Vào đầu mùa hè, Paula Tinkler đã sẵn sàng để chuyển hướng sự nghiệp sang ngã rẽ mới.
Nghe thì có vẻ không khác thường gì - nhưng điều khác thường ở đây chính là tốc độ chuyển đổi công việc của bà. Trong một tuần, bà đi theo để quan sát, học hỏi một nhân viên điều dưỡng ở Workington, Anh Quốc. Chỉ trong một tháng, bà đã trở thành nhân viên điều dưỡng.
Thời gian huấn luyện của bà không chỉ rất nhanh - mà còn là cả quá trình huấn luyện diễn ra khi bà hoàn toàn ngồi tại nhà. "Tôi bắt đầu quá trình xin việc qua email và hoàn thành các bài thi đánh giá qua mạng, sau đó là một cuộc phỏng vấn và quá trình huấn luyện diễn ra hoàn toàn trên mạng," bà chia sẻ.
Bà làm việc này qua một công ty có trụ sở ở Anh Quốc tên là Cera Care, một "công ty cung cấp dịch vụ điều dưỡng công nghệ", không sở hữu hay vận hành bất cứ cơ sở điều dưỡng nào.
Công ty này giúp các gia đình sắp xếp và quản lý dịch vụ điều dưỡng tại nhà cho người thân, thông qua nền tảng công nghệ để kết nối khách hàng với một danh sách những người làm điều dưỡng. Công ty cũng sử dụng Uber để đưa bệnh nhân đi tới đi lui từ nhà tới các bệnh viện theo lịch hẹn, và đảm nhận dịch vụ giao nhận thuốc kê toa cho khách hàng từ các nhà thuốc.
Công ty này đã kêu gọi đầu tư được 26 triệu đô la Mỹ từ khi khởi nghiệp vào năm 2016, và cung cấp khoảng nửa triệu lượt điều dưỡng tại nhà mỗi tháng, trong đó có bà Tinkler.
Những mô hình mới và nhanh nhẹn như vậy có thể sẽ ngày càng trở nên cần thiết hơn trong vài năm sắp tới.
Có khoảng gần một phần năm các công dân Châu u hiện trên 65 tuổi, và con số này sẽ tiếp tục tăng nhanh trong những thập niên sắp tới. Tình trạng tương tự cũng xảy ra khắp thế giới. Trên toàn cầu, dân số trên 60 tuổi đã tăng gấp đôi từ năm 1980, đạt mức khoảng một tỷ người. Con số này sẽ tiếp tục tăng gấp đôi vào năm 2050.
Đối mặt với thách thức ngày càng lớn này, người ta càng phải nghĩ ra nhiều mô hình mới giúp người lớn tuổi sống khỏe mạnh và độc lập. Và Cera Care không phải là công ty duy nhất phát triển công nghệ hỗ trợ giúp người già sống khỏe mạnh và độc lập.

Nguồn hình ảnh, Getty Images
Chụp lại hình ảnh,
Khi dân số thế giới già đi, áp lực sẽ đè nặng lên vai nhà dưỡng lão, và dịch vụ chăm sóc tại nhà có thể trở nên phổ biến hơn
Chẳng hạn như thiết bị trợ thính cao cấp giờ đây có thêm tính năng an toàn là phát hiện tình trạng té ngã. Áo lót có trang bị nhiều cảm biến là chìa khóa giúp cho hoạt động của Alfred, dịch vụ quản gia ảo do EU phát triển giúp tương tác với người già và giúp họ thực hiện các bài tập và sự cân bằng trong cuộc sống thường ngày. Thế còn Trợ lý ảo Lean Empowering Assistant (Lea) là robot đi bộ, cũng là trợ lý ảo và thậm chí còn có thể làm bạn nhảy, khiêu vũ cùng khách hàng.
Màu xám toàn cầu
Tất nhiên, ẩn dưới nhu cầu những dịch vụ như trên là một thực tế, đó là ta đang trở nên già đi.
"Một trong ba người sinh ra trong ngày hôm nay sẽ sống thọ đến 100 tuổi," Ben Maruthappy, giám đốc điều hành và nhà sáng lập Cera Care, cho biết. "Với ngành công nghiệp này, thách thức nằm ở chỗ khi thị trường phát triển thì lực lượng lao động lại giảm đi. Cầu vượt quá cung - ta không có đủ nhà dưỡng lão cho tất cả mọi người."
Không chỉ có vậy, ông nói, mà hầu hết mọi người đều muốn sử dụng dịch vụ chăm sóc tại nhà hơn là chuyển tới sống ở nhà dưỡng lão.
Cera cũng phát triển Martha, trợ lý ảo giúp điều dưỡng trong hoạt động hàng ngày.
"Martha đã tiến hóa đến mức đáp ứng được nhu cầu của khách hàng và nhân viên điều dưỡng," Maruthappu chia sẻ. "Ban đầu, nó là dịch vụ chat tự động giúp nhân viên điều dưỡng tìm lời khuyên. GIờ đây chúng tôi đã có giao diện có thể cung cấp sự khích lệ và gợi ý cho nhân viên điều dưỡng, dựa trên những thông tin thu thập trước đó từ khách hàng mà họ đang chăm sóc."

