Mắc nghẹn (Choking)
Một trong những mối lo của các bà mẹ của trẻ sơ sinh là sợ các em bị mắc nghẹn và nghẹt thở (choking). Cách tốt nhất để chuẩn bị cho tai nạn này là tìm biết về những nguyên nhân thông thường gây mắc nghẹn cho trẻ sơ sinh và cách bảo vệ các em khỏi những nguy cơ này.
Các bà mẹ lo lắng cũng phải vì mắc nghẹn là một nguyên nhân thông thường gây ra thương tích và tử vong ở trẻ em, phần lớn là vì đường thở của các em quá nhỏ nên dễ bị nghẹt. Phải mất một thời gian khá lâu trẻ sơ sinh mới làm chủ được chuyện nhai và nuốt thức ăn, chúng lại không thể ho thật mạnh, đủ để đánh bật miếng thức ăn nghẽn trong đường thở. Khi bé tới tuổi lê la khắp nơi để khám phá môi trường chung quanh, các em thường cho bất cứ thứ gì tìm được vào miệng và nuốt, dễ đưa đến mắc nghẹn.
Nhiều tình trạng sức khỏe làm tăng nguy cơ mắc nghẹn: rối loạn chức năng nuốt, rối loạn thần kinh cơ (neuromuscular), chậm phát triển và chấn thương sọ não. Những em bị các chứng này dễ bị mắc nghẹn hơn những đứa trẻ khác .
Thực phẩm là nguyên nhân gây mắc nghẹn thông thường nhất. Tuy nhiên, các vật nhỏ, những bộ phận nhỏ trong các đồ chơi và một số các hành vi trong khi ăn chẳng hạn như ăn một cách lơ đãng, bị phân tâm, cũng có thể gây mắc nghẹn cho trẻ sơ sinh .
Sau đây là những cách đơn giản để ngăn chặn mắc nghẹn nơi trẻ sơ sinh:
oCho ăn thức ăn đặc đúng tuổi. Cho em bé ăn thức ăn đặc trước khi em biết nuốt chất đặc có thể đưa đến mắc nghẹn. Nên chờ cho đến khi em bé ít nhất là 4 tháng tuổi để tập cho bé ăn thức ăn đặc xay nhuyễn.
o Không cho bé ăn những thức ăn dễ mắc nghẹn như hot dog, miếng thịt hay miếng phó mát, nho, rau sống hoặc miếng trái cây, trừ khi đã cắt thành những mảnh thật nhỏ. Không cho trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ ăn thức ăn cứng như các loại hạt, bắp rang và kẹo cứng. Các loại thực phẩm dễ gây mắc nghẹn khác gồm có bơ đậu phộng, marshmallows và kẹo cao su .
Coi chừng khi em ăn. Không cho các em vừa ăn vừa chơi, đi bộ hoặc chạy. Nhắc nhở em nhai và nuốt hết thức ăn trước khi nói chuyện. Đừng cho em ném thức ăn lên cao rồi bắt nó trong miệng, hoặc nhét một lượng lớn thức ăn trong miệng.
Xem xét kỹ các đồ chơi của con mình. Không cho em bé hoặc trẻ mới biết đi chơi với bong bóng latex là thứ rất nguy hiểm khi xẹp hay bị bể, quả bóng nhỏ, viên bi , đồ chơi có chứa các bộ phận nhỏ, hoặc đồ chơi dành cho trẻ lớn hơn. Coi kỹ những hướng dẫn về tuổi khi mua đồ chơi cho con mình. Ngoài ra, thường xuyên xem xét đồ chơi để chắc chắn rằng chúng vẫn còn tốt.
Cất kỹ những vật gây nguy hiểm ngoài tầm với của các em. Những đồ dùng thông thường trong nhà có thể gây mắc nghẹn là pin nhỏ như nút áo, tiền xu, bút hay nắp những bút đánh dấu (markers).
Nếu em bé đang bị mắc nghẹn, không nên đưa ngón tay vào miệng để hy vọng “quét” nó ra. Nên giữ em bé úp mặt trên một cánh tay và đặt đầu em thấp hơn cơ thể. Sau đó đập khá mạnh vào giữa lưng của em bằng gót bàn tay kia. Sự kết hợp của trọng lực và lực từ bàn tay của bạn sẽ giúp đánh bật miếng thức ăn chặn đường thở của bé. Nếu em bé có vẻ không thở được, cần gọi 911. Tốt nhất là học một lớp về cấp cứu tim phổi (CPR ) và mắc nghẹn để biết cách cấp cứu cho trẻ em. Khuyến khích tất cả mọi người chăm sóc con của bạn đi học CPR. Có thể gọi Hội Hồng Thập Tự hỏi về những lớp này
Xe tập đi có an toàn không?
Xe tập đi của em bé được thiết kế để em bé có thể tự di động trong khi chúng đang tập đi. Nhưng xe này có thể gây ra thương tích nghiêm trọng .
