Một trong những đề tài “hot” nhất hiện nay đối với giới tiêu thụ là vấn đề Obamacare, tức là chương trình bảo hiểm sức khỏe mới áp dụng trên toàn quốc Hoa Kỳ. Đây là một chương trình bảo hiểm, vừa là quyền lợi vừa có tính cách cưỡng hành đối với tất cả mọi công dân và thường trú nhân trên đất Mỹ. Là quyền lợi, vì nếu bạn muốn có bảo hiểm mà trước nay không có được vì không đủ khả năng chi trả bảo phí, thì nay bạn sẽ có được một chương trình vừa túi tiền. Nó lại có tính cưỡng hành là vì, bạn muốn từ chối cũng không được: Bắt buộc phải mua bảo hiểm, nếu không sẽ bị phạt! Nghĩ cũng lạ, từ trước tới nay trên thế giới mới có một thứ “quyền lợi” bị cưỡng hành như vậy tại một nước vẫn được cho là “dân chủ” số 1. Hiện có nhiều văn phòng cộng đồng hoặc tư nhân, nói tiếng Mỹ cũng như nói tiếng Việt, sẵn sàng làm công việc ghi danh giúp dân chúng tham gia cái chương trình đặc biệt này. Chúng tôi không làm việc trong các văn phòng đó, bài viết này chỉ là phản ánh những hiểu biết của một người trong giới tiêu thụ bình dân nói chuyện với những người bình dân khác.
Quyền lợi
Quyền lợi ở đây xin được hiểu một cách hạn hẹp là điều chúng ta đang mong muốn Quả thực với nhiều người, Obamacare đã đáp ứng điều mà họ mong muốn từ lâu: Có một chương trình bảo hiểm sức khỏe vừa túi tiền. Thực ra, Obamacare còn đáp ứng nhiều hơn như vậy nữa, bởi vì không phải chỉ là vừa túi tiền, mà nó còn rất, rất rẻ, rẻ đến sững sờ.
Có một người đang ước ao tìm được một chương trình sức khỏe với giá $100 một tháng, hoặc nhiều lắm $150 một tháng, nhưng không tìm được. Chỗ rẻ nhất cũng đòi bạn ấy $300, một số tiền quá lớn đương sự không đủ khả năng chi trả hoặc không muốn bỏ ra trong lúc mình còn đang khỏe mạnh, chả mấy khi phải uống thuốc. Nhưng khi Obamacare đến, người đó chỉ phải trả gần …. $8 một tháng! Có phải là một niềm vui bất ngờ, không khác gì trúng số?
Người viết còn gặp một trường hợp khác: Lúc đầu đương sự chỉ dám ghi danh vào bậc Bronze (đồng -ít quyền lợi nhất), nhưng hỏi tới giá cả, thấy quá rẻ, anh sẵn sàng đóng thêm tiền để lên bậc Silver (bạc), vẫn còn quá rẻ, anh liền tiến tới bậc Gold (vàng), bậc cao nhất với nhiều quyền lợi nhất. Vậy mà giá cả vẫn chưa hơn $150!
Trên đây chỉ là một vài trường hợp trong vô số trường hợp mà Obamacare được coi như một quyền lợi đáng ước mơ. Dĩ nhiên, “vô số” không phải là “tất cả”: Ngoài những người được hưởng quyền lợi như vậy, cũng còn “vô số” người khác coi Obamacare như một sự thiệt thòi mà họ bắt buộc phải chấp nhận. Bởi vì, Obamacare là một đạo luật sức khỏe universal, áp dụng phổ quát không trừ ai. Nếu không tham gia, sẽ bị phạt. Đó là tính cách cưỡng hành của Obamacare mà chúng ta sẽ nói đến dưới đây.
Cưỡng hành
Cưỡng hành là bắt người khác làm một điều người ta không muốn, bởi vì như vậy là thiệt thòi cho họ. Obamacare có lợi cho nhiều người, nhưng cũng bất lợi cho nhiều người khác. Chẳng hạn, một thanh niên ở tuổi 33, khỏe mạnh, gần như chẳng phải đi khám bệnh uống thuốc bao giờ. Cậu có vẻ tự tin, không cần mua bảo hiểm, nhưng gia đình nói mãi thì cậu đành mua một chương trình đề phòng tai họa, với giá $80 một tháng. Ấy vậy mà cậu cũng chẳng phải xài tới bao giờ. Nay với Obamacare, cậu được xếp ngang hàng với một bà cụ 64 tuổi cùng làm trong hãng. Nghĩa là, bây giờ cũng như người đồng nghiệp lớn tuổi, cậu phải đóng $165 mua bảo hiểm một tháng. Dĩ nhiên, cậu cho là một thiệt thòi.
Nói chung, giới trẻ - những người rất ít khi phải sử dụng các dịch vụ y tế, những người trước kia thường mua bảo hiểm ở mức “bare bone”, tức là chỉ mua những phần chính yếu sát xuống tới …. xương, hoặc thậm chí không cần bảo hiểm gì cả, nhưng nay bắt buộc phải mua – là cảm thấy thiệt hại. Hệ thống bảo hiểm trông chờ vào sự đóng góp của thành phần này để bù lỗ những quyền lợi phải cung cấp cho những người lớn tuổi hơn.
