Khám phá nghệ thuật làm thảm
Bức thảm-tranh vẽ trong bộ Sưu tầm mang tên "Câu chuyện vị vua Trung Hoa".Viện bảo tàng văn hóa “Le Petit Palais de Paris” (Tiểu Thự Ba-Lê) là một nơi chốn gợi niềm chiêm ngưỡng dành cho nghệ thuật sáng tạo của nhân loại. Với những dãy hành lang rộng rãi chan hòa ánh sáng nhờ lối kiến trúc rộng mở theo các bức tường thẳng đứng với bầu trời cong vòng, những tấm kính trong suốt nhìn rõ bên ngoài bao quanh khu vườn nhỏ bên trong với những chiếc cột lớn chống đỡ trần nhà và những vòm không gian nhỏ hẹp nhưng cho tầm nhìn đi xa đến tận dinh Tổng Thống, công viên Hoàng Hậu và sông Seine trứ danh, Tiểu Thự Ba-Lê là một khúc ca ánh sáng trữ tình.
Nét thơ mộng của ca khúc đến từ chất liệu kiến trúc đắt tiền và tay nghề cao cấp của người làm ra viện bảo tàng này. Chất liệu đó là đá cẩm thạch, hoa cương, bê tông trộn thép hay đồng chảy lỏng dùng trong nhiều kiểu trang trí điêu khắc cổ điển, và đặc biệt nhất là những công trình xây dựng với kim loại bằng sắt như chiếc lưới thép dùng làm cổng vào trang trọng.
Lối sắp đặt gạch lót sàn theo mẫu hình học thay đổi khác nhau trông rất lạ mắt là công trình của ông Facchina, người Ý, nổi danh về cách làm này. Nhiều bức tường trang trí được sơn vẽ theo kiểu tổng hợp của thủ đô Paris, là nơi chủ chốt của nghệ thuật sáng tạo. Gần đây, theo thời gian bào mòn, viện bảo tàng được trùng tu lại và trở nên hấp dẫn hơn nhờ được chia ra làm hai phần rõ rệt.
Phần thứ nhất nằm về phía đại lộ gần dinh Tổng Thống (Champs Elysées) tàng trữ những công trình nghệ thuật được triển lãm thường trực với diện tích lớn từ 3,000 đến 5,000 mét vuông. Phần thứ hai nằm về phía công viên Hoàng Hậu dành cho các công trình sáng tạo cho dân chúng thưởng lãm tạm thời. Thêm vào đó vài không gian kiến trúc mới được tạo dựng : một Thính Viện ở tầng hầm, hai tầng dưới dành cho các trụ sở kỹ thuật và riêng một tầng cho văn phòng nhân viên. Khách thăm viếng có thể dùng cà-phê, bánh ngọt và mua sách trong tiệm nhỏ bên trong viện bảo tàng gần khu vườn cây xanh.
Chủ đề triển lãm của Bảo Tàng Viện thay đổi theo thứ tự thời gian từ năm 1900 cho đến thời đại văn minh La Mã và Hy Lạp. Một khoảng không gian đặc biệt dành cho bộ Sưu Tầm thường trực với những tác phẩm tế nhị dễ hư hỏng và cho các công trình nghệ thuật sáng tạo quốc tế. Một trong những tác phẩm Sưu Tầm hiếm có khó bảo quản là những tấm thảm tuyệt đẹp có từ thế kỷ thứ 17 và 18 rất ít khi được trình diện cho công chúng vì kích thước đồ sộ của chúng. Ngoài mục tiêu giảng dạy, viện bảo tàng còn cho mượn các tác phẩm nghệ thuật khắp nơi trên đất Pháp về các viện chưng bày quốc gia địa phương.
Vào thời Trung Cổ (từ năm 476 khi đế quốc La Mã sụp đổ cho đến năm 1453), hay giai đoạn Tái Sinh (thế kỷ 16 qua 17), các tấm thảm chỉ dùng để chống ẩm, lạnh hay phủ lên làm dáng các bức tường trống trải của các lâu đài. Đó là của cải thuộc về những gia đình giàu có. Thường khi, nó làm bằng len đan theo mô-típ hình ảnh vua chúa, sứ quân, nông dân hoặc các thời kỳ đạo giáo. Những trang trí tên là "Ngàn Hoa" dựa trên nền cây cỏ đầy thú vật và người bên trên. Dần dần, các mẫu trang trí trở thành đồ sộ hơn và được đặt tên là “Carton” do các danh họa thực hiện khi có người đặt hàng. Vào thế kỷ 17, vua Louis 15 và Tể tướng Colbert tạo dựng nên hai xưởng làm thảm Gobelins và Beauvais danh tiếng.