Những em bé sử dụng xe tập đi có thể:
Vấp và té
Lăn xuống cầu thang
Ngón tay bị kẹt
Bị phỏng, bị độc hoặc bị thương khi em với nhằm một vật gây nguy hiểm.
Một xe tập đi loại mới sử dụng thắng ngăn ngừa té ngã và rất lớn để không đi qua các cửa ra vào được, vẫn có thể dẫn đến chấn thương nghiêm trọng. Nghiên cứu cũng cho thấy việc dùng xe tập đi có thể trì hoãn việc em biết ngồi, biết bò hay đi một mình, cũng như làm chậm lại phát triển tinh thần và vận động của một em bé .
Không nên cho con bạn dùng xe tập đi và những người khác chăm sóc em cũng không được dùng xe tập đi. Thay vào đó, cho em bé đứng trong một “trung tâm hoạt động” vững một chỗ hoặc đặt em vào play yard hay play pen (chuồng), cho phép em chơi một cách an toàn trong thời gian tập ngồi , bò và đứng .
Mọc răng
Tuy thời gian mọc răng khác nhau, trẻ nhỏ thường bắt đầu mọc răng khoảng 6 tháng tuổi. Hai răng cửa dưới (răng cửa trung tâm dưới thường xuất hiện đầu tiên, tiếp theo là hai răng cửa trung tâm trên) .
Các dấu hiệu của mọc răng gồm có:
Chảy nước dãi
Thích nhai các vật cứng
Khó chịu hay cáu kỉnh
o Nướu đau
Nhiều bậc cha mẹ cho rằng mọc răng gây sốt và tiêu chảy, nhưng các nhà nghiên cứu nói rằng không phải như vậy. Mọc răng có thể gây ra các triệu chứng trong miệng và nướu răng - nhưng không ở những nơi khác trong cơ thể.
Nếu việc mọc răng của bé có vẻ không thoải mái, hãy theo những chỉ dẫn sau đây:
o Chà nướu của bé. Dùng một ngón tay sạch, miếng băng gạc thấm bước hoặc khăn ẩm để chà xát nướu của bé khiến bé cảm thấy dễ chịu hơn.
Cho bé nhai vòng mọc răng bằng cao su cứng. Vòng chứa chất lỏng dễ bể dưới áp lực nhai của bé. Nếu dùng chai sữa có hiệu nghiệm thì nên đổ đầy nước vì tiếp xúc kéo dài với đường từ sữa bình bé sơ sinh (formula), sữa hoặc nước trái cây, sẽ dễ bị sâu răng.
Giữ mát. Một chiếc khăn lạnh hoặc vòng mọc răng lạnh có thể làm dịu nướu của bé. Không cho em bé dùng vòng mọc răng đông lạnh vì tiếp xúc với cực lạnh có thể gây hại
. Cho em ăn chất đặc. Nếu em bé đã ăn chất đặc, nên cho em một miếng rau trái để gặm, thí dụ một trái dưa leo hay cà rốt lạnh. Trông chừng em cho kỹ vì một mảnh thức ăn đặc nhỏ rơi ra cũng có thể gây nguy hiểm mắc nghẹn.
Lau khô nước dãi. Chảy nước dãi nhiều là một phần của chuyện mọc răng. Để ngăn ngừa vết thương da, nên thường xuyên lau khô cằm của bé bằng một miếng vải sạch.
oCho bé uống thuốc. Nếu em bé rất khó chịu, cáu kỉnh, có thể cho uống acetaminophen (Tylenol) hoặc ibuprofen (Advil, Motrin). Tránh loại thuốc có chứa các chất giảm đau benzocaine. Sản phẩm chứa benzocain có liên quan với methemoglobin - một tình trạng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng làm giảm lượng oxy trong máu .
-Nên lau nướu của em bằng một khăn ướt và sạch mỗi ngày để giữ cho vi trùng không đóng trong miệng của bé. Khi chiếc răng đầu tiên xuất hiện, chuyển sang một bàn chải lông mịn nhỏ. Hiệp Hội Nha Khoa Hoa Kỳ khuyên không cần dùng kem đánh răng mà chỉ dùng nước cho đến khi trẻ học được cách nhổ - khoảng 2 tuổi.
Đây cũng là lúc nghĩ đến việc đi khám răng miệng thường xuyên. Hiệp hội Nha Khoa Hoa Kỳ và Hàn Lâm Viện Nha Khoa Nhi Đồng khuyên bạn cho em đi khám răng lần đầu ngay sau khi chiếc răng đầu tiên nhú lên và trước ngày sinh nhật đầu tiên của bé. Răng và nướu răng của em bé cũng nên được xem xét trong những lần khám sức khỏe định kỳ.
Bác sĩ Nguyễn Thị Nhuận
