Sự phát triển khoa học kỹ thuật luôn song hành cùng cuộc sống của chúng ta. Được sống vào hậu bán thế kỷ 20 rồi

qua thế kỷ 21, chúng ta đã và đang chứng kiến những thay đổi khoa học kỹ thuật ngày càng nhanh đến chóng mặt. Cứ

vài tháng không ghé qua những cửa tiệm bán đồ điện tử lớn như Best Buy hay Fry’s Electronics là kể như chúng ta sẽ

biến thành những con người lạc hậu ngay. Cầm chiếc điện thoại di động trên tay không biết nó là điện thoại. Nhặt cái

remote control truyền hình lên với hàng trăm nút, loay hoay mãi không biết sử dụng ra sao. Rồi những máy tính bảng

mỗi ngày mỗi mỏng hơn, gọn nhẹ hơn đến khó tin đó là một loại computer mới đang được nhiều người ưa chuộng.

Nếu giả thử Benjamin Franklin – cha đẻ phát minh ra cột thu lôi, xe vòi rồng chữa cháy – bất ngờ đội mồ sống dậy, ông

sẽ nghĩ sao về cái thế giới hiện đại chúng ta đang sống đây? Hẳn là phải trầm trồ khen ngợi hết lời: Cái đám hậu sinh

này sao mà giỏi thế!
Quả thật, thời hiện đại đã mang lại cho chúng ta thật nhiều điều hết sức kỳ diệu: từ máy điện toán đến mạng internet, từ

những chiếc điện thoại di động đến máy nghe nhạc điện tử bé bằng ngón tay cái và không dày hơn bìa một cuốn sách.

Và chúng ta trầm trồ thích thú khi được cầm trên tay những thứ kỳ diệu ấy, thấy tiếc cho những thế hệ trước đã không

được sống thời hiện đại để chứng kiến những phát minh độc đáo này.

Nhưng sự thực thì không có phát minh của thời nào quan trọng hơn thời nào, những phát minh lớn và quan trọng vẫn

luôn xảy ra trong mọi thời đại – thuốc kháng sinh, máy thu thanh bán dẫn, đĩa hát, máy bay, truyền hình đen trắng (và

sau đó là truyền hình màu), xe có gắn máy lạnh, v.v… Và nếu không có những phát minh này đi trước thì chúng ta

không có được những gì gọi là kỳ diệu như hiện nay.

Chiếc máy tính điện tử cầm tay (calculator) xuất hiện vào thập niên 70 không phải là điều kỳ diệu sao? Nó giúp cho

không biết bao nhiêu sinh viên đại học bớt được ít tóc bạc trên đầu. Rồi thập niên 80, công ty Fedex ra đời đã làm một

cuộc cách mạng trong lãnh vực phân phối và giao hàng, gửi thư hoặc giấy tờ tối hôm trước, sáng hôm sau là người

bên kia nhận được. Há chăng đó không phải là điều kỳ diệu?

Những tiến bộ khoa học kỹ thuật vẫn tiếp tục xảy ra trong đời sống của chúng ta với một mục đích duy nhất là làm cho

cuộc sống của con người ngày càng tốt đẹp hơn.

Chúng ta đang sống trong một thời đại quá sức tiện nghi, hầu như không phải đụng vào bất cứ chuyện gì. Tất cả đều

đã có máy móc làm giùm cho chúng ta những chuyện ấy. Này nhé, khi nào cần tìm kiếm bất kỳ tài liệu gì, về bất kỳ lãnh

vực nào, ngày hay đêm, nơi bạn đang đứng là chỗ nào, bạn chỉ cần lấy ngón nay bấm lên chiếc điện thoại thông minh

vài cái và chỉ trong vài giây câu trả lời sẽ hiện lên màn hình, như một phép lạ. Tuy rằng câu trả lời đó chắc gì đã đúng

bởi nó đến từ nguồn internet, mà tất cả các thông tin trên internet là một đống hổ lốn, hầm bà lằng, thượng vàng hạ

cám. Nhưng có phải là nó rất tiện lợi cho người sử dụng?

Cuộc sống ngày nay, mọi thứ đều tiện lợi cả. Muốn nấu một bữa ăn thì chỉ cần bấm nút máy microwave và chỉ chờ vài

phút là có ngay một bữa ăn nóng sốt. Ngon hay không, đủ chất bổ dưỡng hay không, lại là chuyện khác. Lái xe thì

không cần sang số, hộp số tự động sẽ làm công việc đó, ta chỉ cần đạp ga cho xe chạy, mà công việc này của tài xế

sắp tới đây cũng không phải làm nữa. Và chiếc máy định vị GPS chỉ cho ta biết nơi cần đến chứ không còn cần dùng

đến tấm bản đồ in nữa, dù đó là một góc hẻm nào. Nếu có lần nào phải ghé vào một nhà vệ sinh công cộng, vậy sau

khi làm xong cái công việc riêng tư đó thì ta cứ tự nhiên phơi phới bước ra, máy sẽ tự động giội nước cho ta. Cái công

việc không mấy hấp dẫn là đưa tay đẩy cần xối nước đó giờ đã là quá khứ.

Rồi việc di chuyển cũng tiện lợi và nhanh chóng. Một thế kỷ trước, ở ngay nước Mỹ này, quốc gia được xem là văn

minh bậc nhất, nếu người ta muốn đi từ bờ đông sang bờ tây thì phải mất một tuần lễ; nay ta chỉ cần leo lên máy bay và

chỉ mất vài tiếng là đã qua một lục địa khác. Mà trong lúc ngồi máy bay đó, ta vẫn có thể làm việc hay liên lạc với người

này người kia với chiếc điện thoại thông minh được nối vào hệ thống internet.