Bộ sưu tầm Thảm về đến thành phố địa phương gồm có 17 tấm, thực hiện bởi các hãng sản xuất lớn Âu Châu với chất liệu quý như tơ sợi và dây mỏng dát vàng hay bạc theo các bức vẽ của các họa sĩ nổi tiếng Le Brun, Champaigne, Boucher.
Viện bảo tàng Mỹ Thuật thuộc miền Đông là một trong những viện chứa đồ cổ hay hiện đại xưa nhất nước Pháp. Nó được thành lập năm 1793, kiến trúc căn bản giống như khuôn mẫu Tiểu Thự Ba-Lê và nằm trong công trường vĩ đại Stanislas.
Thảm được dệt nên từ loại vải hay tơ sợi qua những chiếc khuôn thẳng đứng hay đặt nằm ngang theo hai chiều dài và ngang. Loạt sợi thứ nhất đặt song song với nhau theo chiều ngang còn gọi là sợi khung, loạt thứ hai theo chiều dài gọi là sợi dãy. Hai thứ sợi này chồng chéo lên nhau. Sợi khung được đặt sát nhau theo chuyển động cơ giới qua-lại từng phần hay trên tất cả tấm thảm sẽ thành, còn sợi dãy được đặt song song nhau theo khung căng.
Những sợi tơ hay vải vóc, lụa là, kim loại dát vàng bạc được nhuộm, vẽ, sơn v.v... cực kỳ tỉ mỉ theo đúng từng nét nghệ sĩ đã phác họa để khi căng lồng vào nhau chỉ còn thấy hình dạng y khuôn. Chính vì quá kỳ diệu, khi nhìn vào tấm thảm người thưởng lãm thấy như xem tranh vẽ nên sản phẩm trở thành vô cùng đắt giá và hoàn thành trong một thời gian rất dài. Chúng lại có kích thước rộng lớn cỡ từ 5 hay 6 mét chiều dài và chiều rộng, phủ kín bức tường, đòi hỏi nhiều công lao để trưng bày.
Nghệ thuật làm thảm tại Pháp 
Tấm thảm dệt hình Alexandre Đại Đế
Các chuyên gia làm thảm
Một trong những tuyệt tác phẩm thuộc bộ Sưu Tầm của Tiểu Thự Ba-Lê về đến miền Đông nước Pháp là bộ tranh thảm lịch sử đáng chú ý vì đây là nhiều tấm thảm nhỏ kết hợp lại thành tên gọi là “Tenture” kể chuyện Alexandre Đại Đế. Tấm thảm này do vua Louis 15 đặt hàng vì ông rất thích thời cổ đại và tự xem mình giống Đại Đế nói trên, tức thuộc hạng Thiên Tử (con Trời) trong giống nòi thần thoại La Mã, Hy Lạp. Vua Louis 15 cũng nuôi tham vọng làm bá chủ thế giới như bộ tranh thảm lịch sử trưng bày với tấm thiệp trắng in chữ đen, dựng kề bên ghi lại lúc Alexandre đem quân đi chiếm thành Babylone.
Tại chỗ, khách viếng thăm cảm giác được lịch sử sống động qua lời kể của nhân viên viện Bảo Tàng qua ống máy nghe tí hon gắn vào tai. Lúc ấy, mới thấy đôi mắt tự hào của Vua Alexandre trên thảm đang liếc nhìn mình. Ông đứng oai vệ trên cỗ xe do hai con voi kéo, mặc áo rộng màu đỏ đồng nghĩa với cường lực. Quân lính kỵ mã bao quanh ông, hai tù binh khiêng báu vật dâng hiến. Đại Đế Alexandre là vị vua thời cổ đại duy nhất không bao giờ chiến bại, vì rất thông minh trong cách áp dụng chiến lược và chiến thuật. Dàn giáo thương dài hơn 5 mét, mỗi cây ông bày cho bộ binh cụm lại tấn công phá hủy chiến xa địch dễ dàng. Ông là người hiếu thắng, không thích gần phụ nữ, đã chinh phục đến tận miền Nam Ấn Độ (Châu Á) có thêm Ai Cập, và vùng Mésopotamie (nước Iraq hiện nay).
Gần đây nhất, năm 2006 đạo diễn Mỹ Olivier Stone làm phim dựa trên cuộc đời vị vua chinh chiến thần tốc này với sự góp mặt đáng kể của Angelina Jolie; ngoài ra còn sách, truyện, nhạc cùng chủ đề. Alexandre Đại Đế mất năm ông 32 tuổi vì bệnh nặng sau cơn sốt triền miên khoảng hơn tuần lễ. Tiếng đồn ông bị đầu độc là hoàn toàn sai lầm, thật ra một thứ siêu vi khuẩn đã làm ông qua đời.
