Do phải đối phó với trận đại dịch và tình trạng kinh tế bấp bênh, con số gia đình ở Mỹ dọn vào sống chung với nhau thành đại gia đình đang đạt mức kỷ lục. Theo số liệu của Trung tâm Nghiên cứu Pew, số người tuổi từ 18 đến 29 sống chung với cha mẹ trong năm 2020 vừa qua đã tăng từ 47% vào tháng Hai lên đến 52% vào tháng Bảy, vượt qua mức kỷ lục trước đây xảy ra trong thời kỳ đại suy thoái vào thập niên 1930. Số gia đình Mỹ sống chung trong các gia đình đa thế hệ cũng có sự gia tăng sau thời kỳ kinh tế suy trầm vào năm 2008.
Hiện tượng này cho thấy vào những thời kỳ khó khăn thì các thành viên trong gia đình lại tìm đến nhau và dựa vào nhau để sống. Điều này cũng không có gì khó hiểu vì đó là bản năng sinh tồn tự nhiên của loài người chúng ta.
Tuy nhiên, các gia đình Mỹ không chỉ dọn vào sống chung với nhau dưới một mái nhà trong những lúc khó khăn đâu. Theo Trung tâm Nghiên cứu Pew, tỷ lệ dân số Hoa Kỳ sống trong những gia đình đa thế hệ đã gia tăng đều đặn kể từ thập niên 1980 và đạt mức kỷ lục 20% dân số – tương đương 64 triệu người – vào năm 2016. (Pew định nghĩa một gia đình được gọi là đa thế hệ nếu gia đình đó có hai hay ba thế hệ người lớn hoặc với ông bà và các cháu dưới 25 tuổi.)
Các chuyên gia tin rằng sự gia tăng của các gia đình đa thế hệ trong một thời gian dài như nói trên là do từ nhiều lý do: có những thay đổi về cấu trúc dân số, tiền lương giảm và tiền nợ đại học tăng. Ngoài ra, những thay đổi về văn hóa cũng góp phần làm thay đổi cách người Mỹ nhận thức về vai trò của gia đình, với nhiều người nay đang đặt câu hỏi rằng phải chăng lối sống gia đình hạt nhân, độc lập, riêng tư nay đã vượt khỏi tầm khả năng của nhiều người.
Như câu chuyện của cặp vợ chồng Ashley và Alfredo Guevara trong khi vừa phải đi làm toàn thời gian lại vừa phải nuôi hai đứa con song sinh 2 tuổi trong thời gian đại dịch làm cho họ cảm thấy quá sức chịu đựng của họ, nhưng may mắn là họ còn có gia đình và hồi đầu năm vừa qua đã dọn vào sống chung trong một đại gia đình.
Hai vợ chồng và hai đứa con nay sống chung với bà mẹ chồng trong cùng một căn nhà nơi anh Alfredo đã từng sống khi còn nhỏ tại Somerville, Massachusetts. Căn nhà này nối liền với căn bên cạnh là nơi bà cô và người anh em họ của Alfredo sống. Cuộc sống trong hai căn nhà này rất đề huề, gần giống như họ đang sống chung trong một căn nhà vậy: cùng ăn cơm chung, cùng coi tivi chung và chia nhau săn sóc hai đứa nhỏ.
Mặc dù có nhiều cái lợi trong việc sống chung với đại gia đình là điều đặc biệt rõ ràng trong lúc có đại dịch – với căn nhà lúc nào cũng có sẵn người để chăm sóc cho mấy đứa trẻ, cuộc sống gần gũi đầm ấm và tiết kiệm được nhiều chi phí sinh hoạt – hai cặp vợ chồng Guevaras đã quyết định dọn vào sống chung trong ngôi nhà đa thế hệ của họ thậm chí trước khi họ nghe nói về con vi khuẩn corona. Và cũng giống như nhiều gia đình khác đang sống trong hoàn cảnh tương tự, cặp Guevaras dự tính là sẽ tiếp tục với lối sống như hiện nay thậm chí sau khi đại dịch qua đi và kinh tế hồi phục trở lại.
Nói chung, đa số các đại gia đình đang sống chung đều nhìn nhận rằng mặc dù việc sống chung có mang lại một vài bất tiện nhưng mặt lợi ích vẫn nhiều hơn, và họ không có dự tính thay đổi gì trong tương lai gần. Một số ít khác thì đang chờ cho đến khi các thành viên trong gia đình được vững vàng hơn về tài chánh trước khi quyết định có dọn ra hay không.
Cô Lindsay Brooks, 26 tuổi, hiện đang sống tại Forestville, California, cho biết nhờ sống chung với mẹ trong suốt ba năm qua mà không phải trả tiền nhà nên cô đã trả xong hết món tiền nợ đại học nhanh hơn dự định. Tuy nhiên, cô cũng nói rằng tới một lúc nào đó khi đã đủ vững vàng thì người ta nên dọn ra riêng sống tự lập chứ không thể ăn bám vào cha mẹ mãi được.
Con cái trưởng thành sống chung với cha mẹ vì lý do tài chánh hay vì lý do thực dụng không hẳn là điều gì mới mẻ. Trong lịch sử nước Mỹ trước đây khi cuộc sống và kinh tế gia đình đặt trọng tâm trên thửa ruộng hay trong công việc làm ăn buôn bán của gia đình. Và vì vậy, lối sống một đại gia đình đa thế hệ là điều bình thường vì ít nhất có một đứa con sẽ ở lại sống chung với cha mẹ để thừa kế thửa ruộng hay doanh nghiệp đó của gia đình. Đặc biệt là các gia đình làm nghề nông cần nhiều nhân lực, và khi con cái trưởng thành, con gái lấy chồng thì về nhà chồng trong khi con trai sau khi lấy vợ, nhiều người vẫn tiếp tục ở chung với cha mẹ.
