Thính giả tên Quyên gởi e-mail đến câu hỏi như sau:
“Chào bác sĩ,
Cháu có câu hỏi muốn hỏi bác sĩ là: Bố cháu đã từng bị tai biến 2 lần, cả 2 lần đó đều bị méo miệng, bố cháu đã đi chữa chạy nay cũng đã đỡ nhiều, nhưng có vẻ như vẫn còn di chứng vì bố cháu rất hay kêu đau đầu và tính khí cũng trở nên cáu gắt hơn.
Cháu nghe nói thuốc Ginkgo Biloba làm tăng tuần hoàn máu, nên cháu muốn hỏi bác sĩ là cháu có nên mua cho bố cháu uống thường xuyên được không? Thuốc đó có tác dụng với những người bị bệnh như bố cháu không? Và uống thường xuyên thì có tốt không?
Cháu nghe nói Vitamin C tốt cho những người bệnh như bố cháu, cháu có nên cho bố uống thêm Vitamin C không?
Cháu rất mong chờ trả lời của bác sĩ.
Cảm ơn bác sĩ rất nhiều
Cháu Quyên.”
Bác sĩ Hồ Văn Hiền giải đáp:
Hỏi đáp Y học: Tai biến mạch máu nãoVitamin C, ginkgo biloba, thể thao và tai biến mạch máu não (TBMMN, strokes)
1) Về Vitamin C (ascorbic acid), có một số bác sĩ căn cứ trên một số nghiên cứu chứng tỏ Vitamin C tối cần cho sự toàn vẹn của vách mạch máu và cho sức khoẻ của các mạch máu, và dùng vitamin C ở những liều cao rất nhiều (megadoses) so với liều được dùng trong y khoa luồng chính. Chính phủ Mỹ khuyến cáo chúng ta cần 60-95 mg vitamin C/ ngày, NIH thì khuyên chừng 200mg/ngày, trong lúc đó có những bác sĩ khuyên dùng đến vài gram (vài ngàn mg)/ngày). Nói chung lợi ích và công dụng của vitamin C là một đề tài tranh cãi trong giới khoa học từ mấy chục năm nay, chưa ngã ngũ. Hiện nay, mức vitamin C uống cao nhất được coi có thể chấp nhận (upper tolerable level) là 2000 mg/ngày. Dùng nhiều hơn có thể tiêu chảy và sạn thận (vitamin C [ascorbic acid] được biến dưỡng thành oxalate, sinh ra sạn oxalate trong nước tiểu).
Những nghiên cứu gần đây cho thấy người có mức vitamin C cao nhất trong máu ít bị TBMMN (stroke) hơn người có mức vitamin C thấp, và cơ nguy TBMMN (risk of stroke) có thể giảm đến 70%. Việc này chứng tỏ mức vitamin C gắn liền với khả năng ít bị TBMMN hay không, tuy nhiên giới khoa học hiện nay chỉ cho đây là một tương quan (correlation) giữa hai hiện tượng, chưa chứng minh rằng uống nhiều vitamin C làm giảm TBMMN (tương quan nhân quả). Các chuyên gia nói chung chỉ khuyên chúng ta ăn uống rau quả nhiểu là tốt hơn cả. Nếu uống vitamin C, nên tham khảo với bác sĩ của mình về liều lượng thích hợp.
2) Nói về thuốc dược thảo được dùng chữa bệnh stroke, chúng ta có thể nhắc đến ginkgo biloba, tiếng Việt gọi là cây bạch quả, cây mọc ở Trung Quốc, Nhật, và Nam Hàn, cao 20-30 mét. Bạch quả là một trong những cây sống lâu nhất thế giới, có thể cả ngàn năm (tiếng Pháp Abricot argente’ japonais, arbre aux ecus;Trung hoa: Bai Gua).
● Người ta nghĩ, nếu có, tác dụng chính là cải thiện lưu thông máu (blood flow) ở óc, mắt và các bắp thịt (cơ). Năm 2009, một nghiên cứu trên 3000 người trên 75 tuổi, một nửa uống ginkgo 120 mg hai lần/ ngày và những người không uống trong chừng sáu năm. Kết quả cho thấy tỷ số bị đau tim (heart attack), TBMMN (stroke), và bệnh lẫn (dementia) hai nhóm ngang nhau. Chỉ có nhóm mắc bệnh động mạch ngoại biên (peripheral vascular disease - là những mạch máu đến nuôi các bộ phận không kể tim và não bộ) là có kết quả cho thấy ginkgo biloba có ích rõ rệt (ví dụ bệnh nhân đi bộ xa hơn trước vì máu tới cơ chân tốt hơn).
● Do đó, có thể tác dụng tốt trên bệnh lẫn (dementia), gia tăng máu lưu thông đến các cơ quan như não bộ, bắp cơ, làm giảm hiện tượng kết dính các tế bào tiểu bản (platelets) trong máu (do đó giảm các hiện tượng mạch máu tắc nghẽn do tiểu bản kết tụ). Tuy nhiên, các nghiên cứu khoa học chưa chứng minh dứt khoát những lợi ích này trên lâm sàng, và vấn đề liều lượng cũng ảnh hưởng đến kết quả các nghiên cứu.