Ngoài bộ thảm lịch sử về Đại Đế Alex, câu chuyện vua Tàu cũng thú vị khi vào thời đại đó sự tò mò khám phá các vùng đất lạ trên thế giới rất mạnh mẽ. Trang phục vua Tàu và hình nón chóp nhọn của quần thần, tỳ thiếp mặc trang phục sang trọng lụa là, nhất là quả thơm tượng trưng loại cây trái hiếm có rất được chú ý.
Phần Thiên Chúa Giáo cũng sinh động với sự xuất hiện của các vị Thánh trong các bức thảm thực hiện cho nhà thờ vùng Paris Saint Gervais và Saint Protais. Một trong những tác giả có mẫu thảm là Francesco Casanova, một họa sĩ thích đi du lịch mạo hiểm và là anh của chính nhân vật Casanova trứ danh có tài mê hoặc nữ giới rơi vào lưới tình.
Xưởng làm thảm Aubusson - được Unesco công nhận là “Di Sản Thế Giới” sau khi nhân viên kiểm tra đến tận nơi xem xét - trải qua 5 thế kỷ, hiện có trang nhà trên mạng nổi danh tại Pháp và bán những sản phẩm cực kỳ đắt tiền. Khách hàng của họ phần lớn là giới thượng lưu hay những cơ sở công-tư trên thế giới như các đại học nổi tiếng, dinh thự quốc gia miền Trung Đông, tàu du lịch hạng sang, các nhà băng Hoa Kỳ.
Xưởng sản xuất những tác phẩm cổ điển như loại trưng bày trong Bảo Tàng viện kể trên, hoặc loại thảm hiện đại rất đẹp mắt phỏng theo tranh danh họa Picasso chẳng hạn. Lại có những tác phẩm ngoại lệ có một không hai như 3 tác phẩm cóp lại kiểu xưa trang trí cho lâu đài Saint Cloud của vua Nã Phá Luân đệ nhất. Các tác phẩm “sao chép” lại theo mẫu của thế kỷ thứ 18 được làm lớn ra đến 220 mét vuông (lớn nhất thế giới), 133 và 64 mét vuông nặng tổng cộng là 300 ký lô. Đội ngũ nhân viên thực hiện nên 3 tuyệt tác này là 20 chuyên gia thủ công nghệ với 60 giờ làm việc cho mỗi thước vuông.
Thảm có nguồn gốc đến từ Châu Á, rồi Bắc Phi, và có thể được du nhập vào Pháp từ những chuyến du hành tôn giáo ở miền cận Đông. Đặc biệt, đây vẫn còn là một thứ thủ công nghệ (làm bằng tay) đan dệt như đã kể ở phần đầu bài và là một thứ sản phẩm do nhiều nghệ nhân cùng chung thực hiện: thợ đan dệt, họa sĩ vẽ mẫu, thợ nhuộm, đôi ngũ nhân viên thực hiện tác phẩm hoàn hảo. Lại có thứ thảm thực hiện bởi kim nhọn xỏ dây len như trong ngành thêu may, nhân viên kỹ thuật đứng trên dàn khuôn làm việc. Từng điểm nhỏ chồng chất lên nhau thành hình dạng có nghĩa, đúng là kỹ xảo.
Xưởng Aubusson có tổ chức những buổi học thực tập đan thảm trong các phòng ốc, và cung cấp những mẫu thêu đan tay cho khách hàng (thường là nữ giới) thích tự làm lấy tác phẩm đơn sơ hay cầu kỳ tùy theo ý muốn. Trong những buổi diễn hành mốt áo quần hay giày dép, cung cách “Thảm” cũng đã chiếm phần thương mại qua dấu hiệu riêng sặc sỡ của nó. Phần nội thất, những tấm thảm đủ màu sắc cũng trang hoàng cho phòng khách thêm phần sang trọng và tiện nghi ấm cúng.
Mua được 1 tấm thảm hiệu Aubusson là đầu tư vào di sản thế giới. Các tấm thảm này giữ được rất lâu do tính chất cao cấp của vật liệu, và tay nghề thủ công cực kỳ tỉ mỉ lừng danh thế giới. Những chuyên gia trong nghề khi nhìn thấy liền "biết" ngay đó là thảm quý đến từ Pháp.
Theo báo Viễn Đông