Bên cạnh đó là những người vốn khỏe mạnh mà lại có lợi tức cao. Họ phải trả bảo phí toàn phần, mà không nhận được một sự trợ giúp nào cả (xuyên qua Tax Credit) của chính phủ. Bảo phí đó có thể lên tới cả ngàn đồng một tháng. Nếu không bắt buộc phải tham gia Obamacare, họ có thể mua một chương trình bảo hiểm sức khỏe tư nhân với tốn phí bằng một nửa dành cho những quyền lợi tối thiểu khi phải vào nằm bệnh viện mà thôi. Với những người này, chúng ta chỉ có thể nói vui với họ một câu, “Ông được Trời cho khỏe mạnh, lại còn giầu có …. nên bây giờ mới bị Obamcare trừng phạt!”
Những người bị Obamcare “trừng phạt” như vậy cần phải để ý đến những con số sau đây:
- Hạn chót ghi danh Obamacare: 31 tháng Ba, 2014
Tin tức trên nhiều phương tiện truyền thông có thể làm chúng ta nhức đầu, đài này nói là ngày 15 tháng 12, đài khác lại nói ngày 23 tháng 12, có đài thì gia hạn thêm được một chút, tới nửa đêm ngày 24 tháng 12. Lại có người bảo rằng, thực tế là tới ngày 31 tháng 12, nhưng chính phủ không muốn tuyên bố công khai như vậy để tránh tình trạng “dồn cục” trong những ngày cuối năm. Nay đã qua ngày 31 tháng 12, thì lại nói 31 tháng Ba, 2014!
Sự thực là như thế này:
- Nếu Obamacare là một quyền lợi theo định nghĩa trên, thì bạn có thể có quyền lợi đó, sớm nhất là vào ngày 1 tháng Giêng. Muốn được như vậy, bạn phải ghi tên trước ngày 15 tháng 12, về sau được triển hạn thành 23, rồi 24 tháng 12.
- Sau ngày 24 tháng 12, bạn vẫn có thể ghi danh được, nhưng ngày có hiệu lực của Obamacare sẽ là ngày 1 tháng Hai, 2014
- Thậm chí bây giờ bạn vẫn có thể ghi danh, theo nguyên tắc “first come, first serve”. Nghĩa là, ghi danh trước ngày 15 tháng Giêng, bạn sẽ có bảo hiểm từ đầu tháng Hai. Ghi danh từ ngày 16 tháng Giêng đến 15 tháng Hai, sẽ có bảo hiểm đầu tháng Ba….
- Ghi danh từ ngày 16 tháng Hai đến 15 tháng Ba, sẽ có bảo hiểm ngày 1 tháng Tư.
Hy vọng bạn sẽ cố gắng ghi danh trước ngày 15 tháng Ba, bởi vì ghi danh sau từ ngày 16 tháng Ba đến 31 tháng Ba thì có người nói sẽ được bảo hiểm ngày từ đầu tháng Tư; Người khác lại cho rằng bảo hiểm sẽ có từ đầu tháng Năm. Người viết đã kiểm chứng với 2 nhân viên chính thức của Obamacare và nhận được 2 câu trả lời khác nhau như vậy.
Đối với một người vốn khỏe mạnh, và lại không muốn mất tiền sớm cho Obamacare, thì có bảo hiểm trước 1 tháng hoặc sau 1 tháng không phải là điều quan trọng. Nhưng chính quyền chỉ làm ngơ cho chúng ta trong 3 tháng đầu năm 2014. Sang tháng thứ tư mà vẫn chưa có bảo hiểm là bị phạt. Chúng ta sẽ trở về vấn đề tiền phạt vào tuần sau.
Như bài lần trước có nói, bảo hiểm sức khỏe theo luật mới, có tên Obamacare mang lại lợi ích cho nhiều người, mà thiệt hại cho nhiều người khác, nhưng lại có tính cách cưỡng hành, tức là bó buộc mọi cư dân sống trên đất Hoa Kỳ phải mua. Bài này sẽ nói về những hình phạt được áp dụng cho những người cố tình không mua.
Trên nguyên tắc, luật Obamacare đòi hỏi mọi người phải có bảo hiểm sức khỏe bắt đầu từ 1 tháng Giêng, 2014. Tuy nhiên, luật pháp lại gia hạn thêm cho những người không muốn mua bảo hiểm có thể trì hoãn tối đa 3 tháng đầu năm – từ tháng 1 tháng Giêng tới 31 tháng Ba - mà không bị phạt.
Hiện nay đã là giữa tháng Giêng, vậy nếu bạn là một trong những người không muốn mua bảo hiểm, bạn có thể trì hoãn tới lúc nào để khỏi bị phạt? Trước tiên, cần phải nghiên cứu lịch ghi danh và ngày bảo hiểm có hiệu lực:
Ghi danh trước ngày 15 tháng Giêng: Bảo hiểm có hiệu lực từ đầu tháng Hai.
Ghi danh từ 16 tháng Giêng đến 15 tháng Hai: Bảo hiểm có hiệu lực từ đầu tháng Ba.
