Trời mưa thì buồn. Trời nắng thì vui. Mưa nhiều quá gây lụt lội, trở thành thảm cảnh. Nắng quá độ gây khô hạn, cháy mùa màng, gây đói khổ. Gọi là thiên tai. Có nghĩa thảm họa do trời gây ra. Hoặc chữ “thiên” đại diện cho thiên nhiên.


Nhưng gần đây, vấn nạn khí hậu biến đổi, gây ra nhiều “thiên tai” có thể gọi lại là “thiên nhân tai,” vì con người góp phần lớn tạo ra khốn khổ cho nhau. “Thiên nhân tai,” nghe lạ mà có đúng không?


Nguyên nhân chính gây ra biến đổi khí hậu là hiệu ứng nhà kính. Một số loại khí trong bầu khí quyển bao quanh trái đất hoạt động hơi giống như gương kính trong nhà kính, giữ nhiệt của mặt trời và ngăn nó trở lại không gian, gây ra hiện tượng nóng lên cho toàn cầu.

Nhiều loại khí nhà kính này xuất hiện một cách tự nhiên, nhưng các hoạt động của con người đang làm tăng nồng độ của một số loại khí này trong khí quyển, cụ thể là: Cacbon dioxit (CO2), khí mê-tan, nitơ oxit, khí florua.


Cacbon dioxit do hoạt động con người tạo ra là nguyên nhân lớn nhất gây ra hiện tượng nóng quá độ. Đến năm 2020, nồng độ trong khí quyển đã tăng lên 48% so với mức trước năm 1750.


Một số khoa học gia, trong đó có Stephen Hawking, dự đoán: địa cầu trong tương lai sẽ nóng dần và tiến đến hóa thân thành sa mạc. Sau đó, khi ruột trái đất nguội lại, vỏ trái đất sẽ vô cùng lạnh lẽo như những hành tinh khác, sẽ mất dần sự sống. Giữa quá trình nóng sang lạnh này, khí hậu sẽ thay đổi bất ngờ và bất thường, sẽ tạo ra nhiều thiên nhân tai. (Tham khảo: Brief Answers to the Big Questions, Stephen Hawking.)


Nhưng tại sao người ta không sợ? Vì họ biết sự hủy hoại ghê gớm còn lâu mới xảy ra và xảy ra cho ai khác không phải mình. Trừ khi, người ta muốn những thế hệ tương lại được an toàn, họ phải bắt đầu từ bây giờ cải thiện cách sống để giảm bớt độ dày của nhà kính. Kính càng dày thì ánh nắng xuyên qua càng nóng như chúng ta dùng kính lúp để soi cháy tờ giấy dưới ánh nắng mặt trời. Tôi chắc bạn đọc vẫn còn nhớ ngụ ngôn “Con ve và con kiến.” Tương tựa như vậy, nếu bây giờ cứ ăn chơi hưởng thụ, lo phì nhiêu bản thân, phong phú gia đình, thì tương lai khi gió bão mưa sa, nhân loại làm gì qua cơn khổ nạn?


Những quốc gia hàng đầu, như Hoa Kỳ, Trung quốc, Anh, Nga, Đức, Nhật, vân vân, đã làm gì để bảo vệ những thế hệ tương lai? Chúng ta có trách nhiệm hay không về những thảm họa tử vong đến với con người? Ngay cả trong thời đại chúng ta đang sống, chắc bạn đọc cũng nhận thấy có quá nhiều thiên nhân tai xảy ra khắp nơi trên địa cầu, càng ngày càng nhiều và càng dữ dội?


Trên thế giới, rõ ràng có hai phe khác nhau: Phe ủng hộ ý niệm nên hành động tích cực để bảo vệ nhân loại trước hậu quả của khí hậu thay đổi. Và phe chống lại quan niệm này, bao gồm nhóm không đồng ý và nhóm không quan tâm.


Ở Hoa Kỳ, nơi chúng ta hiện sống, một quốc gia dẫn đầu thế giới, hướng dẫn một trật tự mới, cũng chia làm hai phe. Một cách nào đó, rõ rệt hơn, thể hiện trong hai đảng đại diện người dân: Dân chủ và Cộng hòa. Khí hậu thay đổi toàn cầu và kinh tế Hoa Kỳ là hai đối đầu của hai đảng.


“Cuộc khảo sát trên diện rộng với 1.285 người trưởng thành cũng cho thấy một số thể chế quan trọng nhất trong nước đang bị đánh giá thấp và Tổng thống Biden có một số điểm yếu rõ ràng, đặc biệt là khi nói đến nền kinh tế, trước cuộc bầu cử tổng thống năm 2024.