Nguồn hình ảnh, Getty Images
Chụp lại hình ảnh,
Nhiều công nghệ mới - trong đó có robot - đang được phát triển để con người có thể sống tốt ở tuổi già
Vào năm 2019, công ty này hợp tác với IBM để thử nghiệm lắp đặt cảm biến Lidar, thường thấy trên xe hơi tự lái, vào nhà của cư dân.
Cảm biến sẽ thu thập dữ liệu xem người sống trong nhà di chuyển ra sao và di chuyển ở mức độ nào, và quan trọng nhất, nó có thể báo động cho điều dưỡng biết trong trường hợp người đó bị ngã.
"Đó là dịch vụ hỗ trợ 24/7, thay vì chỉ có khi điều dưỡng có mặt," Maruthappu nói.
Theo Maruthappu, mục tiêu tổng quan của Cera là dự đoán và tránh tình huống phải nhập viện - đây là yếu tố tiêu tốn nguồn lực nhiều nhất trong hoạt động điều dưỡng, và cũng là nhân tố gây ra tình trạng liệt giường nghiêm trọng.
Tuy nhiên, nhiều người cũng lên tiếng cảnh báo về việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI).
Trong năm 2018, Hội đồng Nuffield về Y Đức và Đạo Đức trong nghiên cứu Sinh học, một nhóm cố vấn y khoa độc lập, đã công bố một ghi chú ngắn về việc sử dụng AI trong nghiên cứu và y tế, trong đó họ cảnh báo nguy cơ dẫn đến sụt giảm sự liêm chính trong quyết định y tế, gây quan ngại về sự riêng tư của bệnh nhân, và khả năng dẫn đến sự loại trừ xã hội cao hơn.
Khỏe mạnh trong tuổi già
Dù nói chung mọi người vẫn chấp nhận rằng nếu ta sống lâu hơn, nhưng đó mới chỉ là một nửa của câu chuyện.
Cho dù con số những người sống đến tuổi 80 tăng cao trong thế kỷ vừa qua, nhưng số người sống đến 90 hay 100 tuổi không tăng lên tương đương. Hiện thực là dù ta sống lâu hơn, những năm sống lâu hơn đó ta không hẳn sẽ có sức khỏe tốt.

Nguồn hình ảnh, Getty Images
Chụp lại hình ảnh,
Số người sống đến 80 tuổi đã tăng đáng kể trong thế kỷ qua, nhưng số người sống đến 90 tuổi không tăng
Khi tuổi thọ trung bình của dân số tăng, ngày càng nhiều người trong chúng ta gặp rắc rối vì bệnh kinh niên như viêm xương khớp, tiểu đường, béo phì, đột quỵ, bệnh tim, bệnh về hệ hô hấp và những bệnh suy giảm hệ thần kinh như Alzheimer và bệnh tăng nhãn áp.
Nếu tuổi thọ là tổng số năm bạn sống, thì giai đoạn khỏe mạnh là số năm bạn sống mà không bị bệnh kinh niên. Và giai đoạn khỏe mạnh này là thời gian mọi người đều muốn tăng lên.
Chẳng hạn như trong chiến lược năm 2019 của ngành y tế, chính phủ Anh đã tung ra "thách thức lớn" là thêm năm năm sống khỏe mạnh cho mỗi công dân, tính đến năm 2035. Trong khi đó, công ty Calico bí mật của Google (là từ viết tắt của cụm từ "Công ty Cuộc sống California") đã dành bảy năm qua và 2 tỷ đô la Mỹ để nghiên cứu phương pháp điều trị "giúp mọi người sống lâu và khỏe mạnh hơn".