Ghi danh từ 16 tháng Hai đến ngày 15 tháng Ba: Bảo hiểm có hiệu lực từ đầu tháng Tư.
Ghi danh từ 16 tháng Ba đến ngày 31 tháng Ba: Bảo hiểm có hiệu lực từ đầu tháng Năm.
Sau ngày 31 tháng Ba: Không còn được ghi danh nữa, mà phải chờ cho đến thời kỳ mở cửa ghi danh cho năm sau bắt đầu từ 15 tháng 11, 2014.
Vậy, muốn tận dụng trọn vẹn thời gian “ân xá” 3 tháng, bạn có thể ghi danh từ ngày 16 tháng Hai để có bảo hiểm bắt đầu vào 1 tháng Tư (theo đề mục số 3 trên đây). Đừng trì hoãn đến ngày 15 tháng Ba, bởi vì nếu vì lý do gì chưa ghi danh kịp thời, và phải chờ tới ngày hôm sau, 16 tháng Ba, thì mãi tới tháng Năm bảo hiểm mới có hiệu lực (theo đề mục số 4), và như vậy là bạn sẽ bị đóng phạt một tháng.
Nếu sau ngày 31 tháng Ba mà vẫn chưa ghi danh được, bạn sẽ bị “huốc”, vừa không có bảo hiểm cả năm 2014, mà lại bị đóng phạt cho cả năm đó.
Tiền phạt được tính toán ra sao?
Ý niệm tiền phạt lúc đầu làm cho nhiều người dân Mỹ nổi giận: Tại sao trong một xứ sở tự do với nền kinh tế thị trường “thuận mua vừa bán” mà chính phủ lại dùng quyền hành ép mua một sản phẩm mà nhiều người dân không muốn có? Không phải chỉ nổi giận xuông, nhiều người đã đưa cái luật “áp bức” này lên tận Tối Cao Pháp Viện để xin toà phán quyết về tính vi hiến của nó. Nhưng trước sự ngỡ ngàng của dư luận, các vị thẩm phán tối cao đã cho rằng đạo luật Obamacare không vi hiến, cái được gọi là “hình phạt” đúng ra là một sắc thuế mà những người không có bảo hiểm cần đóng góp cho một xã hội khỏe mạnh và an toàn hơn. Cuộc tranh cãi như thế là chung quyết, không ai đặt ra vấn đề hợp hiến hay vi hiến của đạo luật nữa. Về phía chính quyền Obama, cha đẻ của bộ luật bảo hiểm sức khỏe mới, họ muốn dùng một từ ngữ lịch sự hơn, và gọi nó là “lệ phí để chia sẻ trách nhiệm” (shared responsibility fee).
Đối với chúng ta, những người trong giới tiêu thụ bình dân, cứ gọi nó là hình phạt (penalty) cho rõ nghĩa. Vậy tiền phạt đối với những người không có bảo hiểm kể từ tháng Tư trở đi sẽ ra sao?
Thiếu một tháng = Đóng tiền phạt bằng 1/12 của cả năm
Thiếu cả năm 2014 = Đóng tiền phạt tối thiểu $95 một người, hoặc 1% tổng số lợi tức cả năm, tùy theo con số nào lớn hơn.
Thiếu cả năm 2015 = Đóng tối thiểu $325 mỗi người hoặc 2% tổng số lợi tức cả năm, tùy số nào lớn hơn.
Thiếu cả năm 2016 = Đóng $695 một người, hoặc 2.5% tổng số tức cả năm, tùy số nào lớn hơn.
Thiếu cả năm 2017 = Tiền phạt tăng theo mức lạm phát, hoặc 2.5% tổng số lợi tức, tùy số nào lớn hơn.
Trên đây là nguyên tắc tính toán. Về con số cụ thể ra sao, hiện nay chưa ai biết được. Phải chờ tới kỳ khai thuế đầu năm 2015, bạn mới biết mình phải đóng phạt bao nhiêu, nếu chẳng may rơi vào hàng ngũ những người bị phạt.
Tuy nhiên, có người lại không cho rằng đó là điều “chẳng may”. Bởi vì họ cố tình làm như vậy, nghĩa là trong hoàn cảnh của mình, họ cho rằng chẳng thà đóng phạt còn hơn là phải mua bảo hiểm Obamacare theo …. giá đắt! Là người được bảo hiểm miễn phí như Medi-Cal, Medicaid, hoặc chỉ phải trả bảo phí tượng trưng ($1? $6? $8? … một tháng), có thể bạn không hình dung được sự khổ sở của những người phải trả tới $1,000 một tháng, tức là $12,000 một năm. Đối với những người này, nếu quyết định không mua bảo hiểm, họ có thể chỉ phải trả tiền phạt $500 một năm mà thôi. Không tính tới những rủi ro nếu xảy ra bệnh tật trong lúc không có bảo hiểm, thì sự hơn thiệt về tiền bạc như vậy coi như đã rõ ràng. Có lẽ số người phải có lựa chọn đó cũng không phải là ít trên đất Hoa Kỳ này.
Erictran15751@gmail.com