Nhìn chung, phần lớn số người được hỏi – 53% – cho biết việc giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu cần được ưu tiên ngay cả khi có nguy cơ làm nền kinh tế chậm lại. Điều đó bao gồm 80% đảng viên Đảng Dân chủ và 54% đảng viên độc lập. Nhưng gần 3/4 đảng viên Cộng hòa (72%) cho rằng nền kinh tế cần được ưu tiên, thậm chí có nguy cơ bỏ qua biến đổi khí hậu. Con số này tăng 13 điểm kể từ năm 2018 – bất chấp sự gia tăng các thảm họa thời tiết liên quan đến biến đổi khí hậu.” (Theo NPR Ngày 3 tháng 8 năm 2023. https://www.npr.org/2023...asters-biden-trump-poll. Dẫn đến kết luận: ba phần tư người theo đảng Cộng hòa ưu tiên kinh tế hơn khí hậu biến đổi.


Đảng Cộng Hòa và Kinh tế Hoa Kỳ.



Dân biểu Cộng Hòa John Curtis phát biểu với báo chí về sự biến đổi khí hậu hôm 23 tháng 6 năm 2021. Ảnh của Bill Clark/CQ-Roll Call, Inc, Getty Images.
  
Ứng viên dẫn đầu hiện nay cho sự đề cử của Đảng Cộng hòa, cựu Tổng thống Donald Trump, từ lâu đã đánh giá thấp các tác động biến đổi khí hậu. Trong nỗ lực chung giữa một số cơ quan chính phủ, bao gồm Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia, NASA, An ninh Nội địa, FEMA và Bộ Quốc phòng, và Kỹ thuật Dịch vụ Đại dương Quốc gia báo cáo năm 2022 cho thấy mực nước biển dự kiến sẽ dâng cao tới 30 cm 30 năm tới với nhiều thiệt hại do lũ lụt hơn, xảy ra ở nhiều khu vực nội địa và xảy ra thường xuyên gấp 10 lần vào năm 2050 so với hiện tại. (Tin PEW Research Center.)

  
Ngày 26 tháng 11 năm 2018, Một báo cáo dự đoán thiệt hại kinh tế do biến đổi khí hậu ở một số lĩnh vực có thể lên tới hàng trăm tỷ USD mỗi năm vào cuối thế kỷ này. Trump bác bỏ tuyên bố đó.


“Tôi không tin điều đó,” ông nói khi một phóng viên hỏi về những tác động kinh tế tồi tệ theo dự kiến. “Không, không, tôi không tin điều đó.” (Tin Politico.)


Nhận thức của Đảng Cộng hòa về biến đổi khí hậu là mối đe dọa đối với quốc gia đã không tăng đáng kể trong mười năm qua, trái ngược với mức độ lo ngại ngày càng tăng của Đảng Dân chủ, bất chấp cảnh báo từ các nhà khoa học và nhà hoạt động khí hậu về tác động của nó.


Đảng Cộng hòa tỏ ra nghi ngờ đối với các nhà khoa học khí hậu. Nhiều người hơn (44% so với 27%) tin rằng các nhà khoa học khí hậu có tác động quá mức đến các cuộc thảo luận chính sách. Hơn nữa, 62% đảng viên Đảng Cộng hòa tin rằng các nhà khoa học khí hậu không hiểu rõ các phương pháp tiếp cận tốt nhất để chống lại biến đổi khí hậu hoặc hoàn toàn không hiểu. (Tin PEW Research Center.)


Ngay cả khi hầu hết mọi người vẫn coi biến đổi khí hậu là mối quan tâm ưu tiên thấp, đảng Cộng hòa vẫn ủng hộ một số sáng kiến chính sách để giải quyết vấn đề này.


Khi đề cập đến các đề xuất chính sách nhằm giảm tác động của biến đổi khí hậu, đa số đảng viên Đảng Cộng hòa ủng hộ việc trồng khoảng một nghìn tỷ cây trên khắp thế giới để hấp thụ lượng khí thải carbon (88%) và cung cấp tín dụng thuế để khuyến khích các doanh nghiệp phát triển công nghệ để nắm bắt và sử dụng. lưu trữ lượng khí thải carbon (73%). Cả hai đề xuất đều nhận được sự ủng hộ từ các thành viên Đảng Cộng hòa trong Quốc hội.


Các sáng kiến về khí hậu khác, chẳng hạn như các quy định chặt chẽ hơn về khí thải từ các nhà máy điện, đánh thuế các tập đoàn theo lượng khí thải carbon mà họ tạo ra và các tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu chặt chẽ hơn đối với xe cộ và xe tải, được GOP ít ủng hộ hơn. Nhưng ít nhất một nửa số đảng viên Đảng Cộng hòa nói rằng họ ủng hộ những ý tưởng này. Những người theo Đảng Cộng hòa theo hướng ôn hòa có nhiều khả năng ủng hộ những sáng kiến này hơn những người bảo thủ. Ví dụ, 67% những người ôn hòa ủng hộ việc đánh thuế các công ty dựa trên lượng khí thải carbon mà họ tạo ra, so với 41% chống của những người bảo thủ.





