Một nghiên cứu mới được phổ biến trong tập san y học Annals of Internal Medicine đã đưa ra nhiều nhận xét đáng lưu ý về việc dùng thêm vitamin bổ sung. Theo kết quả này, các sinh tố không có tác dụng gì đối với một người có sức khỏe trung bình và uống thêm vitamin mỗi ngày không phòng ngừa được bệnh tim, mất trí nhớ hoặc kéo dài tuổi thọ. Tạp chí nêu ra 3 kết quả nghiên cứu.
Nghiên cứu thứ nhất, gồm 6000 nam bác sĩ tuổi 65 khỏe mạnh tình nguyện uống mỗi ngày một viên Centrum Silver multivitamin hoặc viên giả dược có cùng hình dạng. Sau 12 năm không có một khác biệt nào về trí nhớ giữa hai nhóm.
Nghiên cứu thứ hai, với 1700 bệnh nhân sống sót sau heart attack, được truyền mạch máu với lượng vitamin khá cao hoặc uống viên giả dược. Sau 55 tháng không có gì khác biệt về số tử vong, heart attack tái phát, stroke, đau ngực trầm trọng.
Và nghiên cứu thứ ba, duyệt xét lại 27 nghiên cứu trước trên 450,000 người dùng bổ sung vitamin và khoáng chất, và cũng thấy rằng đa sinh tố không giúp gì cho bệnh tim và có một ích lợi không đáng kể đối với bệnh ung thư.
Tác giả nghiên cứu Jacqueline O’Brien, bệnh viện Brigham Women, kết luận rằng các nhà sản xuất vitamin phụ thêm thường quảng cáo là có tác dụng tốt với sức khỏe não bộ, nhưng thực ra chẳng có ích lợi gì.
Phản ứng với kết quả nghiên cứu, Chủ tịch Council for Responsible Nuitrion (CRN) đại diện cho kỹ nghệ sản xuất thực phẩm bổ xung, cho hay kết quả nghiên cứu này có tính cách phiến diện, không để ý tới ích lợi của vitamin và khoáng chất. Thực đáng tiếc cho giới tiêu thụ là tác giả nghiên cứu đã không thừa nhận nhu cầu thực tế của dân chúng đối với vitamin và khoáng chất bổ sung. Lý do là, như các nghiên cứu của chính quyền đã cho hay, dân chúng thường cũng không ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng.

Tại sao dùng thêm vitamin?
Theo định nghĩa, vitamin cần thiết cho sự sống, cần cho sự chuyển hóa thực phẩm ra năng lượng để cơ thể hoạt động. Vitamin đều có trong thực phẩm. Thiếu vitamin có thể đưa tới bệnh tật, như bệnh scurvy thiếu sinh tố C nướu sưng, chảy máu, bệnh còi xương (rickets) do thiếu sinh tố D.
Theo các nhà dinh dưỡng, con người chỉ cần một số lượng rất nhỏ vitamin và số lượng này đều có trong chế độ dinh dưỡng với nhiều loại thực phẩm khác nhau.
Trong khi đó, giới sản xuất vitamin thì cho rằng chế độ ăn uống không có đủ số vitamin cần thiết, nhiều người cũng thiếu ăn và rằng càng nhiều vitamin càng tốt. Giới tiêu thụ tin theo và dùng thêm.
Nhắc lại là trong sự chuyển hóa thực phẩm ra năng lượng, tế bào cần tới oxy. Hậu quả của sự oxy hóa này là tạo ra những phân tử có hại gọi là gốc tự do (free radical). Free radical gây tổn thương cho nhân di truyền DNA, màng tế bào, lớp lót của động mạch,với hậu quả là sự hóa già, bệnh ung thư và bệnh tim. Để hóa giải tác hại này cơ thể tạo ra chất chống oxy hóa (antioxidant).
Antioxidant cũng có trong rau, trái cây, đặc biệt là các chất selenium, beta carotene, vitamin A, C và E. Quan sát cho thấy người dùng nhiều rau trái thường có sức khỏe tốt hơn vì có nhiều antioxidant. Từ đó có suy luận rằng, dùng thêm antioxidant chắc là cũng có lợi.
Tuy nhiên, kết quả nhiều nghiên cứu cho hay, tiêu thụ quá nhiều bổ sung vitamin đều có hại. Chẳng hạn tạp chí The New England Journal of Medicine vào năm 1994 đăng kết quả nghiên cứu trên 29,000 cư dân Finnish hút thuốc lá, mỗi ngày đều dùng vitamin E, beta carotene. Sau thời gian từ 5-8 năm đa số đều bị tử vong vì ung thư phổi và bệnh tim nhiều hơn là nhóm người dùng giả dược.

Dùng vitamin hợp lý
Theo Dietary Guidelines for Americans (Hướng dẫn Dinh dưỡng Hoa Kỳ), các chất dinh dưỡng mà cơ thể cần tới đều nên được cung cấp từ thực phẩm. Lý do là thực phẩm bổ sung như vitamin không đạt được giá trị và ích lợi như thực phẩm thiên nhiên, vì mấy lý do như sau:
- Giá trị dinh dưỡng ca
Thực phẩm thiên nhiên có nhiều chất dinh dưỡng khác nhau mà cơ thể cần chứ không phải là chỉ một thứ. Lấy một ví dụ: trong một quả cam, ta có cả vitamin C, beta carotene, calcium và nhiều chất khác. Trong khi đó, một viên vitamin C chỉ đơn độc có vitamin C mà thôi.
- Có chất xơ
Các loại hạt, rau trái ngoài chất dinh dưỡng còn chứa chất xơ, một chất giúp phòng tránh nhiều bệnh như tiểu đường loại 2, bệnh tim mạch, giảm bệnh táo bón.
- Có chất bảo vệ cơ thể
Thực phẩm nguyên vẹn có những chất gọi là hóa chất thực vật (phytochemical) giúp cơ thể tránh được ung thư, tiểu đường, cao huyết áp. Nhiều thực phẩm còn có các chất antioxidant, giúp giảm sự oxy hóa gây tổn thương cho tế bào.

Hướng dẫn nêu ra một số trường hợp có thể dùng chất bổ sung như sau:
- Phụ nữ sắp có thai nên dùng thêm mỗi ngày 400 micrograms folic acid trong thực phẩm bổ sung kèm theo thực phẩm hằng ngày đã có chất này.
- Phụ nữ đang có thai nên dùng thêm vitamin dưỡng thai có chất sắt hoặc viên sắt riêng.
- Người từ 50 tuổi trở lên nên dùng thực phẩm có tăng cường vitamin B-12 như là các loại cereal hoặc multivitamin có B-12.

Ngoài ra, dùng thêm vitamin cũng có thể thích hợp cho:
- Người kém ăn uống
- Người ăn chay
- Phụ nữ xuất huyết quá nhiều khi có kinh nguyệt.
Điều quan trọng là trước khi dùng, nên hỏi ý kiến bác sĩ coi xem nên dùng thêm loại vitamin nào, liều lượng là bao nhiêu cũng như tác dụng phụ của chúng và liệu có phản ứng gì với các dược phẩm trị bệnh đang dùng hay không.

Bác sĩ Nguyễn Ý Đức