Loài người là giống sống theo bầy đàn và vì vậy người ta cần có bạn. Kể từ khi đại dịch Covid-19 bắt mọi người phải nhốt mình trong nhà thì sự cần có bạn lại càng thúc bách hơn nữa. Không có bạn thì ít ra cũng phải nhìn thấy người này đi qua người kia đi lại cho bớt nhớ chứ. Vậy thì làm thế nào để nhìn thấy người nếu như cứ rúc mãi ở trong nhà? Thế nên, người ta di chuyển sinh hoạt ra ngoài sân trước, thường là vào giấc chiều khi thời tiết dịu mát hơn và cũng là lúc khi hầu như mọi người đều được thảnh thơi. Những chiếc ghế gấp được bày ra trên sân cỏ hay trên lối xe đậu để có thể nhìn thấy người đi bộ qua lại và để được giơ cao tay chào hỏi mọi người.
Đó là cách xã giao mới mà vẫn tuân thủ quy định giữ khoảng cách xã hội trong thời đại dịch.
Ngoài những chiếc ghế gấp người ta còn đặt thêm chiếc bàn lớn, trên đó chưng nào là chậu hoa, cây kiểng, bình nước lạnh, bánh trái – làm như đang tổ chức một buổi picnic ngoài trời vậy. Nếu nhà có hàng hiên thì quá tốt, bằng không người ta vẫn có thể chăng bạt hay dựng một cái dù lớn che nắng là vừa đủ. Hiện tượng này đang xảy ra tại nhiều nơi khắp nước Mỹ làm người ta nhớ lại cảnh sinh hoạt chung thường thấy tại các khu vực ngoại ô thời thập niên 1950, 60 cũng với những chiếc ghế gấp được bày ra trên lối đậu xe trước nhà và các thành viên trong gia đình tụ họp nhau, ngồi hóng gió, tán chuyện và ngắm người quen cũng như lạ đi ngang qua và thầm cảm ơn cuộc sống không quá đỗi lẻ loi.
Thực ra, xu hướng sinh hoạt ở sân trước từ mấy năm nay đã ngày càng trở nên phổ biến với người Mỹ. Một nhà thiết kế sân vườn tại Los Angeles cho biết khách hàng nói chung thích lối thiết kế thoáng đãng với không gian mở rộng để dễ dàng tiếp xúc với hàng xóm. Trong khi đó, một công ty thiết kế khác nói rằng trong mấy năm qua công việc của họ khá bận rộn và đã thiết kế cho hàng trăm khách hàng, đặc biệt là những cặp vợ chồng trẻ rất thích tận dụng khoảng diện tích phía trước nhà để làm nơi sinh hoạt ngoài trời thay vì chỉ sử dụng cho phần trang trí cho ngôi nhà như trước đây.
Như cặp vợ chồng Beth và Gerry Gunderson sống tại Minneapolis đã cho thiết kế lại sân trước của họ năm 2015 sau khi nhìn thấy mảnh sân của một nhà hàng xóm cách đó mấy căn và đâm ra thích. Thế là về nhà gọi ngay thợ tới cho đổ xi măng, lát gạch thật đẹp. Khoảng diện tích này trước đây là sân cỏ, kê ghế ngồi thì cũng được nhưng mỗi lần di chuyển ghế qua chỗ này chỗ kia khá bất tiện. Nay thì tất cả trơn láng, sạch sẽ mà lại đỡ phải cắt cỏ. Muốn trồng hoa ư? – thì chủ nhân chỉ cần mua thêm vài chậu cảnh, đổ đất vào, rồi trồng hoa trong đó và thế là xum xuê với đủ mọi màu sắc.
Ít tháng sau đó, lại có thêm một cặp vợ chồng khác, Mary và Trent Steffy sống gần đó, cũng bắt chước làm theo. Nhân lúc mùa hè và cần dọn dẹp lại khu vườn trước nhà cho gọn, thế là họ đi luôn một đường, thiết kế lại sân trước hoàn toàn mới. Dường như xu hướng thiết kế lại sân vườn trước nhà cũng có sức lây lan không thua kém dịch bệnh corona thì phải, nhưng với ý nghĩa đầy tốt đẹp.
Khác với mảnh sân sau nhà, sân trước có vai trò riêng của nó. Đây là khoảng không gian cho việc giao tiếp xã hội. Nó tạo cơ hội để tiếp xúc với hàng xóm dễ dàng hơn. Không gì bằng dành chút thì giờ cuối ngày để sinh hoạt ở mảnh sân phía trước nhà và gặp gỡ những người sống trong xóm. Nếu như đang bận làm chuyện gì đó trong lúc có người quen đi ngang qua thì chỉ cần đưa tay vẫy chào cũng đã đủ. Nhưng nếu như rảnh rang thì người ta có thể dành ít phút nói chuyện đôi ba câu với người hàng xóm ấy: hỏi thăm sức khoẻ, công việc, gia đình, v.v… Cho dù chỉ là dăm câu thăm hỏi thông thường, nhưng đó là yếu tố để tạo sự thân mật, gần gũi tình láng giềng mà ai cũng cần có, đặc biệt là trong tình cảnh hết sức đặc biệt như hiện nay.
Sân trước nhà từ lâu nay gắn liền với cỏ và được thiết kế phần lớn để làm vật trang trí cho căn nhà. Theo các nhà nghiên cứu về kiến trúc, sân cỏ có lẽ xuất hiện đầu tiên là ở Âu châu vào thời trung cổ. Một căn nhà điển hình là phải có khoảng sân cỏ phía trước nhà. Căn nhà càng lớn thì diện tích của sân cũng cần lớn theo cho phù hợp. Với những toà lâu đài to lớn thì sân cỏ biến thành một khu vườn với đầy đủ hoa thơm cỏ lạ.
