể giúp bạn cảm thấy an tâm hơn khi dành thời gian sống ẩn dật. Ngay cả khi bạn thích dành thời gian một mình, điều quan trọng là có thể có ai đó để hàn huyên tâm sự nếu cần. Ai cũng cần hỗ trợ trong trường hợp khẩn cấp cả, ít nhất là một người.
Trước khi cam kết một cuộc sống ẩn dật, bạn nên thông báo cho người thân và bạn bè biết ý định của bạn để họ an tâm, khỏi ngạc nhiên hoảng hốt khi bạn đột ngột biến mất trên mạng xã hội. Làm như vậy bạn cũng sẽ cảm thấy an tâm hơn và để khẳng định rằng đó là một sự lựa chọn hơn do tự nguyện chứ không phải là một điều cưỡng bách.
Đối phó với căng thẳng. Khi chọn sống ẩn dật, bạn phải biết cách kiểm soát sự căng thẳng có thể xảy ra. Những suy nghĩ rắc rối lộn xộn có thể khó tránh hơn nếu bạn có quá nhiều thì giờ ở không.
Trong trường hợp cảm thấy có dấu hiệu căng thẳng hoặc suy sụp, hãy gọi cho người hỗ trợ, là người bạn thân thích và tín cẩn nhất, là vị cứu tinh, để thố lộ, để chia sẻ tâm tư, để nhận được sự khích lệtinh thần và an ủi.
Thực hành các hoạt động giảm căng thẳng, như thiền, thở sâu và yoga. Các bài tập hướng dẫn giúp giảm căng thẳng này đều có trên Youtube, rất tiện cho bạn thực hành.
Tập thể dục thường xuyên. Có một chế độ tập thể dục thường xuyên có thể giúp bạn kiểm soát được cảm xúc tiêu cực. Bạn nên tập thể dục tùy theo tình trạng sức khỏe của bạn chứ không nhất thiết phải theo đúng thời lượng hay các động tác đòi hỏi. Quan trọng là cần tập đều đặn và bạn đừng nên cố gắng tập quá sức.
Cách 3: Tránh mắc phải sai lầm
Hãy xem xét sức khỏe tinh thần. Sống ẩn dật có nhiều lợi ích. Tuy nhiên, xu hướng tự cô lập và tránh né những giao tiếp xã hội có thể là triệu chứng của rối loạn sức khỏe tâm thần tiềm ẩn. Cắt đứt sự tiếp xúc giữa bạn với mọi người khác có thể làm tăng cảm giác chán nản, lo lắng và cô lập. Nếu bạn cảm thấy buồn, lo lắng hoặc không vui trong hầu hết thời gian thì đó có thể là một trong những triệu chứng của bệnh. Lối sống ẩn dật chắc là không hợp với bạn rồi đó. Bạn hãy hẹn gặp chuyên gia sức khỏe tâm thần để được chẩn đoán đúng mức.Bạn có thể tìm một nhà trị liệu bằng cách nhờ bác sĩ gia đình của bạn giới thiệu giùm.
Tránh tiêu phí thì giờ vô lối. Với một số người, khi họ có thừa thì giờ rảnh rỗi thì họ có khuynh hướng phung phí không suy nghĩ, không ý thức. Khi họ bận rộn với các sự kiện xã hội có đông bạn bè thì không sao, nhưng khi họ tập cách sống ẩn dật, do không tự chủ, họ bị lôi cuốn vào các hoạt động vô bổ như xem tivi, xem phim bộ nhiều tập, chơi các trò chơi điện tử và ăn ngủ không điều độ. Điều này làm hỏng mục đích lợi ích tích cực của sự sống ẩn dật.
Để tránh tiêu phí thì giờ vô lối, bạn nên lập ra một thời khóa biểu lịch trình làm việc hàng ngày, ấn định rõ ràng giờ nào thức, giờ nào làm việc, giờ nào tập thể dục, giờ nào đi ngủ; và bạn phải áp dụng răm rắp mỗi ngày. Nếu không bỏ được hẳn những cám dỗ, chẳng hạn như chơi game, bạn cố gắng giới hạn và bỏ dần đi.
Nếu việc ăn uống thiếu suy nghĩ là một vấn đề đối với bạn, hãy cố gắng theo dõi lượng calo bạn đang tiêu thụ. Ghi nhật ký những gì bạn đang ăn và khi nào. Nếu bạn thấy mình tăng cân, hãy thử giảm mức tiêu thụ calo.
Tóm lại, không phải ai cũng có thể vui sống ẩn dật. Tùy cá tính, có người sợ sống cô độc lẻ loi, trong khi người khác thì ngại chốn đông người và chỉ muốn sống ẩn dật.
Phan Hạnh