Kinh doanh, dù là sản xuất hay dịch vụ, lương trả cho nhân công luôn là một vấn đề gay gắt đối với giới chủ nhân khắp nơi, kể cả tại các nước phát triển. Có lẽ vì vậy khi Trung quốc và một số nước đang phát triển mở cửa, cung cấp giá nhân công thấp, giới chủ doanh nghiệp bị hấp dẫn bởi giá nhân công rẻ đã ồ ạt mở xưởng tại những nơi này,
dẫn đến nạn thất nghiệp đối với giới lao động phổ thông tại những nước phát triển.
Đó là chuyện xảy ra với các hãng lớn chuyên sản xuất hàng hóa hoặc cung cấp các dịch vụ (như đọc phim X-ray, kế toán, tổng đài…). Còn với sản xuất nông nghiệp, điều này xem ra có phần phức tạp hơn; đặc biệt đối với một số mặt hàng nông sản tươi, sống, không thể đông lạnh trong các container khổng lồ, vượt đại dương đến với thị trường tiêu thụ. Cá, tôm, hải sản đông lạnh có thể đóng thùng ướp lạnh theo đường hàng hải rời Đông Nam Á đến Bắc Mỹ, hoặc các loại thịt chế biến dưới dạng hộp, sấy khô, đóng gói đông lạnh có thể xuất cảng. Nhưng các loại rau, quả, củ... như nho, rau cải, bắp tươi, cà rốt, khoai tây... bán tại các hệ thống siêu thị, làm sao có thể chờ đợi khoảng thời gian vận chuyển thường kéo dài cả tháng…
Cách duy nhất để có những nông sản phẩm tươi sống cung cấp cho thị trường nội địa là phải trồng trong nước. Với Mỹ và một số nước phát triển, ý tưởng mình sẽ phải nai lưng làm việc trên các nông trại không còn hấp dẫn với dân chúng. Chỉ có người nhập cư lao động (migrant workers) từ những nước đang phát triển (còn nghèo) mới chịu làm việc ở đó. Ví dụ như ở Mỹ, nếu không có dân nhập cư lao động từ Nam Mỹ, chủ yếu đến từ Mexico, có lẽ các nông trại trồng xà lách, bông cải, cải, cà rốt, cà chua... sẽ buộc phải đóng cửa. Tuy nhiên, lương trả cho nhân công tại các nông trại vẫn là một bài toán hóc búa đối với các chủ nông trại của Mỹ. Cộng với sự khan hiếm nhân công, nên không ít chủ trại phải thuê nhân công lậu (undocumented workers).
Nhưng nay trong bối cảnh luật di trú càng lúc càng khép chặt, vấn đề thuê mướn nhân công lậu đối với giới chủ nông trại càng trở thành một mối lo toan lớn.
Đón gió được nhu cầu giải quyết bài toán nhân công của giới chủ nông trại, kỹ sư ngành chế tạo rô-bốt đã ráo riết tìm tòi, thiết kế. Ví dụ như trồng xà lách, thao tác nhổ cỏ dại, tỉa thưa những cây rau, thao tác hái quả... là việc những rô-bốt có thể làm được. Với lý luận khá đơn giản, nếu rô-bốt có thể ráp xe hơi, tham gia phẫu thuật, hoặc thám hiểm dưới đáy biển, tại sao rô-bốt không làm việc trên những cánh đồng cà chua, xà lách…
Với các loại rau, củ, quả sản xuất bán tươi (vốn khác với nông sản trồng ra để chế biến, đóng hộp), một yêu cầu quan trọng là không bị giập, trầy... Điều này được giới nghiên cứu tin rằng từ những ứng dụng cảm biến nâng cao (advanced sensors) và nhiều chức năng của máy vi tính, linh kiện điện tử, mắt điện, và các nhu liệu (software)... sẽ khắc phục được tình trạng giập, trầy trong thu hái nông sản. Hiện nay các rô-bốt đang trong giai đoạn thử nghiệm. Ước tính phải mất thêm ít năm nữa mới thấy cảnh rô-bốt làm việc trên các nông trại thường xuyên hơn.
Nếu rô-bốt có thể thay thế nhân công— vốn làm việc trên các nông trại trồng rau quả hàng thế kỷ qua, đưa rô-bốt vào làm việc được coi là một cuộc cách mạng trong kỹ nghệ trồng trọt nông sản tươi sống. Điều này có thể hơi khó, bởi người ta vẫn tin rằng chỉ có bàn tay con người mới thực sự mềm mại trong các thao tác chăm sóc và thu hoạch. Vì vậy chuyện rô-bốt hái dưa leo, hái cà chua, cắt bông cải, cắt xà lách, là chuyện nghe thật khó tin.
