Khi bạn ngủ, bộ não của bạn trải qua một tiến trình quét dọn, loại bỏ các chất thải có liên quan đến bệnh Alzheimer và chứng mất trí nhớ, theo một cuộc nghiên cứu mới cho biết, được công bố hôm thứ Năm trên phiên bản trực tuyến của báo Science.


Một nhóm nghiên cứu tại Trung Tâm Y Khoa Đại Học Rochester (URMC) được sử dụng phương pháp chụp ảnh kỹ thuật cao, để nhìn sâu vào trong não của chuột, và khám phá rằng bộ não thực hiện chức năng một cách khác trong khi ngủ hơn là khi tỉnh táo, loại bỏ ra khỏi não các protein được tích tụ, với tốc độ nhanh hơn nhiều. (Đó là nơi chuột, nhưng các nhà nghiên cứu sử dụng não chuột, vì não chuột được coi là giống với bộ não con người đến độ đáng ngạc nhiên).


Đứng đầu cuộc nghiên cứu là bác sĩ Maiken Nedergaard, người đồng chỉ huy Trung Tâm Y Khoa Thần Kinh Ứng Dụng của URMC. Nhóm nghiên cứu của ông đã khám phá ra rằng một hệ thống làm thoát chất thải – mà họ gọi là “hệ thống glymphatic” – hoạt động tích cực gấp mười lần trong khi ngủ hơn là trong khi thức. Hệ thống làm sạch ban đêm này loại bỏ các protein gọi là amyloid-beta, tích tụ thành những mảng bám góp phần gây ra bệnh Alzheimer và chứng mất trí.


Bác sĩ Nedergaard và nhóm của bà đặt ra thuật ngữ “hệ thống glymphatic” trong năm ngoái, khi họ sử dụng kỹ thuật chụp hình ảnh mới, được gọi là kính hiển vi hai photon, để khám phá một tiến trình dọn sạch diễn ra xung quanh các tế bào não, được gọi là các tế bào thần kinh đệm. Cơ chế của tiến trình dọn dẹp này có sức hấp dẫn: Bác sĩ Nedergaard và các đồng nghiệp phát giác ra rằng chất lỏng não tủy chảy qua các khoảng trống giữa các tế bào thần kinh, cuốn sạch các protein và những chất thải thần kinh khác vào trong hệ thống tuần hoàn và tống đi.


Trong cuộc nghiên cứu năm nay, họ khám phá rằng không những “hệ thống glymphatic” tăng tốc độ hoạt động khi người ta ngủ, nó còn chùi sạch nhiều hơn các protein amyloid-beta độc hại, được coi là thủ phạm chính gây ra bệnh Alzheimer. Một lần nữa sử dụng kính hiển vi hai photon, các nhà nghiên cứu đã xem xét thời điểm của tiến trình tống khứ chất thải này, và phát giác rằng các tế bào não co lại đáng kể trong khi ngủ, nhờ vậy mà làm cho các khoảng trống giữa các tế bào não mở rộng ra thêm 60 phần trăm. Với các tế bào não nhỏ hơn và khoảng cách giữa chúng lớn hơn, có thêm chỗ cho dịch não tủy được tự do di chuyển.


Sánh với những thay đổi trong khi ngủ với việc “vặn mở một vòi nước,” bác sĩ Nedergaard nói rằng dường như một trạng thái ngủ là cần thiết để làm cho diễn ra việc tích cực làm sạch những phó phẩm của hoạt động thần kinh như vậy.” Điều này sẽ cung cấp một lời giải thích có sức thuyết phục về lý do tại sao giấc ngủ có một chức năng phục hồi cần thiết như vậy, theo bà cho biết.
Theo báo Viễn Đông