Phân loại đau bụng
Theo diễn biến người ta phân đau bụng thành các dạng sau:
Đau bụng tính chất ngoại khoa
Triệu chứng tiển triển nhanh và có thể dẫn đến tử vong, do đó cần được chẩn đoán sớm và phẫu thuật nhanh chóng.
Ví dụ: Thủng dạ dày, viêm tắc ruột thừa…
Đau bụng cấp ngoại khoa
Là những cơn đau trội lên của tình trạng đau bụng đã kéo dài, thường là triệu chứng của những bệnh cần xử lý bằng phương pháp nội khoa, không dùng đến phẫu thuật.
Ví dụ: Giun cui ống mật, viêm ruột cấp, đau dạ dày tá tràng…
Đau bụng mạn tính
Hiện tượng diễn ra kéo dài có thể hàng tuần đến hàng tháng, việc điều trị cũng cần thời gian lâu dài. Các bác sĩ cần phải xác định rõ đau bụng thuộc dạng nào và có cách chữa trị kịp thời. Thông thường để có cách chữa trị tốt nhất cần xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh.

Sau khi phân biệt các tình trạng đau bụng khác nhau, muốn quyết định thái độ xử trí cần tìm nguyên nhân đã gây nên đau bụng, vì đau chỉ là một triệu chứng mà bất kỳ tổn thương của một nội tạng nào trong ổ bụng cũng có thể gây nên, trước khi đi vào phần nguyên nhân ta cần biết hiện tượng đau được tạo thành do những cơ chế nào?.

Nguyên nhân gây đau bụng
Đau bụng do rất nhiều nguyên nhân, với những dấu hiệu chung chung đại cương. Đó có thể là tình trạng rối loạn tiêu hóa bình thường hoặc là biểu hiện của một bệnh lý nào đó.
Đau bụng cấp
Phân chia vị trí của vùng đau để thuận lợi cho việc thăm khám và chẩn đoán bệnh. Để thuận lợi trong việc thăm khám và chẩn đoán, ta sẽ phân chia theo vị trí của vùng đau, vì tuỳ theo vị trí xuất phát của đau bụng ta sẽ có những gợi ý chẩn đoán khác nhau.