Cuộc sống của chúng ta nhờ đó nay thật nhẹ nhàng.

Nhưng trên đời này, cái gì cũng có hai mặt trái và phải, và chúng ta phải trả giá cho những tiện nghi đó. Chúng ta càng

ngày càng bị lệ thuộc vào những tiện nghi kỹ thuật và không còn biết làm bất kỳ chuyện gì nữa. Không có những kỹ

thuật đó, chúng ta trở thành một con người vô dụng ngay.

Hãy lấy một ví dụ thật đơn giản mà chúng ta đối mặt hằng ngày, đó là chuyện đi chợ. Bạn bước vào siêu thị mua một

món hàng, xong bạn ra đứng xếp hàng tính tiền. Cô thâu ngân sẽ bấm số tiền vào trong máy, kế tiếp là bạn trả tiền,

sau đó chiếc máy sẽ tính xem số tiền của bạn còn dư bao nhiêu thì sẽ thối lại cho bạn. Nhưng chẳng may, một hôm,

bất ngờ chiếc máy đó bị hư ngang xương, cô thâu ngân và khách hàng, trong đó có bạn, sẽ bị rơi vào tình thế nan giải,

không biết sẽ phải giải quyết ra sao để khách hàng có thể đưa món hàng đó ra khỏi tiệm, giá tiền của món hàng đó sẽ

phải trả thêm bao nhiêu tiền thuế, rồi tiền thối lại sẽ là bao nhiêu. Thật là rắc rối.

Bởi vì cả người tính tiền và người trả tiền bị lệ thuộc quá nhiều vào cái máy đó. Tiền trả xong còn dư bao nhiêu được

thối lại chúng ta cũng không cần biết, có thể thiếu hoặc thừa. Nhưng chúng ta tuyệt đối tin tưởng vào chiếc máy đó.

Máy nói sao thì ta tin vậy và không bao giờ thắc mắc.

Từ những chiếc điện thoại thông minh mẫu mã thật đẹp đến những máy computer siêu nhanh đến chiếc máy định vị

GPS gắn trong xe, thật khó có thể tưởng tượng cuộc sống của chúng ta ngày nay sẽ ra sao nếu thiếu vắng những thứ

kỹ thuật đó. Nhưng tất cả những món đồ chơi kỹ thuật đó cũng làm cho cuộc sống của chúng ta thêm rối rắm, phức

tạp.

Qua bao năm tháng, chúng ta chứng kiến khoa học kỹ thuật lớn mạnh giống như một đứa trẻ từ từ biến dần thành một

người lớn. Lúc đầu nó mới biết tập bò, sau đó biết đi, rồi cuối cùng biết chạy, và chạy thật nhanh đến nỗi ta chỉ mong

làm sao bắt kịp được nó để khỏi bị tụt hậu. Chúng ta chứng kiến những thành công và thất bại của khoa học kỹ thuật.

Chúng ta chế giễu nếu nó không làm đúng chức năng như được mong đợi, và ngợi ca nếu nó tỏ ra quá thông minh

nhạy bén. Ta la hét xỉ vả nếu bỗng dưng nó ngưng chạy (thử tưởng tượng đang viết bài mà máy computer hư bất tử

thì chỉ có nước đập máy thôi!), rồi ta tìm cách sửa chữa hoặc thay nó bằng một máy mới.

Chúng ta coi những máy móc kỹ thuật như một thành viên trong gia đình – thậm chí hơi bị lệ thuộc vào nó. Nhưng

không thể không có nó vì chính nó làm cho một phần khía cạnh của đời sống chúng ta dễ dàng hơn. Không còn phải

bước ra khỏi nhà để làm những công việc như: gửi thư qua đường bưu điện, đặt vé đi nghỉ mát qua các văn phòng du

lịch, mua hàng tại các cửa tiệm, tìm việc làm, trả hóa đơn hằng tháng, đi thư viện tìm kiếm tài liệu, hoặc đứng chờ rửa

những tấm hình vừa chụp. Tất cả là nhờ ở sự tiến triển của khoa học kỹ thuật đấy.

Hầu hết mọi sinh hoạt ngày nay đều có thể hoàn tất qua mạng internet.

Nhưng cùng lúc, kỹ thuật cũng có thể làm cho cuộc sống chúng ta thêm rối rắm – nhất là khi những kỹ thuật đó chạy

không đúng hay không làm đúng công việc mà đáng lẽ ra nó phải làm. Ví dụ, chiếc máy định vị GPS bảo chúng ta

quẹo phải nhưng lại đi ngược vào con đường một chiều thì có biết bao nhiêu những rủi ro đang rình rập ở phía trước,

hoặc chiếc máy computer bất ngờ xóa đi những hồ sơ, dữ liệu quan trọng được cất trong đó thì chỉ có nước khóc.

Kỹ thuật hiện đại, khỏi phải nói, đã mang lại nhiều tiện nghi cho cuộc sống của chúng ta. Nó có cái lợi và cái bất lợi,

nhưng tựu trung thì nhiều cái lợi hơn. Tùy ở mỗi chúng ta mong đợi điều gì ở cuộc sống, chúng ta muốn là một con

người thế nào và sống một cuộc sống ra sao.

Chúng ta phải tự chọn cho mình những tiện nghi từ những lợi thế của kỹ thuật hiện đại hết sức kỳ diệu hay chúng ta chỉ

muốn sống một cuộc sống mà không phải vận dụng trí óc nhiều hơn mức cần thiết và để cho kỹ thuật chiếm lấy và

kiểm soát đời sống của chúng ta.

Huy Lâm