Với xu hướng số gia đình đa thế hệ tăng cao trở lại trong thời gian gần đây còn có một lý do khác nữa liên quan đến sự thay đổi trong cuộc sống nói chung của những thế hệ người trẻ hiện nay, chẳng hạn như tỷ lệ kết hôn giảm, số lượng người trẻ thất nghiệp hoặc làm việc bán thời gian tăng cao hơn, và một điểm không kém quan trọng là tỷ lệ người di dân đến Mỹ ngày càng đông và họ mang theo lối sống chung đa thế hệ với họ, mà người Việt Nam là một thí dụ điển hình.
Mặc dù người Mỹ da trắng sống trong các đại gia đình không nhiều, nhưng số người sống chung trong các gia đình đa thế thệ thì ngày càng tăng trong các nhóm sắc tộc khác. Một kết quả phân tích về dân số tại Mỹ năm 2016 của Trung tâm Nghiên cứu Pew cho thấy có 29% gia đình gốc Á châu tại Mỹ là đa thế hệ, theo sau là 27% gia đình Mỹ Latinh, 26% là gia đình Mỹ da đen, và 16% là gia đình Mỹ da trắng. Người Mỹ sinh ở ngoại quốc (tức di dân) có nhiều khả năng sống trong các gia đình đa thế hệ hơn là những người Mỹ sinh tại Hoa Kỳ, cho dù những người đó thuộc sắc tộc nào.
Bà Wilma Walker sống tại Florissant, Missouri, trong một gia đình gồm bốn thế hệ với người chồng, bà mẹ già 97 tuổi, người con gái lớn và hai đứa cháu. Bà Walker nói rằng trong cộng đồng người da đen ở Hoa Kỳ, lối sống chung đa thế hệ là một nét văn hoá đẹp mà bà luôn luôn ủng hộ. Khi cha mẹ già thì một trong những đứa con trong gia đình tự động đứng ra cưu mang trách nhiệm như là cách trả ơn công nuôi nấng dưỡng dục.
Năm năm trước, người con gái lớn của bà dọn về ở chung sau khi cuộc hôn nhân đổ vỡ, và cả đại gia đình đã cùng chung sống dưới một mái nhà kể từ đó, một phần là vì lý do tài chánh, nhưng một phần khác quan trọng hơn là vì họ thích cuộc sống chung của một đại gia đình, san sẻ chung với nhau những tình cảm vui buồn. Điều khó khăn nhất theo bà Walker là làm thế nào để có thể hoà hợp lối sống giữa những thành viên nhỏ nhất và lớn tuổi nhất trong nhà, và bà vẫn cứ phải nhắc nhở hai đứa cháu nhỏ là đừng đùa dỡn ồn ào quá, nhất là gần phòng ngủ của bà cố.
Trong thời đại dịch như hiện nay, việc cân bằng nhu cầu cuộc sống – và cùng lúc là sự rủi ro –giữa các thế hệ khác nhau cùng sống dưới một mái nhà đã mang một ý nghĩa mới. Một nghiên cứu năm 2017 của các nhà nghiên cứu tại Trường Y tế Công cộng Mailman thuộc Đại học Columbia cho thấy một số lợi ích về sức khỏe đối với lối sống đa thế hệ, nhưng cũng cảnh báo rằng nếu như nhà quá đông người có thể là một yếu tố đưa tới nguy cơ lây lan bệnh tật giữa các thành viên trong gia đình. Do đó, khi có một thành viên mới từ xa dọn về thì nên cẩn thận cân nhắc xem người đó sức khoẻ có hoàn toàn hay không, vì chỉ cần một chút sơ sót thôi là có thể gây ra thảm hoạ sức khoẻ cho cả gia đình, đặc biệt là trong lúc này khi dịch bệnh vẫn chưa thấy chiều hướng suy giảm.
Một trở ngại cho lối sống đa thế hệ là tìm được một căn nhà đủ lớn, đủ tiện nghi thích hợp cho một đại gia đình. Kết quả một cuộc khảo sát của công ty tư vấn bất động sản John Burns Real Estate Consulting cho thấy có tới 44% những người lần đầu tiên mua nhà muốn tìm được một căn nhà có đầy đủ phòng ốc cần thiết để trong trường hợp một ngày nào đó cha mẹ già dọn vào thì đã có sẵn mọi thứ. Hiện nay, loại nhà cho những gia đình đa thế hệ sống không nhiều, thế nên chính phủ và các công ty xây nhà cần hỗ trợ cho họ bằng cách xây thêm loại nhà có đủ không gian riêng biệt cho các thành viên trong một đại gia đình.
Thêm một thử thách nữa đối với những người sống trong các gia đình đa thế hệ là họ phải biết sắp xếp công việc nhà và chịu chấp nhận những khác biệt về tính tình của mỗi thành viên trong nhà để tránh những xích mích không cần thiết. Để đạt được thành công, mọi người trong nhà phải biết kiên nhẫn và tỏ ra quan tâm đến các thành viên khác. Những nỗ lực nói trên là điều đáng nên làm vì phần thưởng có được từ cuộc sống trong một đại gia đình là bầu không khí vui tươi khó có thể tìm thấy ở đâu khác. 
Huy Lâm