Ưu tiên hàng đầu của đảng Cộng hòa đối với chính sách khí hậu là tăng trưởng kinh tế và giảm giá tiêu dùng.


Đảng Cộng hòa coi trọng hai khía cạnh kinh tế này của các ý tưởng khí hậu hơn so với các khía cạnh khác, chẳng hạn như bảo vệ chất lượng môi trường cho thế hệ tương lai (46% là rất cần thiết) và đảm bảo rằng các biện pháp khí hậu mang lại lợi ích cho các nhóm thu nhập thấp (27% là rất quan trọng). Đảng Cộng hòa thuộc mọi thế hệ và hệ tư tưởng nhấn mạnh mối quan tâm kinh tế là một trong những thành phần quan trọng nhất trong các biện pháp nhằm giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, bất chấp một số chia rẽ trong GOP về vấn đề này.


Đảng Cộng hòa bày tỏ sự hoài nghi về lợi ích tài chính của các hành động về khí hậu, mặc dù thực tế là Tổng thống Biden đã liên kết việc giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu với tăng trưởng việc làm: Cử tri Đảng Cộng hòa tin rằng 59% đề xuất của Tổng thống Biden nhằm xây dựng lại cơ sở hạ tầng quốc gia theo cách chống lại biến đổi khí hậu sẽ gây bất lợi cho nền kinh tế Hoa Kỳ. (Tin PEW Reshearch.)


Ba phần tư người Mỹ, bao gồm 90% đảng viên Đảng Dân chủ và 39% đảng viên Đảng Cộng hòa, tin rằng chính phủ liên bang đang làm quá ít để chống lại biến đổi khí hậu.


Trong khi đó, đảng Cộng hòa có nhiều quan điểm dựa trên hệ tư tưởng về chủ đề này. Khoảng 2/3 số đảng viên Cộng hòa ôn hòa hoặc tự do (65%) và chỉ khoảng 1/4 số đảng viên Cộng hòa bảo thủ (24%) tin rằng chính phủ liên bang đang làm quá ít để giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.


Những đảng viên Cộng hòa ở độ tuổi 20 và 30 có nhiều khả năng hơn những đảng viên Cộng hòa lớn tuổi tin rằng chính phủ liên bang chưa nỗ lực đủ để chống lại biến đổi khí hậu. Hơn nữa, 46% phụ nữ Đảng Cộng hòa và 34% đàn ông Đảng Cộng hòa tin rằng chính phủ liên bang làm chưa đủ.


Chỉ 26% đảng viên Cộng hòa bảo thủ tin rằng các hành động giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu có hại nhiều hơn là có lợi cho môi trường, trong khi 47% tin rằng chúng không có tác động và 25% tin ngược lại. Mặt khác, phần lớn các đảng viên Đảng Dân chủ theo chủ nghĩa tự do (81%) tin rằng các sáng kiến về biến đổi khí hậu có tác động tích cực thực sự đến môi trường.


Đảng dân Chủ và Khí hậu biến đổi.


(Live: Tổng thống Biden ký sắc lệnh hành pháp về biến đổi khí hậu.)
Đảng Dân chủ nỗ lực giảm thiểu hậu quả của biến đổi khí hậu, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên của Hoa Kỳ và duy trì sự an toàn về không khí, nước và đất đai cho cả thế hệ hiện tại và tương lai. Đảng Dân chủ đang đấu tranh để giải quyết các vấn đề môi trường cấp bách nhất, mở đường cho một nước Mỹ bền vững hơn thông qua đầu tư vào năng lượng sạch và bảo tồn hệ sinh thái của chúng ta.


Sự tiến bộ đạt được đáng kể dưới thời Tổng thống Obama trong việc giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường và bảo tồn đất công. Những cải thiện đáng kể đầu tiên về hiệu quả sử dụng nhiên liệu cho xe hơi và xe tải nhẹ trong nhiều thập niên đã được thực hiện nhờ các hướng dẫn mới do EPA và Bộ Giao thông vận tải ban hành. Cơ quan Bảo vệ Môi trường đã được Tổng thống Obama chỉ đạo thực hiện hành động để kiểm soát lượng khí thải carbon dioxide từ các cơ sở điện đốt than, vốn chiếm phần lớn lượng khí thải tập trung trong nước. Hoa Kỳ là quốc gia duy nhất trên thế giới dưới thời Donald Trump không ký kết Thỏa thuận Khí hậu Paris.