● Nghiên cứu về hạt bạch quả (seeds) còn ít; người ta thấy hạt bạch quả có những chất giết vi khuẩn, ngược lại cũng chứa chất độc tố có thể gây bất tỉnh (loss of consciousness) và co giật (epilepsy). Ăn hạt (seeds) ginkgo lượng lớn lâu dài có thể bị ngộ độc do chất 4'-O-methylpyridoxine (MPN), có thể gây co giật, nhất là trẻ em; co giật có thể phòng ngừa hoặc chặn lại bằng pyridoxine (vitamin B6).
● Lá bạch quả hình quạt, có hai thuỳ, được dùng trong ngành y học " lề trái" (alternative medicine) của Mỹ, và đang được nghiên cứu khoa học trên loài vật.
● Gần đây một nghiên cứu của đại học Johns Hopkins (Mỹ), công bố trên báo y khoa “Stroke,” cho thấy ở chuột được chữa bằng ginkgo biloba, các mô thần kinh bị hư hại giảm xuống chừng một nửa, cũng như các rối loạn về thần kinh do stroke gây ra cũng giảm xuống chừng một nửa. Người ta nghĩ rằng có thể lá ginkgo biloba làm vô hiệu hoá các gốc hoá học tự do (free radical) chung quanh nơi xảy ra stroke. Tuy nhiên xin nói rõ, đây là thí nghiệm trên chuột, chưa có gì chứng tỏ áp dụng được kết quả này trên con người.
● Biến chứng: do ginkgo tác dụng ngăn chặn các tiểu bản kết dính (aggregation of platelets), có thể làm máu khó đông hơn. Tác dụng này cần được để ý nhiều hơn nếu bệnh nhân đang dùng những thuốc làm "loãng máu", làm máu khó đông hơn như coumadin để phòng ngừa máu đông cục tắc nghẽn mạch máu (prevention of thrombus formation). Hoặc đang uống aspirin, dipyridamole (Aggrenox), clopidogrel(Plavix), prasugrel (Effient), and ticlopidine. (Ticlid and generic); vitamin E; “fish oil” (chứa axit mỡ omega-3), thuốc tỏi là những chất chống tiểu bản (antiplatelet agents). Những người này phải hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng ginkgo biloba vì có thể làm máu khó đông đến mức quá đáng.
● Những người dị ứng nặng với trái xoài, hột điều (cashew), poison ivy hay các cây cỏ (plant allergies) có khả năng dị ứng với thuốc chứa ginkgo biloba.
Cuối cùng, đáng chú ý là gần đây có một nghiên cứu công bố trên The British Medical Journal (BMJ). Trên 14.000 người bệnh từng bị TBMMN, đau tim, và nguy cơ bệnh tiểu đường được cho tập thể thao (exercise) mà thôi để ngăn ngừa các bệnh trên. Kết quả so sánh với nhóm trên 300.000 người dùng thuốc trong mục đích trên. Kết quả trong hai nhóm tương tự như nhau. Chỉ trừ trường hợp các bệnh nhân suy tim (heart failure ) vỉ khả năng tập thể thao, vận động giới hạn; và trong bệnh suy tim các thuốc lợi tiểu, ACE inhibitors (thuốc ức chế enzym chuyển hoán angiotensin) có thể hiệu nghiệm hơn. Người ta cho rằng khả năng ngừa bệnh tim mạch của thể dục thể thao ("the exercise pill") chưa được nghiên cứu và đánh giá đúng mức, một phần vì tiền đài thọ các khảo cứu được các nhà bào chế đổ về phía các thuốc bán ra tiền và sinh lời. Tuy nhiên mỗi bệnh nhân tập thể thao, thể dục như thế nào, bao nhiêu lâu, cường độ thế nào (mạnh, nhẹ, hay vừa) phải tham khảo với bác sĩ của mình.
Ref:
(1) WEBMD/ January 10, 2008, 12:33 AM.Study Links Vitamin C To Stroke Risk.
http://www.cbsnews.com/2...-500368_162-3694740.html)
(2) Can ginkgo protect from strokes?
http://www.nhs.uk/news/2...andstrokeprevention.aspx(3) Ginkgo biloba doesn’t prevent heart attacks (WebMD)
http://www.webmd.com/hea...vent-heart-attack-stroke (4) Wikipedia: Ginkgo biloba
http://en.wikipedia.org/wiki/Gingko_biloba(5) The exercise pill: A better prescription than drugs for patients with heart problems?
Cũng như mọi khi, những điểu chúng ta bàn ở đây chỉ có tính cách thông tin. Thính giả cần tham khảo trực tiếp với bác sĩ của mình.
Chúc bệnh nhân may mắn.
Bác sĩ Hồ văn Hiền.
Hien V. Ho, MD. FAAP