Vùng thượng vị và bụng trên
Thủng dạ dày gây ra hiện tượng:
Đau dữ dội vùng thượng vị
Hiện tượng sốc, mạch nhanh, hốt hoảng, lo lắng, kèm theo một số triệu chứng rối loạn tiêu hóa như nôn, bí đại tiện và trung tiện.
Khám bụng cứng như gỗ, không di động theo nhịp thở
Soi X-quang thấy hình liềm hơi trên gan và trên dạ dày
Viêm tuỵ tạng cấp chảy máu xảy ra với các triệu chứng:
Vùng thượng vị đau lan ra sau lưng, xuất hiện đột ngột sau bữa ăn
Sốc mạnh, mạch nhanh, huyết áp tụt…
Khám bụng hơi căng, ấn thấy đau ở vùng thượng vị đặc biệt là sườn lưng
Lượng amylaza trong máu tăng cao.
Cơn đau dạ dày cấp do loét hoặc viêm:
Đau nhiều ở vùng thượng vị, có thể kèm theo nôn ra nước chua và thức ăn
Thành bụng co cứng và không mất vùng đục trước gan
Có những cơn đau theo chu kỳ, xuất hiện vào giờ nhất định và liên quan đến bữa ăn trong ngày, mùa nhất định.
Rối loạn vận động túi mật và đường mật:
Túi mật hoặc cơ tròn Lutchkens co bóp không đều, gây nên những cơn đau quặn gan điển hình tự hạ sườn phải lan lên vai phải.
Không sốt, không có hiện tượng vàng da và vàng mắt
Thường gặp ở đối tượng là trẻ em
Khi ấn nhẹ vào vùng túi mật tạo lại cơn đau
Cơn đau dạ dày trong bệnh tabét và giang mai thần kinh (giai đoạn III)
Đau dữ dội và đột ngột vùng thượng vị
Nôn rất nhiều
Cơn đau mất đi đột ngột như lúc nó bắt đầu diễn ra, ngoài đau bệnh nhân hoàn toàn bình thường
Bệnh rất hiếm gặp
Áp xe gan có những biểu hiện:
Đau ở vùng gan lan sang ngực, không dám cử động mạnh và thở mạnh.
Cơ thể có dấu hiệu nhiễm khuẩn (sốt, mô khô, lưỡi bẩn, bạch cầu tăng…).
Khám thấy gan to và đau
Áp xe tiến triển vỡ vào ổ bụng, gây nên tình trạng viêm màng bụng cấp
Sỏi mật kèm theo là những triệu chứng:
Cơn đau quặn gan điển hình
Sốt, vàng da
Bệnh gây biến chứng làm vỡ vào màng bụng gây viêm màng bụng
Viêm túi mật:
Đau vùng túi mật lan lên vai kèm hội chứng nhiễm khuẩn
Khám và ấn vào điểm túi mật thấy đau
Viêm túi mật vỡ vào ổ bụng gây nên tình trạng viêm màng bụng hoặc mật ngấm qua vách túi mật gây nên tình trạng nhiễm mật màng bụng.
Giun chi ống mật:
Đau đột ngột, dữ dội và lăn lộn, ở vùng thượng vị và hạ sườn phải khiến người bệnh phải nằm chổng mông hoặc dựng hai chân lên tường cho bớt đau.
Khám thấy điểm sườn lưng và mũi ức rất đau.
Tiền sử người bệnh có nhiều giun
Đau ở vùng hố chậu và bụng dưới
Viêm ruột thừa:
Hiện tượng đau âm ỉ ở vùng hố chậu phải.
Triệu chứng buồn nôn, nôn bí đại và trung tiện, có khi ỉa lỏng..
Khám ấn vào điểm ruột thừa Mac Burney rất đau, có khi có phản ứng thành bụng vùng hố chậu phải
Sốt, bạch cầu trong máu tăng
Thăm trực tràng hay âm đạo, thấy đau ở vùng túi cùng bên phải
U nang buồng trứng bị xoắn:
Đau vùng hố chậu dữ dội và đột ngột.
Hiện tượng sốc
Thăm khám bụng và thăm âm đạo thấy khối u ở một bên hố chậu
Khối u to nhanh
Thai ngoài dạ con bị vỡ:
Người bệnh tắt kinh hai, ba tháng, đột nhiên đau ở vùng hố chậu hoặc bụng dưới, ra máu ở âm đạo
Tình trạng chảy máu trong: Thiếu máu nhanh chóng, mạch nhỏ và nhanh, huyết áp hạ, người bệnh bị ngất mỗi lần ngồi lên hoặc thay đổi tư thế, hồng cầu giảm nhanh.
Thăm âm đạo, thấy túi cùng sau phồng (túi cùng Douglas) và rất đau (tiếng kêu Douglas), đồng thời khi rút tay ra thấy có máu theo tay
Đau bụng kinh: Đau xuất hiện ở vùng hạ vị hoặc hố chậu, cơn đau thừong tương ứng với thời kỳ kinh nguyệt
Viêm đại tràng cấp do amip: Thường đau ở hố chậu phải và trái, xuất hiện hội chứng kiết lị
Đau toàn bụng hoặc đau không vó vị trí gợi ý chẩn đoán
Thủng ruột do thương hàn:
Người bệnh đang điều trị hoặc theo dõi bệnh thương hàn đột nhiên đau dữ dội ở bụng
Hiện tượng sốc, mạch nhanh, nhiệt độ cơ thể hạ đột ngột
Khám bụng thấy co cứng
Tắc ruột
Đau quặn lên thành từng cơn ở vùng bụng
Bụng chướng to dần, nôn nhiều, bí đái và trung tiện
Khám các quai ruột nổi cuộn, X-quang thấy mức nước và hơi ở các quai ruột
Đau bụng giun: Có hiện tượng
Đau quanh vùng rốn.
Buồn nôn và nôn.
Thử phân thấy nhiều trứng giun.
Đau bụng do viêm ruột cấp:
Đau bụng quặn, nôn và đi ngoài nhiều lần
Dấu hiệu nhiễm khuẩn hoặc nhiễm độc
Mất nước nhanh chóng có thể dẫn đến trụy tim mạch
Cơn đau quặn thận: Thường gặp là hiện tượng sỏi thận
Đau dữ dội ở vùng thận đặc biệt là khi vận động nhiều
Đau lan đến bộ phận sinh dục và bẹn
Rối loạn tiết niệu khác kèm theo như đái ra máu, đái buốt…
Ngoài ra còn có hiện tượng đau bụng do các nguyên nhân như do nhiễm độc chì, do dị ứng, do thiếu canxi hoặc ở các bệnh nhiễm khuẩn ( cảm, sốt rét, thương hàn…).
Đau bụng mạn tính
Lao ruột
Kèm theo bệnh là các triệu chứng sau đây:
Đau âm ỉ ở vùng hồi manh tràng (hố chậu phải)
Có hội chứng bán tắc ruột Koenig và rối loạn đại tiện
Dấu hiệu nhiễm lao ở các bộ phận khác
Xác định chính xác cần chụp Xquang đại tràng
Viêm đại tràng mạn tính
Đau quặn từng cơn dọc đại tràng
Rối loạn đại tiện: Phân táo, lỏng, có máu hoặc nhầy mũi
Viêm màng bụng do lao
Đau bụng âm ỉ, rối loạn tiêu hoá, khám bụng thấy màng bụng dính từng đám gõ chỗ đục chỗ trong
Có thể có hiện tượng đau quặn từng cơn, có dấu hiệu bán tắc ruột (thể xơ dính)
Viêm buồng trứng hay phần phụ sinh dục mạn tính
Cơn đau diễn ra âm ỉ ở vùng hố chậu hoặc hạ vị
Rối loạn kinh nguyệt, ra khí hư
Đau bụng còn là triệu chứng của các bệnh như ung thư dạ dày, ruột, gan, tụy, tạng… cũng có thể là các khối u ở nơi khác di căn xuống bụng gây đau.
Viêm trực tràng, viêm hồi tràng, viêm đại tràng đoạn cùng gây nên tình trạng đau bụng kéo dài giống như viêm đại tràng mạn tính và muốn xác định cần phải thăm khám kỹ kết hợp với những yếu tố Xquang và xét nghiệm khác.
Nguyên nhân gây đau bụng rất đa dạng, do đó cần phải được thăm khám kỹ lưỡng, phát hiện nhanh chóng và chữa trị kịp thời không hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt là những cơn đau bụng cấp nội khoa.
Nguồn: Trangphuclinh.vn