Trong khi rút khỏi Thỏa thuận Khí hậu Paris, Donald Trump đã coi biến đổi khí hậu là "một trò lừa bịp do Trung Quốc phát minh". Và bằng cách quyết định coi thường thỏa thuận của cộng đồng khoa học về biến đổi khí hậu.


Đối phó với biến đổi khí hậu toàn cầu phải là ưu tiên hàng đầu, theo ý kiến của người Mỹ đã tăng từ 38% đến 52%. 78% đảng viên Đảng Dân chủ và những người độc lập theo phe Dân chủ tin rằng việc giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu phải là ưu tiên hàng đầu, tăng 22 phần trăm kể từ năm 2016. Tuy nhiên, không có bất kỳ sự tăng trưởng đáng kể nào về mặt thống kê trong số những người thuộc Đảng Cộng hòa hoặc những người độc lập nghiêng về Đảng Cộng hòa. Theo các đảng viên Đảng Dân chủ, việc đối phó với biến đổi khí hậu phải là ưu tiên hàng đầu với tần suất cao hơn gấp ba lần so với các đảng viên Đảng Cộng hòa (78% so với 21%).


Có một khoảng cách đảng phái đáng kể về chủ đề này, cũng như về các vấn đề khí hậu và môi trường khác. Những năm gần đây đã chứng kiến sự gia tăng tỷ lệ người Mỹ tin rằng biến đổi khí hậu gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với sự thịnh vượng của đất nước. Tuy nhiên, cuộc khảo sát nêu trên của NPR, PBS News và Marist Poll .đã phát hiện: những người Mỹ trẻ ở mọi lứa tuổi có nhiều khả năng nhất cho rằng biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng đến cộng đồng của họ (72%), là mối đe dọa lớn (64%) và nên được ưu tiên hơn nền kinh tế (59%) . Vì vậy, có thể có những thay đổi về chính sách, nhưng mọi chuyện vẫn còn xa xôi.


Tôi và khí hậu biến đổi.


Tường trình chi chuyện người ta, chuyện Houston “sóng nóng” từ trước tháng 8 kéo dài đến đầu tháng 10, hơn 60 ngày trên 100 độ, tạo kỷ lục cho nhiều vùng trong bang Texas, kể cả thành phố Houston. Sóng nóng kéo đi, nhìn cây cỏ tang thương. Mới sơ sơ, một chút hậu quả của khí hậu biến đổi mà vườn Nhật Bản giữa nhà tôi đã trở thành khu vườn ma hoang. Những cây Nhật lùn cành lá nhiều màu sắc mà tôi cưng trồng chăm sóc như những tiên nữ uốn éo và múa lên mỗi khi gió thổi qua. Giờ đây chỉ là những thân khô như xác ướp. Tưởng chừng là thiệt hại nhỏ thôi. Không phải, thiệt hại rất lớn, một thiệt hại mà tôi không bao giờ có thể tìm lại. Đó là cây tùng lùn, bình thường, thường thấy bán trong các chợ tàu chợ nhật. Cây tùng này khác, do bạn tôi tự tay bứng trên núi đá trong một chuyến leo truy lùng hoa lan rừng. Anh đã nuôi, uốn nắn, tô điểm hình sắc thành một cây tùng, nhìn giống như một bầy rắn nhỏ tụ lại, chui lên, tỏa ra cành lá nhỏ chơi vơi trong không khí. Anh quí nó. Ngày nào cũng ngắm nhìn. Hôm bệnh nặng, không còn có thể chăm sóc cây tùng, anh đã tặng nó cho tôi và dặn dò như trao gửi đứa con nhỏ. Tôi đã bứng từ vườn nhà anh và trồng vào vườn Nhật Bản, khu đất nhỏ lộ thiên ở giữa nhà. Tôi cũng rất thích nhìn ngắm nó. Cây tùng lùn này nhắc nhở tôi một thứ gì tầm thường nhưng hiên ngang can vững. Gần như cái thứ can đảm mà tôi luôn luôn thiếu.


Lúc này, nó đã đi theo bạn tôi. Châu về hiệp phố. Vật chết và người chết gặp nhau vui buồn ra sao, tôi chỉ cảm khái. Làm lại khu vườn trong nhà, tôi trồng lại những cây đã chết, duy chỗ trồng cây tùng, tôi dựng lên một tượng đá. Tự tay dục ráp cảnh một người ngồi bên khe vực thẳm.
Những buổi chiều khi nắng sắp rời đi, ra vườn nhìn tượng đá. Nhiều lần tôi thấy được bạn tôi và cây tùng. Họ thật là cảm động.



Ngu Yên/ Việt Báo
Ghi:
- What the data says about Americans’ views of climate change. PEW Research Center.
- Three-quarters of Republicans prioritize the economy over climate change. npr.
- What is the Republicans' Position on Global Warming? Greenly Institute.
- Vauses of Climate Change. European Commision. Climate Action.