Qua đến thế kỷ 20 với phong trào hiện đại hoá, sân cỏ thường được trồng trước – nghĩa là cỏ được trồng theo lối công nghệ ở một nơi nào đó trước, sau đó cắt cuộn lại rồi chở tới địa điểm và trải đắp lên trên mảnh đất chứ không cần phải gieo hạt làm gì cho mất thì giờ, như ta thấy ở những căn nhà xây mới tại Mỹ hiện nay. Sau khi đắp xong thì ráng chăm tưới nước cho cỏ chừng vài tuần là người ta có ngay một sân cỏ xanh mướt một màu tưởng như đã được trồng từ bao lâu rồi.
Đặc biệt tại những khu vực đô thị, nơi thiếu cây xanh, thì sân cỏ còn giữ thêm vai trò là khoảng không gian xanh cho thành phố. Người ta phỏng chừng vào khoảng 23% diện tích đất đô thị ở Mỹ là được trải cỏ. Tính đến đầu thập niên 1990, diện tích sân cỏ ở Mỹ nhiều hơn gấp ba lần diện tích đất trồng bắp thì ta mới thấy người Mỹ yêu sân cỏ biết chừng nào.
Nhưng nay, cuộc sống cách ly đẩy mạnh sinh hoạt gia đình ra ngoài sân trước. Tiệc tùng sinh nhật, tốt nghiệp, đầy tháng đều được đưa ra ngoài hết – mặc dù là chỉ trong vòng giới hạn gia đình. Mối quan hệ giữa người Mỹ và mảnh sân trước nhà đang thay đổi nhanh và đột ngột trong thời đại dịch.
Những công ty sản xuất bàn ghế và các đồ trang trí ngoài trời cũng được hưởng lợi. Theo công ty Yardbird, chuyên làm bàn ghế ngoài trời, số người ghé vào trang mạng của họ để tìm kiếm thông tin về thiết kế cho sân trước tăng lên 333% chỉ trong nửa đầu năm nay so với toàn bộ năm ngoái, và số hàng bán ra cũng tăng 200% so với năm ngoái.
Trong khi sân sau thường được trang bị cho nhiều mục đích sử dụng khác nhau, với tất cả mọi thứ từ hồ bơi cho đến chuồng gà, chuồng chó, thì mục đích của sân trước dường như là nơi để gặp gỡ, giao tiếp, rất tiện lợi để hàng xóm láng giềng gặp nhau chứ không cần phải mời vào nhà bưng trà rót nước với các lễ nghi lỉnh kỉnh.
Mùa hè năm nay cũng vừa tới và nhiều buổi hoà nhạc cũng như nhiều sinh hoạt quần chúng ngoài trời bị huỷ bỏ, khoảnh sân trước nhà bỗng dưng trở thành một không gian giải trí mới, và do đó người ta cũng phải biết thiết kế ra sao cho thích hợp với hoàn cảnh mới để khi khách ghé chơi sẽ có được cái cảm giác thân mật, gần gũi, ấm cúng như ở nhà mình vậy. Bàn ghế không cần phải mua thứ mắc tiền hay hàng xịn nhưng quan trọng nhất là phải sắp xếp sao cho vừa đủ để khi khách ngồi chơi không bị cảm thấy xa cách.
Nhưng cũng có người đi xa hơn nữa trong việc thiết kế sân trước như ông Nick Waldman, giám đốc nghệ thuật cho công ty bán lẻ Target, hiện đang sống cùng vợ và người con trai tại một khu xóm ở Minneapolis. Ông không chỉ biến mảnh sân trước nhà ông thành một phòng khách ngoài trời khá tiện nghi mà còn thiết kế thêm một rạp chiếu phim nho nhỏ ngoài trời, không chỉ có ghế ngồi bình thường mà còn có thêm vài chiếc ghế dài để người coi phim có thể nằm thoải mái trên đó. Cứ một tháng vài lần ông lại mang chiếc máy chiếu phim ra để các gia đình trong xóm tụ tập lại cùng coi phim, mặc dù phải giữ khoảng cách xã hội nhưng mọi người vẫn có được bầu không khí ấm cúng thân mật.
Đấy là chưa kể có người còn biến sân trước của họ thành một công viên nho nhỏ kiểu Âu châu với lối đi nhỏ lát đá và trên mặt đất rải thêm cát để tăng thêm phần mỹ thuật. Ngoài ra còn có hàng cây cảnh và vài luống hoa nhiều màu sắc làm nổi bật lên phần thiên nhiên của sân. Một hàng rào thấp để ngăn cách sân và lối đi bên ngoài nhưng không che khuất tầm nhìn của người đi bách bộ bên ngoài.
Mặc dù với xu hướng đưa sinh hoạt gia đình ra sân trước ngày càng phổ biến như hiện nay, nhiều người tự hỏi một khi các hoạt động kinh doanh thương mại mở cửa lại và cuộc sống trở lại bình thường thì người ta có còn tiếp tục với lối sống gần gũi tình hàng xóm láng giềng này nữa không hay lại thu dọn và rút vào trong chiếc vỏ là ngôi nhà như trước thời đại dịch? Người lạc quan thì tin rằng hiện tượng thay đổi lối sống như kể trên có thể đã đánh thức điều gì đó trong nội tâm của nhiều người. Trước đây, người ta thu mình vào trong lối sống riêng tư và xây đắp thành luỹ bao bọc quanh họ, nhưng nay người ta nhận ra còn có một lối sống khác với không gian bên ngoài thoáng đãng, gần với thiên nhiên và với con người hơn. Thế thì xu hướng này lại càng nêntiếp tục duy trì.
Huy Lâm