Nguồn hình ảnh, Getty Images
Chụp lại hình ảnh,
Dù tập trung vào các giải pháp dược phẩm cho tuổi già, một trong số các chiến lược tốt nhất là hoạt động hàng ngày như tập thể dục
Đã có nhiều chú ý nhắm tới giải pháp y tế cho vấn đề này, chẳng hạn như với những loại thuốc như rapamycin và metformin, còn gọi là các loại thuốc chống lão hoá, có thể giúp tiêu diệt tế bào bệnh tật và làm trẻ hóa cơ thể - ít nhất là ở chuột.
Cho dù, như theo giáo sư Judy Campisi chỉ ra, còn nhiều giải pháp thông thường hơn tồn tại. Bà là giáo sư về lão sinh học tại Học viện Buck nghiên cứu Về Tuổi già ở California, Hoa Kỳ và là đồng sáng lập công ty thuốc huyết thanh học Unity. "Chế độ ăn tối ưu, tập thể dục và giao tiếp xã hội giúp rất nhiều," bà nói. "Việc có các thử thách về trí tuệ, giao tiếp hoặc các hoạt động tinh thần cũng rất có ích."
Câu hỏi còn lại là ai sẽ là người cung cấp sự giao tiếp và tương tác xã hội. Khi tổng số dân cư trong độ tuổi làm việc giảm đi so với người nghỉ hưu, sẽ có ít người có thể trả tiền dưỡng già qua thuế - và có ít bác sĩ, y tá, ít nhân viên trị liệu và điều dưỡng cung cấp trực tiếp những dịch vụ này. Nhóm người có nhu cầu sẽ tăng lên trong khu nguồn lực và ngân quỹ cho sức khỏe bị thắt lại.

Nguồn hình ảnh, Getty Images
Chụp lại hình ảnh,
Giao tiếp xã hội cũng quan trọng - và công nghệ có thể hỗ trợ
Vậy là, để có thể đem đến cuộc sống đàng hoàng cho người già, ta sẽ cần phải tìm ra những cách thức để đạt hiệu quả cao hơn trong lúc đòi hỏi chi phí ít hơn. Vậy không có gì lạ khi mọi người bắt đầu tìm đến công nghệ để lấp khoảng trống.
Làm bạn với máy móc
Chẳng hạn, Giải thưởng Tuổi già Thông Minh năm 2018 của nhóm nghiên cứu Nesta của Anh đã được trao cho máy tính bảng một nút, có tên là Komp từ Na Uy, dành cho người lớn tuổi. Chiếc máy tính bảng tối giản được tạo hình dựa trên chiếc truyền hình analogue xa xưa, là cách đơn giản để chia sẻ hình ảnh và gọi điện thoại bằng video cho gia đình và bạn bè.

Nguồn hình ảnh, Estra Kluczenko, No Isolation
Chụp lại hình ảnh,
Komp là chiếc máy tính bảng được tạo hình dựa trên chiếc tivi analogue, với phương thức chia sẻ ảnh vào gọi điện thoại video đơn giản
Với những người cần giao tiếp thường xuyên hơn so với những cuộc gọi FaceTime thỉnh thoảng diễn ra, không thiếu robot xếp hàng làm bạn tốt của bạn trong những năm xế chiều. Có Pepper, như robot bé nhỏ do Tập đoàn Softbank của Nhật, được coi là vị khách giải trí tại câu lạc bộ xã hội Life 90 ở Prague - "rất ngu ngốc, nhưng cực kỳ vui," theo một trong số những người có mặt.
Một chú hải cẩu con robot đáng yêu tên là Paro cũng có mặt tại nhiều nhà điều dưỡng khắp thế giới, biết kêu meo meo và ngúng nguẩy khi người già vuốt ve chú. Robot điều dưỡng cực kỳ dễ thương của Nhật này (để sạc pin, nó ngậm một nút vú giả) được thiết kế để đem lại giải pháp trị liệu cho bệnh nhân mất trí nhớ, nhiều người không nhận thức được rằng họ đang ôm một chú robot chứ không phải là hải cẩu thật, và gắn bó với chú như với một con vật thật.

