Một bộ nhạc cụ truyền thống độc đáo làm từ gỗ dừa gồm 10 chủng loại với 27 nhạc cụ vừa được trình làng tại ‘Festival Dừa Bến Tre 2012.’

Nguyên liệu từ ngàn xưa: cây dừa

“Tôi lớn lên đã thấy dừa trước ngõ.
Dừa ru tôi giấc ngủ tuổi thơ.
Cứ mỗi chiều nghe dừa reo trước gió,
Tôi hỏi nội dừa có tự bao giờ?”

(Dừa ơi – Lê Anh Xuân)

Người ta không nhớ được cây dừa đã có mặt ở vùng đất Bến Tre từ khi nào, nhưng trong ký ức của mỗi người con Bến Tre như ông Bảy Dân cây dừa là một trong những biểu tượng cho tâm hồn của con người nơi đây.

Bởi thế, khi đưa ra ý tưởng làm nhạc cụ bằng chất liệu gỗ dừa ông được nhiều người ủng hộ nhiệt liệt. Trong số đó có ông Ba Bá, một người chuyên chế tạo các loại nhạc cụ.

Ông Bảy Dân chia sẻ: “Từ nhỏ tới lớn tôi sống ở xứ dừa, tui gắn với cây dừa từ trái cho tới cây. Cha tôi hồi đó làm nhà bằng cây dừa - nó rất chắc chắn, 60, 70 năm vẫn chưa mục nên tôi nghĩ là cây dừa này có thể làm nhạc cụ được.”

Còn ông Ba Bá lại cho rằng những vân gỗ trên thân dừa và gáo dừa lại thu hút ông khám phá và sáng tạo ra những sản phẩm làm từ loại chất liệu dân dã và quen thuộc của quê hương.

Gỗ dừa và nhạc cụ

Làm nhạc cụ đã khó, làm bằng chất liệu dừa lại càng khó hơn. Trước đây, ông Ba Bá đã từng làm nhạc cụ với các chất liệu của trắc, tung, ngô đồng hay cẩm lai, thậm chí cả cây quao dân dã ở miệt vườn. Trong chiến tranh, ông cũng đã từng dùng gỗ dừa để sửa chữa, chằm vá những nhạc cụ bị bom đạn phá vỡ.

Thế nhưng khi bắt tay vào làm nhạc cụ với chất liệu từ gỗ dừa, nhiều người từng nghĩ ông sẽ bỏ cuộc.

Những chiếc đàn mà ông Ba Bá chế tạo có chiếc được làm từ những cây dừa hơn 30 tuổi. Tuổi dừa càng cao, vân gỗ càng đẹp, chế tác lại càng khó khăn, bởi gỗ dừa vừa cứng, lại vừa giòn, lỡ tay một chút, mọi công sức có thể coi như đổ bể.

Bỏ ngoài tai mọi lời nói, đều đặn mỗi ngày ông Võ Văn Bá đều ngồi hàng giờ liền bên những khúc gỗ dừa để cưa, đẽo nên những nhạc cụ với hàng trăm cây dừa và đàn dừa thử nghiệm. Và mất gần 1 năm ròng rã ông mới thực hiện xong bộ nhạc cụ gỗ dừa hoàn chỉnh với 24 chiếc.

Ông Ba Bá chia sẻ: “Mình đã từng đi làm cách mạng, bom đạn chết chóc nhiều rồi thành ra những khó khăn này này nó không có nghĩa lý gì hết. Mình quyết tâm phải làm cho được bằng mọi cách, cách này không được phải làm cách khác cho bằng được.”

Từ giá trị nghệ thuật…

Bộ nhạc cụ bằng gỗ dừa được ra đời với 3 đàn cò, 4 đàn gáo, 2 đàn kìm, 3 đàn bầu, 2 đàn sến, 2 đàn tranh, 3 trống, 2 mõ, ghita điện phím lõm, ghita bass, bộ gõ gáo dừa… Tùy theo chức năng của từng nhạc cụ mà bộ nhạc cụ bằng chất liệu dừa này được chế tạo dày mỏng khác nhau phù hợp với những cung bậc thanh trầm.

Trong số các loại nhạc cụ, cây đàn gáo được nhiều người đánh giá cao nhất. Nó khác với những loại đàn gáo thông thường bởi bên trong được gắn thêm một chiếc lò xo điện tử nhằm giao thoa âm thanh, giúp cây đàn này có âm thanh trong trẻo hơn và vang vọng hơn.

Ông Lê Dân, Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Tỉnh Bến Tre, cũng là người đưa ra ý tưởng chế tạo bộ nhạc cụ dừa. Ông cho biết: “Giá trị sử dụng của loại nhạc cụ này này cũng ngang so với những bộ nhạc cụ được chế tác bằng các loại gỗ khác. Chúng tôi có mời 1 số nhạc sĩ ở nhà hát Bông Sen TP HCM đến tham quan và thẩm định chất lượng của các loại nhạc cụ này, và các anh khẳng định là rất thành công”

Đến giá trị tinh thần
Bộ nhạc cụ dân tộc chế tác bằng chất liệu dừa này được biểu diễn trong lễ khai mạc Festival Dừa lần III (5.4.2012) với bài hòa tấu “Bình minh trên đảo dừa”, gồm 19 nhạc công với 23 nhạc cụ.

Cây dừa từ bao đời đã gắn với người dân Bến Tre qua nhiều công dụng. Hình tượng cây dừa cũng đã hóa thân vào thơ, nhạc ca ngợi vùng đất và con người Bến Tre.

Việc đem gỗ dừa làm nhạc cụ không những chỉ tận dụng được những chất liệu thân thuộc mà còn mang một giá trị tinh thần văn hóa sâu sắc, góp phần làm đa dạng hóa sản phẩm từ dừa, tạo ra những nhạc cụ mang tính đặc thù của xứ dừa Bến Tre.

Hàng trăm cây đàn được làm ra là biểu hiện của trí tuệ và lòng kiên nhẫn. Điều đó đã giúp cho 2 người con của vùng đất Bến Tre này thỏa được ước nguyện chế tác cho quê hương xứ dừa một bộ nhạc cụ hồn cốt, đậm nét quê hương.

Và đó cũng niềm tự hào của những người con Bến Tre xa xứ được nghe tấu lên một khúc nhạc thân thương bằng chính chất liệu của quê hương.
Source: ABC Australia

Sửa bởi người viết 03/08/2012 lúc 11:23:37(UTC)  | Lý do: Chưa rõ