Giá một máy rô-bốt hiện nay không rẻ. Nếu phải trả tiền triệu cho những chiếc máy đó, người ta sẽ ngán ngẩm. Tuy nhiên, đây là một đầu tư có lợi về lâu dài, nhất là với xu hướng càng ngày càng ít người thích làm việc trên những cánh đồng dưới thời tiết nóng bức và vất vả. Hơn nữa cách rô-bốt làm việc được coi là ổn định, an toàn, và phẩm chất của nông sản đạt mức cao hơn. Ron Yokota, một quản lý của công ty Tanimura & Antle chuyên sản xuất rau quả tươi sống, cho biết rô-bốt là câu trả lời thỏa đáng cho nan đề thiếu nhân công lao động ngoài đồng. Dĩ nhiên, rô-bốt đã từng được sử dụng trong khâu thu hái hoa quả từ nhiều thập niên ở Mỹ, nhưng đây là lần đầu tiên chúng bắt đầu đón nhận được sự chú ý của giới chủ trang trại trồng rau quả một cách nghiêm túc hơn.
Trong mọi lĩnh vực kỹ nghệ, khi một sản phẩm tạo được sự chú ý rồi trở thành một mặt hàng hấp dẫn khi xã hội có nhu cầu. Với nạn thiếu nhân công làm vườn hiện nay, rô-bốt nghiễm nhiên được coi là câu trả lời thỏa đáng. Với khoảng cách chênh lệch về giá, cạnh tranh nhân công mỗi lúc một trở nên gay gắt hơn. Để bảo đảm có đủ nông sản phục vụ thị trường, nhà sản xuất bắt buộc phải nghĩ đến một nguồn lao động ổn định. Trong trường hợp này, rô-bốt trở thành thích hợp cho những yêu cầu đó.
Lo âu trước làn sóng rô-bốt thâm nhập thị trường lao động, giới nghiệp đoàn của nhân công làm việc ngoài đồng đã tỏ ra quan ngại rồi đây những rô-bốt sẽ lấy đi công việc của nhân công làm việc trên đồng. Họ đưa ra lý luận: Hỏi xem khách hàng đi chợ thích mua những nông sản hoa quả tươi sống được thu hái bằng tay hay thu hái bằng máy móc đây!
Tại trang trại Salinas Valley, California một chiếc rô-bốt có tên Lettuce Bot có khả năng thay thế hơn hai chục nhân công với năng suất cũng cao hơn. Jorge Heraud, CEO của Blue River Technology sản xuất ra chiếc rô-bốt Lettuce Bot, cho biết, không còn cách nào có thể nhổ bỏ những cây xà lách nhanh hơn sử dụng rô-bốt này. Cần biết sau khi cấy xà lách xuống, nhà vườn phải nhổ bớt những cây thừa để có chỗ cho những cây khác mọc. Rô-bốt Lettuce Bot sẽ phát hiện ra mấy cây rau thừa này bằng một video-camera. Sau đó phun một liều phân với nồng độ mạnh, đủ để diệt cây xà lách dư thừa, và sau đó bón phân cho đất. Hiện nay công ty này nhận được khoản tài trợ 3 triệu Mỹ kim của một nhà sản xuất rau tại Silicon Valley nhằm thiết kế máy diệt cỏ và máy thu hoạch rau sử dụng cùng một kỹ thuật. Một công ty khác có văn phòng tại San Diego là Vision Robotics đang chế tạo những rô-bốt có khả năng diệt những cây xà lách thừa và tỉa cành nho. Loại rô-bốt mới này sẽ có khả năng biết lựa những nhánh nho cần cắt bỏ. Một công ty khác có tên Agrobot chế tạo rô-bốt hái dâu với 24 cánh tay hái những quả dâu chín dựa vào mắt điện tử có khả năng phân biệt màu trái chín, kích thước, và phẩm chất của trái.
Tuy vậy rô-bốt chỉ hái được trái ở rìa mép luống. Nên các nhà trồng dâu phải điều chỉnh lại hình dạng luống dâu và thay đổi luôn cả giống dâu với ít chùm quả hơn.
Hiện nay, các rô-bốt hái quả vẫn là một thách đố với các nhà thiết kế rô-bốt vì chúng thiếu khả năng phân biệt trái chín cũng như dễ phạm lỗi khi phân biệt giữa quả, lá, và thân cành. So với bàn tay con người, các rô-bốt tỏ ra không thể nhanh nhẹn khi phải thực hiện những thao tác mang tính chọn lọc cao.
Theo lời của Daniel L. Schmoldt thuộc Viện Nông nghiệp Thực phẩm của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, rô-bốt thua xa những thao tác yêu cầu sự kết hợp tay-mắt của con người.
Các chuyên gia cho biết ít nhất mười năm nữa mới có những thế hệ rô-bốt có khả năng hái quả thành thục. Nhưng sẽ không hề viễn tưởng khi ta nghĩ đến những rô-bốt như thế.
Theo lời Lupe Sandoval— Giám đốc của California Farm Labor Contractor Association, nếu bạn có thể đưa người lên mặt trăng, bạn cũng sẽ tìm ra cách hái quả chín bằng máy thôi.
Theo Thời Báo