Nguồn hình ảnh, Getty Images
Chụp lại hình ảnh,
Robot có tên là Pepper được thiết kế để tương tác với người già
Và Dự án Enrichme do EU tài trợ đã tung ra robot Tiago do công ty Pal Robotics của Tây Ban Nha sản xuất, đưa nó vào các nhà dưỡng lão. Con robot nháy mắt to lớn này đi lắc lư sau khi sạc, nhắc nhở các cuộc hẹn và lịch uống thuốc, thực hiện các bài tập thể dục hàng ngày và giúp tìm những món đồ đặt nhầm chỗ.
Vai trò hỗ trợ của robot này được đánh giá rất cao, với việc nó có thể tìm giúp chìa khóa bị mất. Khi thử nghiệm kết thúc, những người già sống trong trại dưỡng lão đã rất buồn bã vì mất đi người bạn mới, và có người thậm chí còn kê lại đồ đạc trong phòng để lấp đi khoảng trống mà robot để lại.
Antonio Kung là giám đốc điều hành của Trialogue, một công ty sáng tạo công nghệ có trụ sở ở Pháp. Năm 2016, ông lãnh đạo một dự án kéo dài ba năm nhằm phát triển robot sống chung với người già. Hai mô hình được đưa ra gồm có Buddy, "người bạn cảm xúc" dễ thương có kích cỡ như một chú chó, và Astro, vị trợ lý đi lại vững chãi to cỡ một chiếc máy chơi game đứng.
Dự án đến nhà dưỡng lão và trò chuyện với người già xem robot có thể làm gì phù hợp với nhu cầu của họ hơn. "Chúng tôi muốn biết liệu chúng tôi có thể ghi nhận được những nhận xét góp ý, phản hồi từ người dùng hay không, để chúng tôi có thể cug cấp một hệ thống thiết thực hơn, gần giống với sự kỳ vọng của họ," Kung cho biết. "Cũng khá ngạc nhiên là, hiện thời chưa đạt được gì nhiều trong chuyện này."
Nghiên cứu của Kung cũng cho thấy những giới hạn mà ta có thể đạt được với công nghệ.
Dù phản hồi dành cho robot Astro là không tích cực - con robot quá to, họ cho biết - nhưng với Buddy lại là vấn đề khác. "Họ muốn nó phải có những đặc tính mà một người sẽ có - hiểu họ hơn, mềm mại hơn, có giao tiếp bằng giọng nói thành thạo," Kung giải thích. "Họ muốn nó giống người hơn."
Rốt cuộc thì robot chỉ có thể làm giảm nhẹ tình trạng cô lập xã hội. Những robot này có vai trò là người điều phối, như Kung giải thích, nhưng cơ bản chúng cũng chỉ là đồ chơi, dù là đồ chơi hữu dụng.
Theo ông, bước ngoặt với robot chăm sóc người già có thể sẽ xuất hiện như một nhánh trong các sản phẩm chính thống - một sản phẩm phải đủ tốt để mọi người đều muốn sở hữu.

Nguồn hình ảnh, Alamy
Chụp lại hình ảnh,
Robot Tiago không chỉ có thể tìm chìa khóa bị mất, mà nó còn có thể làm bạn
Thay vào đó, kết nối giữa người với người chính là yếu tố trung tâm trong những mối quan hệ của chúng ta. "Tôi thề rằng tôi hoàn toàn yêu công việc của mình, và đó là công việc cực kỳ xứng đáng," Tinkler nói. "Bản thân tôi và những nhân viên điều dưỡng khác của Cera Care trong khu vực này đều có hàng xóm vỗ tay bên ngoài nhà họ, và chúng tôi liên tục được mọi người ghé qua mời trà hay nói lời cảm ơn. Tôi hy vọng điều đó sẽ khiến nhiều người chọn nghề điều dưỡng làm sự nghiệp."
Nhu cầu cần có những người như Tinkler chưa bao giờ cấp thiết hơn thế. Hoa Kỳ đến năm 2025 sẽ cần tuyển dụng 2,3 triệu điều dưỡng viên để theo kịp nhu cầu, trong khi Úc sẽ cần 100.000 người. Những quốc gia phát triển khác đều đang đối mặt với tình trạng thiếu lao động tương tự.
Một lực lượng lao động có sự hỗ trợ của công nghệ, huấn luyện trên mạng và phối hợp với trợ lý ảo, với những bác sĩ tư vấn từ xa, với các ngôi nhà có trang bị cảm biến và robot làm bạn là tương lai đang nhanh chóng trở thành hiện thực.
Trong một thế giới già đi nhanh chóng, thay đổi như vậy không bao giờ đến kịp.
Theo BBC

Sửa bởi người viết 16/11/2020 lúc 02:51:09(UTC)  | Lý do: Chưa rõ